Lời tựa của dịch giả Trần Đông Đức:
Dương Kiết Trì đến Hà Nội, dịch giả chuyển ngữ một bài trên CNN gửi đến đồng bào trong nước những người bị nhiều hạn chế về thông tin. Hôm nay tác giả chuyển ngữ bài này để gửi tới lãnh đạo TƯ của Việt Nam vì biết đâu nhờ các anh/chị làm nghề an ninh mạng mà nó sẽ tới được người cần đọc. Hai máy bay hiện đại nhất thế giới của Quân đội cùng với những phi công ưu tú nhất gặp đại nạn trong thời bình, trong điều kiện thời tiết bình thường, trên vùng biển không tranh chấp, đã phơi bày trước Dân trong và ngoài nước tất cả những căn bệnh ung thư trên khắp cơ thể VN.
Quí vị đọc bản dịch đi và sau đó hãy tự trả lời làm thế nào để giữ được hiên trạng biển đảo nếu cứ khư khư đi theo con đường cũ rích mà Dân đã chán ngán và nếu cứ khăng khăng theo đuôi ông bạn 16 Vàng 4 Tốt, rồi thờ Mác Lê Mao? Giờ là năm 1979 xảy ra chiến tranh thì Dân có còn nghe quí vị ra trận?Mất niềm tin của Dân là mất hết mà niềm tin của Dân như thế nào thì qua Cá chết, Bầu cử, rồi Obama sang, rồi máy bay rơi… quí vị rõ hết rồi.
(FOREIGN AFFAIRS) – Tháng mười năm ngoái, khi tàu khu trục USS Lassen của Mỹ tuần tra qua Bãi đá Subi (Subi Reef), một hòn đảo nhân tạo được xây dựng bởi Trung Quốc (TQ) ở Biển Đông, thì một số tàu buôn và tàu đánh cá TQ di chuyển xung quanh rõ ràng đã dự đoán được đường đi của khu trục Mỹ. Khu trục Lassen lúc đó đang di chuyển trên vùng tự do hoạt động hàng hải, nhằm chứng minh cam kết của Mỹ đối với việc duy trì tiếp cận với khu vực biển mà phần lớn trong đó TQ tuyên bố là của mình. TQ đã sử dụng một lực lượng khác thường để phát đi tín hiệu phản đối: các tàu TQ dường như là dân thường, nhưng không mấy nghi ngờ các tầu này thực chất dưới sự kiểm soát của các lực lượng vũ trang được tài trợ bởi nhà nước thông qua việc nhận đơn đặt hàng từ quân đội TQ.
Để quảng bá cho tuyên bố gây tranh cãi của mình ở Biển Đông, TQ đang ngày càng dựa vào lực lượng không chính quy như thế này để tạo thành cái mà TQ gọi là lực lượng dân quân biển (LLDQB). Những năm gần đây, LLDQB đã đóng vai trò quan trọng trong một số cuộc chạn trán và đụng độ ở vùng biển quốc tế. Chẳng hạn vào năm 2012, TQ đã tham gia vào việc chiếm giữ Bãi cạn Scarboroug từ Philippines, và vào năm 2014, lực lượng này đã giúp TQ đẩy lùi tầu của Việt Nam để bảo vệ giàn khoan dầu mà TQ đã hạ đặt gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp.
