VNTB – Chọn ngày xuất hành, mở cửa khai trương: đức tin hay mê tín
Dân Trần
(VNTB) – Việc chọn ngày mở cửa, khai trương, xông đất, mở hàng theo quan niệm dân gian thì chỉ là một hình thức tạo tâm lý an tâm, có động lực để làm việc, buôn bán.
Đối với nhiều người Việt Nam, việc chọn ngày mở cửa khai trương đầu năm là một phong tục phổ biến, mang nhiều ý nghĩa tâm linh và truyền thống. Thường được lựa chọn vào những ngày chẵn như mùng 4, mùng 6, tùy thuộc vào tuổi của gia chủ, tránh xa những ngày không may như mùng 7 âm lịch. Điều này phản ánh sự mong muốn có một năm mới tràn đầy may mắn và hạnh phúc, tránh xa những điều xui xẻo.
Một trong những phong tục đặc biệt khi mở cửa khai trương là việc chọn người hợp tuổi xông đất và mở hàng. Điều này được coi là một yếu tố quan trọng để mang lại sự may mắn và thịnh vượng cho gia chủ trong năm mới.
Tuy nhiên, cùng với sự ủng hộ, cũng có những quan điểm phản đối về việc chọn ngày khai trương. Một số người cho rằng, việc quá tin tưởng và kiêng kị cực đoan trong việc chọn ngày có thể dẫn tới mê tín, cúng bái lãng phí và gây lãng phí tài nguyên. Từ các tổ chức kinh doanh tư nhân đến các cơ quan nhà nước, sự mê tín và kiêng khem có thể lan tỏa và tạo ra những tín hiệu xấu trong xã hội.
Theo khoản 1, khoản 2, khoản 3 và khoản 4 điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. Hoạt động tín ngưỡng là hoạt động thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiêng; tưởng niệm và tôn vinh người có công với đất nước, với cộng đồng; các lễ nghi dân gian tiêu biểu cho những giá trị lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội. (1)
Trong khi đó, mê tín được hiểu là có niềm tin mãnh liệt vào những điều phù phiếm, mơ hồ, không căn cứ nào để chứng minh. Mê tín dị đoan là tin vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, không phù hợp với lẽ tự nhiên (như là tin vào bói toán, chữa bệnh bằng phù phép…) dẫn tới hậu quả xấu cho cá nhân, gia đình, cộng đồng, hao tốn thời gian, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng, thiệt hại về tài sản. (1)
Giải thích về mặt khoa học, tiến sĩ Stuart Vyse (tác giả của cuốn sách Believing in Magic: The Psychology of Superstition) cho rằng không phải tất cả các nghi lễ, phong tục, truyền thống hay tín ngưỡng đều là mê tín dị đoan. Vyse nói với WebMD: “Ranh giới của những yếu tố này là liệu bạn có coi tín ngưỡng hay nghi lễ như đang thể hiện một ý nghĩa kỳ diệu, ma thuật nào đó hay không?” (2)
Ví dụ, Vyse nói rằng nhiều huấn luyện viên khuyến khích rằng vận động viên có thể thực hiện một nghi thức trước một trận đấu để giúp họ bình tĩnh và tập trung. Nghi thức này có thể như lặp lại một câu thần chú, bày tỏ lòng tin với một biểu tượng,… Vyse nói: “Đó không phải là mê tín. Mặt khác, nếu bạn nghĩ rằng việc chạm vào quả bóng một số lần nhất định sẽ khiến bạn giành chiến thắng trong trò chơi, thì bạn đã bắt đầu mê tín.” (2)
Như vậy, việc chọn ngày mở cửa, khai trương, xông đất, mở hàng theo quan niệm dân gian thì chỉ là một hình thức tạo tâm lý an tâm, có động lực để làm việc, buôn bán. Tuy nhiên nếu phải đi coi bói, coi thầy rồi khai trương đúng giờ đúng ngày thì đó là mê tín. Trong bối cảnh nhu cầu hội nhập quốc tế, việc kiêng khem có thể gây trở ngại và trễ nải, đặc biệt đối với cơ quan Nhà nước. Do đó, cần có sự cân nhắc và phản ánh để đảm bảo rằng việc chọn ngày mở cửa khai trương không trở thành một hành động mù quáng và cực đoan.
“Chuyện làm ăn, công việc thì cần nhiều vào yếu tố tâm lý, tâm lý thì đôi khi cũng có tâm linh, nên đó cũng là nhu cầu của người dân. Nhưng nếu quá lo lắng, lậm sâu vào thì không tốt, nhất là giới trẻ trong thời đại này. Rất nhiều chùa chiền lợi dụng tâm lý, tín ngưỡng để bày trò cúng dường, moi tiền của người dân. Cho nên cơ quan chức năng phải giám sát, xử lý để đảm bảo rằng họ không trở thành gương xấu cho việc lan truyền mê tín và kiêng khem. Đồng thời cũng cần tạo điều kiện cho việc thực hiện phong tục một cách hợp lý và không gây ra sự phân biệt hoặc trở ngại trong xã hội”. Chị Th.T., một người dân nói với phóng viên VNTB.
_____________
Tham khảo:
(1) https://vnexpress.net/phan-biet-tin-nguong-voi-me-tin-di-doan-4293672.html
(2) https://tamlyvietphap.vn/tong-hop-kien-thuc-tam-ly-a-z-/giai-thich-ve-me-tin-dua-tren-khoa-hoc-ve-tam-ly-hoc-2562-62312-article.html