Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới ban hành Thông tư 23/2015/TT-NHNN nhằm “sửa đổi bổ sung một số điều của Quy chế dự trữ bắt buộc đối với tổ chức tín dụng ban hành kèm Quyết định 581 ngày 9-6-2003 của Thống đốc NHNN”.
Theo đó, NHNN xem xét điều chỉnh giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với một số ngân hàng. Cụ thể, đối với tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, Thống đốc NHNN sẽ xem xét quyết định giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc cho đến mức tối thiểu 0%.
Đối với tổ chức tín dụng đang thực hiện phương án cơ cấu lại đã được phê duyệt, tổ chức tín dụng tham gia cơ cấu lại ngân hàng yếu kém theo chỉ định, Thống đốc xem xét quyết định giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc cụ thể cho từng tổ chức tín dụng.
Nhìn tổng quan, thông tư này là hợp lý và cần thiết khi nó được đưa ra để góp phần hỗ trợ cho công cuộc tái cơ cấu, củng cố hệ thống ngân hàng Việt Nam. Tuy nhiên, cần xem xét thêm ở một số khía cạnh khác.
Thứ nhất, việc hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc, cho dù chỉ là một số ngân hàng thuộc diện được “ưu tiên”, về bản chất chính là nới lỏng chính sách tiền tệ, dẫn đến áp lực lên tỷ giá. Nếu NHNN không muốn quyết định này có tác dụng phụ là làm gia tăng áp lực lên tỷ giá thì NHNN sẽ phải thắt chặt tiền tệ ở đâu đó, hoặc ở mức tổng thể, thông qua hạn chế tốc độ tăng cung tiền (tổng phương tiện thanh toán, M2).
Như vậy, điều này sẽ tạo thêm khó khăn cho các ngân hàng không thuộc diện ưu tiên theo thông tư này.
Trong khi đó, nhờ có thông tư này, các ngân hàng được ưu tiên, gồm cả những ngân hàng thương mại lớn có vốn nhà nước, có thêm điều kiện để tăng lãi suất huy động để thu hút vốn tiền gửi từ cá nhân và tổ chức mà không nhất thiết phải tăng lãi suất cho vay để đảm bảo biên độ lợi nhuận vì họ đã giảm được chi phí dưới dạng dự trữ bắt buộc.
Việc nâng lãi suất huy động của các ngân hàng này sẽ buộc các ngân hàng không được ưu tiên phải nâng lãi suất huy động tương ứng nếu không muốn nguồn tiền gửi của mình bị chảy sang các ngân hàng được ưu tiên. Kết cục là một cuộc đua lãi suất mới sẽ hình thành, làm tăng lãi suất cho vay cho nền kinh tế, gia tăng thêm khó khăn cho doanh nghiệp và người kinh doanh.
| Nếu thực hiện như Thông tư 23, NHNN vô hình trung đã tạo ra những đối xử không công bằng giữa các ngân hàng trong hệ thống đồng thời còn gây ra khó khăn (một cách gián tiếp) cho ngân sách nhà nước, cho công quỹ ở dưới dạng hụt thu từ dự trữ bắt buộc. |
Thứ hai, thông tư này rõ ràng được đưa ra là để tạo điều kiện cho các ngân hàng được ưu tiên có thêm lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ, nhờ đó nhanh chóng gia tăng lợi nhuận nhằm bù đắp cho những tổn thất phát sinh trong quá trình sáp nhập, hợp nhất, mua lại và tái cơ cấu.
Tuy nhiên, cái giá phải trả nếu thực hiện như thông tư này, ngoài chuyện tạo thêm khó khăn cho các ngân hàng không được ưu tiên như đã nói ở trên, sẽ cũng là khó khăn (một cách gián tiếp) cho ngân sách nhà nước, cho công quỹ ở dưới dạng hụt thu từ dự trữ bắt buộc của các tổ chức tín dụng được ưu tiên gửi tại NHNN.
Nói cách khác, bản thân NHNN sẽ phải “nhường cơm sẻ áo” cho các ngân hàng được ưu tiên theo thông tư này.
Thứ ba, theo thông tư này, NHNN vô hình trung đã tạo ra những đối xử không công bằng giữa các ngân hàng trong hệ thống. Như vậy, ngoài việc đã công khai vi phạm các nguyên tắc cốt lõi trong đối xử tối huệ quốc, đối xử công bằng và không thiên vị mà Việt Nam phải thực hiện trong khuôn khổ WTO và các hiệp định tự do thương mại song phương và đa phương khác và khi TPP có hiệu lực. Khi đó, nếu thông tư này vẫn còn hiệu lực thì NHNN chắc chắn sẽ phải sửa đổi, hủy bỏ, hoặc sẽ phải vất vả giải trình, biện hộ cho sự tồn tại của nó.
Thông tư 23 của NHNN tuy được thiết kế để giúp các ngân hàng tái cơ cấu hoặc tham gia tái cơ cấu nói riêng và hệ thống ngân hàng nói chung lành mạnh hơn nhưng trên thực tế chắc chắn nó sẽ làm suy yếu các ngân hàng khác, và tạo ra những tổn thất và khó khăn cho doanh nghiệp, cho chính NHNN cũng như chính sách lãi suất và tỷ giá của NHNN. Có lẽ, NHNN nên xem xét thêm một vài giải pháp khác phù hợp hơn với hoàn cảnh hội nhập của Việt Nam.
Theo TBKTSG