LLDQB này đại diện cho một công cụ hữu ích trong kế hoạch gây áp lực mà không đổ máu của TQ cho tuyên bố chủ quyền lãnh hải. Đó là bởi vì khi xuất hiện thường xuyên với vẻ dân sự, LLDQB đã đang và sẽ cho phép Bắc Kinh (i) từ chối sự cáo buộc tham gia quân sự trong những cuộc đối đầu như cuối tháng mười năm ngoái và (ii) lợi dụng kẻ hở trong luật của Hải quân Mỹ với những điều luật hạn chế các hành động của tàu chiến Mỹ khi đối phó với các tàu dân sự. Mặc dù LLDQB là một nguồn lực tiềm tàng, chúng chính phần khó hiểu nhất trong toàn bộ sức mạnh trên biển của TQ. Cho đến nay, chính phủ Mỹ vẫn không thừa nhận sự tồn tại của nó trong các báo cáo dành cho công chúng cũng như trong các tuyên bố chính thức cao cấp. Điều đó nên phải thay đổi. Bằng cách chỉ rõ sự tinh quái trong cuộc chơi của TQ trên biển, Washington có thể ngăn cản Bắc Kinh trong việc sử dụng LLDQB một cách cương quyết hơn, một bước quan trọng trong việc ngăn chặn TQ từ bỏ việc khẳng định quyền kiểm soát một đường hàng hải có tính sống còn cần được giữ nguyên rộng mở cho giao thông quốc tế.
Quân sự ngụy trang
Một số quốc gia cũng có LLDQB nhằm góp phần thực thi pháp luật, khắc phục thảm họa, giúp an ninh địa phương, và các nhiệm vụ khác. Ví dụ Mỹ có lực lượng này ở mức độ khiêm tốn giúp đối phó với tình trạng khẩn cấp trong vùng nước ven biển thuộc chủ quyền (không có tranh chấp) và cung cấp dự phòng cho các dịch vụ quân sự khác của quốc gia. Nhưng LLDQB của Bắc Kinh là khác biệt: với hàng ngàn thành viên, nó là lớn nhất thế giới, và là một trong hai, cùng với Việt Nam, đã được biết đến để điều những lực lượng ưu tú bất thường này với mục đích quấy rối về mặt pháp lý hoạt động tàu thuyền nước ngoài.
Các đơn vị thuộc LLDQB được quản lý bởi quân đội địa phương và được tài trợ bởi chính quyền cấp huyện và cấp tỉnh. Để khuyến khích sự tham gia người dân địa phương, chính quyền địa phương TQ thường hứa sẽ trả lương hưu cho dân quân tương đương với vài ngàn đô la mỗi năm nếu họ gặp nạn khi thực hiện nhiệm vụ (if they are disabled in the line of duty) khoản tiền tương đương với tiền lương hưu của một người làm công ăn lương cho chính phủ TQ, một sự mời chào đầy hấp dẫn cho dân nghèo từ các làng chài vùng nông thôn. Đảo Hải Nam, tỉnh đảo nơi tuyên bố sự quản lý cho hầu hết Biển Đông, là nơi có rất nhiều các đơn vị LLDQB tinh nhuệ nhất. Chủ tịch Tập Cận Bình, một trong số các quan chức cao cấp TQ, đã đến thăm nơi này.
LLDQB được thiết kế để trông giống như các tàu dân sự trong hầu hết các tình huống, và họ phải mất nhiều thời gian đáng kể để quyết định khi sử dụng đồng phục quân đội, trong đó các thành viên của họ thường đào tạo. Một bài báo tháng 1 năm 2014 trong tờ báo Quân đội Giải phóng Nhân dân (QĐ), đưa tin với tựa đề rất sắc và hiệu quả (neatly captures the intended effect): “Khi ngụy trang, họ hội đủ điều kiện như những người lính; bỏ ngụy trang, họ trở nên các ngư dân tuân thủ pháp luật “. Tất nhiên, đây không phải là những ngư dân bình thường. Các thành viên của LLDQB phải báo cáo với QĐ và các cơ quan chính phủ. Nhiệm vụ của họ được uỷ quyền và được tài trợ bởi nhà nước. Hơn thế nữa, theo chính phủ TQ và các ấn phẩm quân sự, một số đơn vị chiến đấu của LLDQB, chính là lực lượng tinh nhuệ nhất, đã được TQ tin tưởng giao phó nhiệm vụ yêu cầu liên lạc với hải quân Mỹ và lực lượng nước ngoài khác. LLDQB được đào tạo bởi các sĩ quan Hải quân TQ.
