VPLS Trần Vũ Hải
(đề xuất về một hình thức hợp tác giữa các tổ chức hành nghề luật sư trong việc hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ có hoàn cảnh khó khăn và bị vướng vào những vụ việc có dấu hiệu oan sai, bất công nghiêm trọng hoặc kéo dài}
Kính gửi: Bộ Tư phápLiên đoàn Luật sư Việt Nam
Đồng kính gửi: Các đồng nghiệp
Chúng tôi, những luật sư ký tên dưới đây hân hạnh trình bày với Quý vị về đề xuất Dự án PHỤC HỒI DÂN QUYỀN với những nội dung sau:
I. CHÚNG TÔI NHẬN THẤY :
1- Những vụ hình sự OAN SAI nghiêm trọng gần đây như vụ án Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang, vụ Huỳnh văn Nén ở Bình Thuận và nhiều vụ khác có dấu hiệu oan sai như vụ án Hồ Duy Hải ở Long An, vụ án Hàn Đức Long ở Nam Định, vụ Nguyễn Văn Chưởng ở Hải Phòng…đang gây lo âu cho nhiều tầng lớp nhân dân về hệ thống tư pháp của đất nước, chưa thực sự đảm bảo công lý. Để giải oan, có vụ phải kéo dài hàng chục năm, mặcdù có bằng chứng rõ ràng về việc người bị buộc tội thực sự vô tội, như vụ Huỳnh Văn Nén, đã có nhân chứng tố giác từ năm 2000 kẻ thủ ác là kẻ khác, không phải Huỳnh Văn Nén, nhưng đến năm 2015, Huỳnh Văn Nén mới được giải oan.
2- Nhiều Tổ chức hành nghề luật sư và những luật sư trong các tổ chức này đã tận tình giúpđỡ người dân, kể cả doanh nhân và doanh nghiệp đã và đang bị những điều oan khuất khi vướng vào những vụ hình sự trong cuộc sống, kinh doanh. Trong việc bảo vệ, biện hộ,bào chữa cho những người bị buộc tội và những người khác, nhiều luật sư đã gặp những cản trở, thậm chí đe dọa từ nhiều thế lực, trong đó có những người, nhóm lợi ích trong bộ máy công quyền. Với LÒNG CAN ĐẢM và NIỀM TIN VÀO CÔNG LÝ, nhiều luật sư vẫn tận tụy với công việc được người dân tin tưởng và giao phó khi người thân của họ vướng phải vòng lao lý, kiện tụng và những luật sư này đã góp phần giải oan, xóa bỏ bất công trong nhiều vụ việc hình sự và phi hình sự.
3- Những gia đình của những người bị buộc tội trong các vụ án oan sai đã và đang xảy rađa phần có thu nhập thấp, ít hiểu biết pháp luật. Khi con em, người thân của họ vướng vào vụ việc hình sự và phi hình sự phức tạp, đa số không có khả năng nhờ luật sư, nênkhông có người bào chữa, bảo vệ quyền lợi có kinh nghiệm ngay từ đầu, dẫn đến họ bị buộc tội, xét xử thiếu công minh. Nếu tiếp tục tình trạng hiện nay,việc gây oan sai, bất công từ những cơ quan và người tiến hành tố tụng khó tránh khỏi.
4- Lẽ ra, theo Hiến Pháp, pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế, chế định luật sư, Đoàn thể Luật sư giữ vai trò rất quan trọng để bảo đảm công lý trong xã hội và trong các vụ việc tố tụng. Tuy nhiên, đối với những vụ oan sai hoặc có dấu hiệu oan sai lớn đã xảy ra như vụ Nguyễn Thanh Chấn, Huỳnh văn Nén, Hồ duy Hải, Hàn Đức Long, Nguyễn Văn Chưởng…., vai trò của Liên đoàn luật sư Việt Nam và các Đoàn luật sư địa phương rất mờ nhạt. Các luật sư tham gia trong các vụ án đó chưa thấy chỗ dựa là Đoàn Luật sư,Liên Đoàn Luật sư VN để yêu cầu Ban Chủ Nhiệm, Ban thường vụ của các đoàn thể này cùng lên tiếng, tiếp sức cho mình trong cuộc chiến chống lại oan sai, bất công vốn rất khó khăn, gian khổ, kéo dài. Gần đây, tình hình đã biến chuyển theo chiều hướng tích cực hơn. Nhiều luật sư đã chủ động hợp tác với nhiều đồng nghiệp khác cùng tham gia vàonhững vụ án khó khăn này. Các Đoàn Luật sư và Liên Đoàn Luật Sư đã nhanh chóng lên tiếng khi có luật sư yêu cầu. Tuy nhiên, các Đoàn Luật sư, Liên đoàn Luật sư Việt Nam chưa nhận thấy tầm mức quan trọng, cấp bách trong việc thành lập một cơ cấu trong tổchức của mình để cùng với các luật sư thành viên đáp ứng được yêu cầu của người dân cùng tham gia dấn thân vào những vụ việc có dấu hiệu của sự Oan Sai nghiêm trọng vì có những cơ quan và người tiến hành tố tụng đã lạm dụng quyền lực, không dám thừa nhận sai phạm của họ. Các Đoàn thể Luật sư cần nhận thức đúng vai trò của mình, không chỉ là chỗ dựa của những luật sư dấn thân mà còn là nơi xứng đáng nhận niềm tin về công lý của những người dân bị vướng trong các vụ việc oan sai, bất công, nghiêm trọng, kéo dài
