Thảo Vy
* Tác giả gửi bài trực tiếp cho VNTB
Văn là người
Tại hội nghị Hội đồng hiệu trưởng các trường ĐH y dược tại Hà Nội ngày 10-10, lãnh đạo một số trường ĐH y đề xuất sử dụng môn văn để xét tuyển vào trường y.
Đề xuất này xuất phát từ thực tế ở một số nước phát triển (miền Nam trước 1975 cũng áp dụng), khi tuyển sinh đầu vào thường có 2 phần. Ưu tiên phần thứ nhất là hệ thống các câu hỏi về đạo đức, nhân văn, tâm lý, xã hội, thẩm mỹ quan để đánh giá “y đức” của người bác sĩ tương lai. Cha ông ta thường nói “thầy thuốc như mẹ hiền’’. Nếu vượt qua phần thi này thì mới được thi tiếp phần thứ 2 về kiến thức như hiện tại của mình. Bằng cách này người ta tuyển chọn được những hạt giống vừa có “đức’’ vừa có “năng”.
Trò chuyện dịp cà phê cuối tuần, nhóm bạn đang là thầy thuốc ngoại khoa tại bệnh viện Bình Dân, TP.HCM, cho biết ý kiến của bà bộ trưởng y tế rất cần sự ủng hộ của công luận. Bởi hiện tại, nếu hiểu “văn là người”, thì những bác sĩ tương lai khi nhận bằng tốt nghiệp đại học, họ không hề có “lời thề Hippocrates” tương tự như nhiều người vẫn ngộ nhận – kể cả báo chí khi phê phán tiêu cực trong ngành y cũng hay mang “lời thề Hippocrates” để “cáo buộc” cho chuyện “phạm lời thề”.
Chính trị hóa
Trong ngày “áo mão cân đai” tốt nghiệp của dân trường thuốc, mấy mươi năm qua là một lời thề mang màu sắc chính trị hơn là tôn chỉ của ngành Y – không biên giới, không chiến tuyến, chỉ vì người bệnh và một lòng vì sự phát triển y học toàn cầu.
“Những người làm y khoa chân chính khi nhìn thấy lời tuyên thệ của Hippocrates bị chính trị hóa như thế này là một điều sỉ nhục như một công dân bị mất tổ quốc. Vì đối với họ, lời thề ấy nó thiêng liêng như một triết lý sống của không chỉ của mỗi cá nhân làm nghề Tây y, mà còn là tôn chỉ cho cả nhân loại, không biên cương, lãnh thổ, hay ràng buộc sắc tộc, màu da cũng như thù địch”. Bác sĩ Hồ Hải, thảng thốt nhận xét khi nhớ lại trước 1975, thế hệ sinh viên trường y ở miền Nam, đã tuyên thệ:
“Trước đấng tối cao mà tôi tin tưởng/ Trước các Y Tổ của thế giới và Việt Nam Hippocrates và Hải Thượng Lãn Ông/ Trước các Thầy và các Bạn Đồng Môn đã gây dựng y-nghiệp cho tôi/ Trước các Bậc Sinh Thành ra tôi/ Và nhất là trước lương tâm chức nghiệp của chính tôi.
Tôi xin tuyên thệ: Coi nghề Thầy thuốc mà tôi đã tự chọn như một con đường cứu người và giúp đời, chứ không xem như một phương tiện thương mại/ Trong khi hành nghề, tôi chỉ dùng mọi hiểu biết về người bệnh để phục vụ Y-Đạo/ Vì tình yêu tổ quốc, tôi sẽ cố phát triển những sắc thái đặc biệt của nền y học Việt Nam/ Vì tình yêu thương nhân loại, tôi sẽ cứu tất cả mọi người và truyền nghề cho bất cứ những ai có khả năng và thiện chí/ Vì tôn trọng sinh mạng của người bệnh và tư tưởng cao đẹp của nghề Thầy thuốc, tôi sẽ phải học hỏi và nghiên cứu trọn đời.
Hôm nay chỉ mới là bắt đầu”.
Thế hệ sinh viên trường y ở miền Nam sau năm 1975 (có lẽ trước đó ở miền Bắc cũng tương tự!?), có lời thề như sau:
“Sau nhiều năm học tập dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, được các thầy giáo, cô giáo hết lòng dạy dỗ, dìu dắt, được các bạn cùng học chân tình giúp đỡ.