Thật đúng vậy, trong một số cuộc gặp gỡ quốc tế trong vài thập kỷ qua, các thành viên LLDQB đã phối hợp chặt chẽ trong hành động với lực lượng hải quân và lực lượng bảo vệ bờ biển của TQ. Có lẽ các vở diễn nổi tiếng nhất đã xảy ra năm 2009, khi một thuyền viên trên một tàu câu cá – được điều khiển bởi một thành viên LLDQB – đã cố gắng sử dụng một chiếc móc để làm hư mảng sonar của tàu do thám của Mỹ, tàu USNS Impeccable, sau khi các tàu đánh cá, hai tàu bảo vệ bờ biển của Trung Quốc, và một tàu khác dường như dân sự buộc tàu Impeccable phải dừng lại bằng cách lái cắt mặt. Tất cả gộp lại như là một hành động của tàu chiến của hải quân TQ đang dõi theo sát bên tàu Impeccable.
Dù thực tế rằng vụ tàu Impeccable và các cuộc đối đầu trên biển khác đã được chỉ trích rộng rãi, LLDQB là sự lừa đảo rõ ràng cho các các hoạt động của TQ. Hồi đầu tháng này, một phóng viên Al Jazeera đã tới thăm thị trấn của Tanmen trên đảo Hải Nam, nơi cô nhìn thấy một đội ngũ dân quân mệt mỏi đang khoan cọc trên bến cảng của làng. Khi các phóng viên được hỏi họ đang làm gì, một quan chức địa phương cho biết rằng những người đàn ông là thành viên của một đoàn làm phim. Một người khác nói ông là một ngư dân địa phương nhưng sau đó được xác định chính là Phó chỉ huy LLDQB của thị trấn Tanmen. Hắn còn nói dối thêm rằng không biết gì về những người đàn ông khoan cọc trên bến cảng, ngoài thực tế rằng họ là ngư dân mặc đồng phục quân sự cho mục đích vô hại: bảo vệ mình khỏi ánh mặt trời.
Các biện pháp của việc chối quanh liên quan đến ngụy trang dân sự của TQ không phải là lợi thế duy nhất của LLDQB. Các đơn vị dân quân còn cung cấp cho TQ một lợi thế bất đối xứng và giúp họ chủ động trong các cuộc chạm trán với các lực lượng nước ngoài. Khi tàu nước ngoài phải vật lộn với việc làm thế nào để đáp trả, các đơn vị thuộc LLDQB có thể can thiệp vào các hoạt động của đối phương đồng thời báo tin vị trí và hoạt động của mình với các lực lượng khác của TQ. Và sau cùng điều đó còn có giá trị tuyên truyền: trong trường hợp có đối đầu giữa LLDQB và các tàu nước ngoài, truyền thông độc đảng TQ có thể làm tràn ngập Internet với một đoạn phim có chọn lọc được biên tập theo định hướng rằng ngư dân như là nạn nhân của sự bất công. Tất nhiên, các thành viên của LLDQB không chỉ là những thường dân mà được kết nối trực tiếp với tổng hành dinh của QĐ chính từ nơi họ nhận được lệnh huy động quân và tác chiến.
Đối mặt thực tế
Các nhà quan sát không nên mong đợi LLDQB sớm giảm bớt hoạt động. Khát vọng của TQ trong việc gây sức ép lên các nước láng giềng ở Biển Đông đang ngày càng tăng. Sự phát triển liên tục, sự bồi đắp các đảo nhân tạo trong khu vực của TQ sẽ cung cấp cho LLDQB rất nhiều hỗ trợ. Đồng thời, những nỗ lực của Bắc Kinh để sắp xếp lại QĐ bằng cách cắt giảm 300.000 binh sĩ sẽ cung cấp nhiều thiết bị mới và nhân lực cho các lực lượng dân quân: cựu chiến binh là những tân binh rất hấp dẫn. Phản hồi theo các tín hiệu từ Bắc Kinh, các quan chức địa phương dọc theo bờ biển của TQ đang mở rộng các đơn vị thuộc LLDQB hiện có và thành lập thêm mới. Hãy xem xét Bắc Hải, một thành phố ở phía nam tỉnh Quảng Tây của TQ. Trong năm 2013, thành phố này là quê hương của hai phân đội thuộc LLDQB biển với khoảng 200 nhân viên. Trong năm 2015, họ tự hào ít nhất mười phân đội với hơn 2.000 nhân viên.
