VNTB – Căn cứ pháp lý nào cho hình thành hội đoàn dân sự ‘phi quốc doanh’?

Triệu Tử Long

(VNTB) – Có ý kiến là những hội đoàn dân sự không cơ quan chủ quản, nôm na là ‘phi quốc doanh’, sẽ đối mặt với cáo buộc ‘phạm pháp’.

Vậy thì liệu có căn cứ pháp lý nào cho hình thành những hội đoàn dân sự ‘phi quốc doanh’ đó, trong bối cảnh Việt Nam vẫn chưa có luật riêng dành cho quyền hiến định là ‘quyền lập hội’?

Trở ngược thời gian. Tháng 3-2009, một số thân hữu của nhà văn Đào Chí Hiếu khá bất ngờ nhận được sách do nhà văn gửi tặng là tiểu thuyết có tên “Mạt lộ”.

Trang bìa, nhìn vào tên nhà xuất bản với cỡ in chữ khá lớn: LỀ BÊN TRÁI, là đủ khiến ai cũng phải tò mò với ít nhiều chắc lưỡi, “lại vuốt râu hùm”. Dĩ nhiên ắt cũng nhiều người sẽ mỉm cười, cái cười ý nhị nhưng sảng khoái bởi đã có “lề bên phải” theo định hướng, thì ắt phải có “lề bên trái” thôi.

Nhà văn Đào Chí Hiếu là dân am tường nghề xuất bản sách, nên kỹ lưỡng ghi rõ luôn dòng “in vài ba cuốn tặng bạn bè”. Là dân nhà nghề chuyên biên tập cho nhà xuất bản, ông đã chỉn chu thực hiện tất cả những quy ước quốc tế cho một ấn phẩm: Có “copyright ©” bằng tiếng Anh, có trang bìa lót, có trang giới thiệu ngắn… Đặc biệt trang cuối sách ghi rõ: “Xuất bản theo Điều 60 và 69 của Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam năm 1992”.

Vấn đề pháp lý đầy khôn ngoan của nhà văn Đào Chí Hiếu là viện dẫn Điều 60 và Điều 69 của Hiến pháp 1992. Với viện dẫn này cho thấy nếu cơ quan quản lý ‘bắt giò’, thì chỉ có thể cùng lắm là ‘xé biên lai’ nộp phạt tiền vi phạm hành chính về thiếu sót thủ tục xuất bản.

Hai điều nói trên khi chuyển sang bản Hiến pháp 2013, thì đó là “Điều 40. Mọi người có quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó”, và “Điều 25. Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”.

Như vậy, tạm dẫn chứng từ Hội nhà báo độc lập Việt Nam. Hội này được thành lập theo đúng quyền hiến định ở điều 25, và nếu có sai phạm ở đây thì đó là chưa thực hiện các thủ tục hành chính liên quan, song cần lưu ý tới việc đến nay vẫn chưa có luật về quyền hội, mặc dù Việt Nam chính thức chấp nhận đa nguyên trong lãnh vực công đoàn.

Trang web Việt Nam Thời Báo với tên miền .org (Organization – Các tổ chức phi chính phủ hoặc phi lợi nhuận) – điều đó có nghĩa phân biệt rõ với tên miền .org.vn dành cho các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực chính trị, văn hoá, xã hội thuộc quyền quản lý của Bộ Thông tin và Truyền thông. Cũng như khi nhà văn Đào Chí Hiếu viện dẫn Điều 69 của Hiến pháp 1992 cho phát hành tiểu thuyết Mạt lộ, thì trang web Việt Nam Thời Báo được bảo hộ tại Điều 40 của Hiến pháp 2013.