Trong buổi lễ tốt nghiệp trọng thể này. Dưới lá cờ thiêng liêng của Tổ quốc/ Dưới chân dung của Hồ chủ tịch muôn vàn kính yêu/ Trước các thầy giáo và các cán bộ công nhân viên kính mến/ Trước các bạn đồng học thân thiết.
Tôi xin thề:
Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa, phấn đấu hết sức mình để bảo vệ và xây dựng đất nước thân yêu/ Luôn luôn tôn trọng Hiến pháp và Pháp luật của Nhà nước, thực hiện nghiêm chỉnh các quan điểm và quy định của ngành y tế Việt Nam, không bao giờ có những hành động làm ảnh hưởng đến truyền thống nhà trường, trái với lương tâm người cán bộ y tế nhân dân.
Giữ gìn bí mật nghề nghiệp, tôn trọng phẩm chất người bệnh, hết lòng hết sức phục vụ sức khỏe nhân dân, làm đúng lời dạy của Hồ chủ tịch: Lương y như từ mẫu/ Khiêm tốn, đoàn kết và hợp tác chân thành với các bạn đồng nghiệp, yêu ngành, yêu nghề, tự hào chính đáng với công việc của chính mình.
Vì sự nghiệp tạo nên sức khỏe và đem lại hạnh phúc cho nhân dân, tôi nguyện tích cực lao động và học tập, phấn đấu không mệt mỏi nâng cao trình độ chính trị và khoa học kỹ thuật, góp phần xây dựng nền y học Việt Nam”.
Tình người và y đức
Bác sĩ Trần Đức Thái chia sẻ điều ngày xưa của chính ông và giờ lúc ngồi bên dưới hội trường chứng kiến con trai mình tiếp nối, trong nỗi niềm xúc động: “Các tân khoa bác sĩ bao giờ cũng có cha mẹ, anh em đến dự. Khi nghe lời tuyên thệ có mình trong đó, cha mẹ suốt cả cuộc đời hy sinh cho con cái thì không thể không xúc động. Nhiều bậc sinh thành đã bật khóc vì sung sướng khi nghe con mình tuyên thệ ra trường, hạnh phúc cho con mình sắp bước chân vào đời”.
“Hôm nay, lời thề trước nhiều yếu tố, kể cả trước cán bộ công nhân viên, trước đồng nghiệp tức là trước bạn bè thế mà không hề nhắc đến cha mẹ, những bậc sinh thành, mà chính họ đã trải qua bao nhiêu khó khăn vất vả nuôi dưỡng mình ăn học nên người… Bậc làm cha mẹ nào không cảm thấy chạnh lòng?”. Bác sĩ Thái cho rằng điều này mới thật… phũ phàng: là bác sĩ đồng thời cũng là người thầy, nên ông mới có quyền ngồi trong hội trường.
Ngoài kia, nhiều phụ huynh khép nép ở phía cửa ra vào chỉ để lén nhìn niềm tự hào của mình sắp sửa bước vào đời, trong trang phục như thế nào và nhận chiếc bằng tốt nghiệp ra sao? Nhiều bậc cha mẹ rất sung sướng với lần đầu tiên đến trường đại học, chờ đợi dưới những gốc cây của ngày nắng hạ để chứng kiến ngày thành danh của con mình, để chờ chụp vài tấm ảnh kỷ niệm với đứa con thương yêu của mình trong bộ áo mão cùng tấm bằng bác sỹ trên tay.
“Thật sự lễ tốt nghiệp hằng năm, trường tôi không mời phụ huynh đến tham dự vì vậy trong hội trường không dành riêng chỗ cho cha mẹ của các tân khoa. Đây là một sự khác biệt với các nước khác mà tôi biết như Hoa Kỳ, Úc và nhiều nước trên thế giới, ngày ra trường của con luôn luôn mời cha mẹ và gia đình đến dự”. BS Thái “thú thiệt” như vậy.
Tình người ở trường y còn thế, huống chi y đức… Thực lòng không biết phải nói gì, chỉ có nghẹn lời khi viết những dòng này…