Ngọc Lan
(VNTB) – “Có những đơn vị, bệnh viện của chúng ta cơ chế chả thiếu cái gì, chỉ thiếu mỗi sự đoàn kết thôi. Ông này làm thì bị ông kia soi. Không đoàn kết nên không mua được thuốc.”
Nói về tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế ở lần làm việc hôm chiều 14-7-2023 với Ban giám đốc bệnh viện Trung ương Huế cùng lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên – Huế, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết đây là tình trạng diễn ra trên cả nước và đang rất “nóng”.
Bà Lan lý giải rằng việc thiếu thuốc và vật tư y tế sau dịch Covid-19 diễn ra không chỉ ở Việt Nam mà cả trên toàn thế giới, khi vùng dược liệu thuốc ở Trung Quốc, Ấn Độ buộc phải đóng cửa do dịch. Rồi cuộc xung đột giữa Nga với Ukraine khiến con đường vận chuyển thuốc men từ các nước châu Âu về Việt Nam gặp nhiều vấn đề phát sinh cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế.
“Có những đơn vị, bệnh viện của chúng ta cơ chế chả thiếu cái gì, chỉ thiếu mỗi sự đoàn kết thôi. Ông này làm thì bị ông kia soi. Không đoàn kết nên không mua được thuốc”, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhận xét, và với ý kiến đó của người đứng đầu ngành y tế, kèm theo những bê bối ngày càng bung bét của nhiều quan chức lãnh đạo, cho thấy cần kíp một cuộc ‘đại chỉnh huấn’ nhằm tránh “hiệu ứng con cua” đang đe dọa lan rộng ở các bộ ngành.
“Hiệu ứng con cua”, đó là cách giải thích của chuyện khi người ta thử bỏ một con cua vào một cái xô nhỏ, sẽ nhìn thấy con cua dễ dàng leo lên và bò ra. Nhưng nếu cũng chiếc xô đó, bỏ nhiều cua vào, thì sẽ thế nào? Không có con nào bò ra được cả.
Vì sao một con cua thì có thể leo ra ngoài dễ dàng nhưng với một đàn cua thì không? Bởi vì khi bất kỳ con cua nào cố gắng trèo ra, nó sẽ bị những con khác nắm chân lôi xuống. Cứ như thế, chẳng con cua nào thoát khỏi cái xô không nắp đậy đó.
Và đây cũng là tâm lý của nhiều người trong xã hội bây giờ: “Nếu mình không vui thì mình muốn người khác không vui, mình không leo lên được thì mình ôm người khác để họ cũng không leo lên được”.
Việc đe dọa của “hiệu ứng con cua”, thật ra cũng chỉ là một cách giải thích cho nhận xét về chuyện “mất đoàn kết” theo cách diễn giải của Bộ trưởng Đào Hồng Lan. Bởi tại sao bà Lan không nghĩ rằng đã “ông này làm thì bị ông kia soi”, vậy mà cũng không ngăn được ông thư ký của thứ trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên công khai ‘ăn’ hối lộ.
Một cuộc ‘đại chỉnh huấn’ ở đây trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo còn là vì người ta chung hàng va-li tiền mặt ở ngay công sở chớ có phải lén lút, sợ sệt gì ai, để mà Trung ương cứ ngồi tụng mãi bài kiểm soát quyền lực.
Ở góc nhìn liên tưởng, ngay cả đề xuất ‘đại chỉnh huấn’ diện rộng với tất cả lãnh đạo bộ, ngành trung ương, có lẽ sẽ không mang đến nhiều kỳ vọng về sự thay đổi tích cực đáng kể.
Bởi, từ những gì mà các nhà báo như ông Phạm Chí Dũng, Nguyễn Tường Thụy, Lê Hữu Minh Tuấn, Trương Minh Đức… của Hội Nhà báo độc lập Việt Nam đang phải gánh chịu lao lý, cho thấy chính những lãnh đạo ở cấp thượng tầng chính trị là nhóm người kìm hãm sự thịnh vượng theo cách mà triết học đường phố nói về “hiệu ứng con cua”.
Bởi, đúng không, những con cua cố gắng bò ra khỏi xô là những con không muốn bị giam cầm. Chúng nhìn thấy ánh sáng trên đỉnh và chúng biết mình có cơ hội tiếp cận nó. Chúng sẵn sàng mạo hiểm vượt ra ngoài những ranh giới bị áp đặt để tìm kiếm tự do. Không may là những con cua khác trong nhóm không nhận ra điều này; chúng xem sự tự do của con cua đó là thất bại của chúng, vì thế chúng sẽ không cho phép những con cua dám mạo hiểm bỏ lại chúng đằng sau.
Nhưng khi đã là con người chứ không phải con cua, với một bộ não cho phép tư duy phản biện, cuối cùng, không ai có thể giam giữ trong một chiếc hộp ngoại trừ chính người ấy.