.5- ĐỐI VỚI NHỮNG VIỆC XÉT XỬ, GIẢI QUYẾT BẤT MINH – trong các vụ việc phi Hình sự mà nạn nhân của sự việc xét xử, giải quyết OAN SAI, BẤT CÔNG VỀ DÂN SỰ, HÀNHCHÍNH VÀ KINH TẾ cũng chính là những công dân, doanh nghiệp mà tài sản, uy tín, danh dự,nhân phẩm của họ cũng bị thương tổn không kém gì các vụ án OAN SAI HÌNH SỰ. Nhiều vụ việc xét xử, giải quyết bất minh đã gây lo lắng, ám ảnh cho dân chúng. Những yêu cầu khiếu nại giám đốc thẩm, xem xét lại các vụ việc về đất đai ngày càng tăng, nhiều người dân “ăn chực,nằm chờ” ở Hà Nội để hi vọng có sự xét xử, giải quyết công bằng từ các cơ quan trung ương,nhưng hầu hết đều vô vọng. Nhiều người trở nên quẫn bách, có những hành vi phản đối mà mộtsố cơ quan chức năng cho rằng chống đối, vi phạm pháp luật, khiến gia tăng các vụ án hình sự chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng được khởi tố và xét xử đối với những dân oan này. Những người dân này chưa được đông đảo giới luật sư quan tâm, giúp đỡ, và vì thế họ càng bị xét xử, đối xử bất công. Điển hình là vụ em Nguyễn Mai Trung Tuấn bị tuyên án 54 tháng tù giam về hành vi cố ý gây thương tích ở mức thương tật 35% cho một sỹ quan công an tham gia cưỡng chế nhà đất của gia đình em, khi em 15 tuổi. Nếu tiếp tục những tình trạng nhưvậy, những người dân bị oan ức tiếp tục bị đối xử bất công, các cơ quan công quyền tiếp tục trấn áp những dân oan sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường cho trật tự an ninh và khiến người dân càng mất niềm tin vào pháp luật và công lý, nghề luật sư sẽ càng mất vị thế trong xã hội vì không bảo vệ được công lý, công bằng cho những người dân thấp cổ bé họng và những công dân khác trước cường quyền. 2
II. THÀNH CÔNG TỪ DỰ ÁN VÌ CÔNG LÝ :
Trước đây vào năm 2004, DỰ ÁN VÌ CÔNG LÝ đã được manh nha triển khai,nhưng đã phải ngưng hoạt động công khai, tuy nhiên một số luật sư trong dự án này vẫn âm thầm làm việc trong một số vụ án. Thành quả âm thầm của những luật sư này (bêncạnh sự lên tiếng của nhiều nhà báo, dấn thân của ông Nguyễn Thận và cộng tác của nhiều đồng nghiệp khác) đã mang lại kết quả là vụ án HÌNH SỰ OAN SAI HUỲNH VĂN NÉN từ năm 1998 đến nay đã được chính thức kết luận là ÁN OAN SAI sau 17,5 năm bị tù tội.Trước đó 03 luật sư trong số họ đã góp phần giải oan cho 09 công dân (trong năm 2005)trong vụ án vườn Điều (mà Huỳnh Văn Nén cũng bị kết tội oan), buộc 03 cơ quan tố tụng tỉnh Bình Thuận phải bồi thường oan sai cho họ, bất chấp 03 cơ quan này đã từng có yêucầu khởi tố hình sự đối với 03 luật sư này.
III. Dự Án PHỤC HỒI DÂN QUYỀN sẽ là sự tiếp nối dự án VÌ CÔNG LÝ trước đây
Chúng tôi là một số luật sư đã có kinh nghiệm trong việc tham gia vào các vụ án OAN SAI VỀ HÌNH SỰ và các vụ việc OAN ỨC về PHI HÌNH SỰ, ý thức được trách nhiệm của nghề luật sư trước tình hình có nhiều OAN SAI, BẤT CÔNG trong xã hội hiện nay thấy cần phải mạnh dạn lên tiếng cùng dư luận xã hội, với Bộ Tư Pháp, với Liên Đoàn Luật Sư Việt Nam, với các Đoàn Luật Sư về sự cần thiết phải có một HÌNH THỨC HỢP TÁC GIỮA CÁC TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ LUẬT SƯ nhằm kết hợp giữa những luật sư đồng nghiệp trong việc đấu tranh để đòi lại CÔNG LÝ, CÔNG BẰNG cho những người dân, doanh nghiệp là nạn nhân trong các vụ việc OAN SAI, BẤT CÔNG. Chúng tôi trân trọng đề nghị Liên đoàn luật sư Việt Nam nhận trách nhiệm triển khai một Dự án tương tự Dự án mà chúng tôi đề xuất trên. Trong trường hợp vì những lý do khách quan Liên đoàn luật sư Việt Nam chưa thể triển khai được ngay một dự án tương tự, chúng tôi đề nghị Liên đoàn luật sư Việt Nam, các đoàn luật sư địa phương và Bộ Tư pháp ủng hộ chúng tôi sớm triển khai Dự án PHỤC HỒI DÂN QUYỀN, hình thành một HÌNH THỨC HỢP TÁC CÁC TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ LUẬT SƯ NHẰM PHỤC HỒI DÂN QUYỀN Chúng tôi sẽ sớm thông báo về Thỏa thuận Hợp tác giữa các tổ chức hành nghề luật sư để thựchiện Dự án PHỤC HỒI DÂN QUYỀN. Chúng tôi trân trọng mời các tổ chức hành nghề luật sư tại Việt Nam cùng tham gia vào Thỏa thuận Hợp tác này.
LÀM TẠI VIỆT NAM NGÀY…. THÁNG ….. NĂM 2015
NHÓM LUẬT SƯ THIỆN NGUYỆN ĐỀ XUẤT KÝ TÊN
VPLS Trần Vũ Hải
(FB Trần Vũ Hải)