Việt Nam đang xác minh thông tin phóng xạ hạt nhân cao bất thường trên Biển Đông
TTO – Về thông tin nồng độ phóng xạ hạt nhân tăng vọt trên Biển Đông như Tuổi Trẻ đã phản ánh ngày 8-12, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng cho biết các cơ quan chức năng của Việt Nam quan tâm và đang xác minh thông tin.
Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ Online trong cuộc họp báo chiều 17-12, bà Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh: “Công ước Luật biển của Liên Hiệp Quốc (LHQ) năm 1982 quy định rõ ràng các quốc gia có nghĩa vụ bảo vệ và gìn giữ môi trường biển cũng như tôn trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển được xác định phù hợp với UNCLOS 1982”.
Đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định “việc sử dụng, khai thác, vận chuyển các phương tiện, thiết bị, vật liệu có nguy cơ gây mất an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân cần tuân thủ quy định của luật pháp quốc tế, các quy tắc, quy chuẩn để bảo đảm an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế và không ảnh hưởng đến việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”.
Thông tin nồng độ phóng xạ cao bất thường trên Biển Đông xuất hiện lần đầu tiên trên báo Philstar của Philippines ngày 8-12. Tờ này trích lời ông Carlo Arcilla, một chuyên gia thuộc Bộ Khoa học công nghệ và Viện nghiên cứu hạt nhân Philippines (DOST-PNRI).
Nhóm nghiên cứu của ông Arcilla đã phát hiện iôt 129, một sản phẩm của quá trình phân hạch hạt nhân, ở một số rạn san hô thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam và vùng biển phía đông Philippines.
Điểm đáng chú ý là nồng độ chất phóng xạ này cao nhất trong những mẫu nước biển được lấy gần các thực thể bị Trung Quốc chiếm đóng và cải tạo trái phép, như đá Vành Khăn. “Nồng độ của iôt 129 tại khu vực rất cao. Dù không gây nguy hiểm, nhưng đáng phải theo dõi”, ông Arcilla thông tin thêm ngày 8-12.
***
Giám đốc Viện nghiên cứu hạt nhân Philippines, ông Carlo Arcilla cho biết đã báo cáo những phát hiện về nồng độ phóng xạ bất thường đến một hội nghị trực tuyến của Mạng lưới các cơ quan quản lý năng lượng hạt nhân ASEAN hồi tuần trước.
Theo ông Arcilla, quan chức một số nước ASEAN đã “rất quan ngại” khi nghe thấy những gì ông trình bày tại hội nghị.
Nhóm nghiên cứu của ông Arcilla đã phát hiện ra iốt 129 tại một số rạn san hô thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam và vùng biển phía đông Philippines. Điểm đáng chú ý là nồng độ iốt 129 cao nhất trong những mẫu nước biển được lấy gần các thực thể bị Trung Quốc chiếm đóng và cải tạo trái phép.
Theo các nhà khoa học Philippines, iốt 129 là một sản phẩm của quá trình phân rã hạt nhân. Thông thường những nguồn chủ yếu tạo ra đồng vị phóng xạ iốt 129 là các vụ thử hạt nhân, sự cố hạt nhân hoặc quá trình tái xử lý năng lượng hạt nhân.
Trang web của Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ khẳng định phần lớn iốt 129 có trong môi trường tự nhiên xuất phát từ quá trình thử vũ khí hạt nhân. Nhóm nghiên cứu không loại trừ khả năng đang có các hoạt động hạt nhân tại khu vực nhưng cũng để ngỏ chuyện các dòng hải lưu đã đưa I-ốt 129 từ nơi khác tới Biển Đông.
Một chuyên gia Singapore nhận định nếu nguồn phát ra phóng xạ là tàu ngầm hạt nhân, sẽ rất dễ xác định ai là thủ phạm vì có rất ít nước sở hữu tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân trên thế giới. Hồi tháng 11 năm ngoái, truyền thông Đông Nam Á bị một phen hú vía trước thông tin một tàu ngầm hạt nhân đã phát nổ trên Biển Đông.
Thông tin này sau đó được kiểm chứng là tin giả vì với một khu vực được theo dõi địa chấn chặt chẽ như Biển Đông, một vụ nổ hạt nhân mạnh từ 10 – 20 kiloton như tin đồn chắc chắn sẽ bị phát hiện.
Phát hiện đã được ông Arcilla báo cáo trong một hội nghị trực tuyến của Mạng lưới các cơ quan quản lý năng lượng hạt nhân ASEAN (ASEANTOM) hôm 24, 25-11 do Việt Nam chủ trì.
Theo ông Arcilla, kết quả xem xét các mẫu vật lấy năm 2020 cho thấy phóng xạ ở Biển Đông không phải là hậu quả của thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011 ở Nhật Bản.
“Nó có thể được tạo ra trong các hoạt động hạt nhân mới, có thể là từ các tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân”, tờ Business Mirror của Philippines trích lời ông này cho biết thêm.