Trước khi vụ việc khác liên quan đến LLDQB của TQ và các lực lượng của Hoa Kỳ xảy tới trong tương lai, Washington cần phải đối mặt với vấn đề trên. Điều đó phải bắt đầu bằng việc công khai các nhận thức của Mỹ về sự nguy hiểm gây ra bởi LLDQB. Ví dụ, phải đảm bảo rằng Bộ Quốc phòng báo cáo hàng năm về quân sự của Trung Quốc bao gồm các nhóm dân quân nói trên vào năm 2017. Các quan chức Mỹ nên (i) công khai thảo luận về các thuộc tính của lực LLDQB cùng công dụng của nó, (ii) những hậu quả của LLDQB và hệ quả các thành viên khác của chính phủ TQ sẽ phải đối mặt trong một loạt các tình huống liên quan đến quân đội Mỹ, và (iii) làm cho rõ ràng rằng LLDQB sẽ không chặn đường giao thông của Mỹ từ việc theo đuổi quyền hợp pháp của TQ trên biển Đông. Làm như vậy sẽ tăng cường tính minh bạch trong một khu vực dễ tạo khủng hoảng và giúp thiết lập rõ ràng một giải pháp nhằm tránh sự leo thang trong trường hợp một cuộc đối đầu nguy hiểm. Thậm chí nếu các quan chức TQ từ chối thảo luận về vấn đề này với các đối tác Mỹ, thông điệp của Washington vẫn sẽ cộng hưởng ở Bắc Kinh.
Hải quân TQ về phần mình, không nên được hiện diện như là cảnh sát được tin cậy (China’s good cop) bằng cách hợp tác với các lực lượng Mỹ trong khu vực cùng lúc khi mà lực lượng bảo vệ bờ biển và LLDQB, một số trong đó các tàu Hải quân TQ, thi hành các công việc bẩn thỉu (do the dirty work). Thay vào đó, Washington cần phải kêu gọi lực lượng bảo vệ bờ biển và LLDQB của TQ phải tuân thủ theo cùng một bộ quy tắc ứng xử như của Hải quân TQ. Và để các quy tắc thích hợp với tất cả các lực lượng bất thường trong khu vực, Hoa Kỳ cũng nên yêu cầu Việt Nam có LLDQB riêng của họ, tuân thủ các tiêu chuẩn tương tự.
Nếu Trung Quốc không hợp tác, Mỹ nên xem xét thu hồi một số các đặc quyền mà Hải quân TQ hiện đang được hưởng với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, chẳng hạn như tham gia vào tập trận hải quân Thái Bình Dương được chủ trì bởi Mỹ. Bằng cách vạch mặt các hoạt động của LLDQB của TQ, bằng cách đầu tư chi phí cho lực lương cũng như bằng cách chuẩn bị cho phương án dự phòng khác nhau khi khiêu khích có thể xảy ra, Washington có thể vượt qua các thách thức nghiêm trọng gây ra bởi các lực lượng trên biển không chính quy của Bắc Kinh tại một trong những khu vực bất ổn nhất thế giới.
Andrew S. Erickson and Conor M. Kennedy, FOREIGN AFFAIRS, 23/06/2015
Dịch giả: Trần Đông Đức, Cologne
P.S Dịch giả lược bỏ phần tài liệu tham khảo bằng tiếng Anh để tránh dài dòng.
(Dân Luận)