Financial Times, ngày 11/11/2016
(Bản dịch của Vũ Quốc Ngữ)
Donald Trump có thể sẽ phải đối mặt với thách thức sớm từ Trung Quốc, theo các chuyên gia an ninh châu Á, và khu vực này là đang rất muốn biết Tổng thống mới đắc cử của siêu cường mạnh nhất của thế giới sẽ phản ứng như thế nào.
Cả đồng minh và kẻ thù của Mỹ đều đang tự hỏi Donald Trump là người thế nào: là người theo chính sách cô lập và nói rằng Nhật Bản và Hàn Quốc nên phát triển vũ khí hạt nhân để bảo đảm an ninh cho chính họ, hay là một người thuộc đảng Cộng hòa truyền thống vây quanh là những cố vấn diều hâu chống lại Trung Quốc.
Thử thách đầu tiên dường như sẽ xác định khả năng tổng thống mới của Mỹ trong việc định hình lại chính sách ngoại giao ở châu Á đến đâu và liệu những đồng minh của Mỹ như Đài Loan có thể tiếp tục dựa vào sự bảo vệ của Mỹ hoặc xây dựng kế hoạch khác cho an ninh của họ.
“Trung Quốc dường như sẽ tạo áp lực lên chính phủ của Trump để xem giới hạn của nó” Ni Lexiong, một giáo sư về Khoa học Chính trị và Luật tại Đại học Thượng Hải nói. “Chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử tổng thống có thể hoặc mang lại hòa bình trong khu vực Đông Nam Á hoặc tạo ra sự hỗn loạn hàng loạt ở đây”.
Năm 2001, sự cố ở đảo Hải Nam trong đó một máy bay chiến đấu Trung Quốc đã va chạm với một máy bay thu thập tình báo Mỹ, đã gây áp lực lớn lên chính phủ mới của tổng thống George W Bush.
Ông Trump đã tìm cách trấn an các đồng minh ở châu Á, trao đổi qua điện thoại với Thủ tướng Shinzo Abe của Nhật Bản và Tổng thống Park Geun-hye của Hàn Quốc. Ông mạnh mẽ tái khẳng định sự hỗ trợ dành cho hai đồng minh của Mỹ.
Ông Abe có kế hoạch gặp ông Trump ở New York vào tuần tới. “Cách tiếp cận của ông với Trump cần phải được chuẩn bị kỹ,” Kunihiko Miyake, một giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ritsumeikan nói. “Chúng tôi không rao giảng, chúng tôi không khiển trách, chúng tôi cố gắng hợp tác với ông ta. Nếu thành công, chúng tôi có thể hợp tác. “
Những hành động sớm đó dường như cho thấy Tổng thống mới đắc cử sẽ hành động giống như một người Cộng hòa truyền thống. “Người Trung Quốc nghĩ rằng họ biết các doanh nhân, họ biết làm thế nào để xoa dịu cái tôi của một người hùng độc tài mạnh, vì vậy họ nghĩ rằng họ có thể đối phó với ông ta,” Yanmei Xie, một nhà phân tích chính sách người Trung Quốc ở Gavekal Dragonomics cho biết. “Nhưng bây giờ các cố vấn của ông đang ở bên cạnh và họ có quan điểm chống Trung Quốc rất mạnh mẽ.”
Cố vấn cho ông Trump bao gồm Alexander Gray, người từng làm việc cho Dân biểu Randy Forbes thuộc đảng Cộng hòa – một nhà phê bình thẳng thắn chính phủ Trung Quốc; Mike Pillsbury, tác giả của The Hundred Year Marathon với lập luận rằng Trung Quốc đang chuẩn bị cho sự thống trị thế giới; và Peter Navarro, một học giả người đạo diễn và sản xuất phim Chết vì Trung Quốc: Đương đầu với rồng.
Nếu ông Trump phản ứng mạnh với bất kỳ thử thách nào của Trung Quốc, đồng minh của Mỹ sẽ thở phào nhẹ nhõm và cũng có thể sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của ông ta ít nhất bằng cách thực hiện những nỗ lực tượng trưng để tăng ngân sách quốc phòng của mình.
“Có lẽ chúng ta phải làm nhiều hơn một chút về quốc phòng của chúng ta,” Yoshiji Nogami, Chủ tịch Viện Quan hệ Quốc tế Nhật Bản cho biết. “Tôi nghĩ rằng ông Abe nhận thức được điều đó mặc dù tôi không biết liệu đa số người dân Nhật Bản có chấp nhận điều đó không.”
Cho đến khi ông Trump thể hiện cam kết của mình với châu Á, mức độ lo lắng của khu vực sẽ vẫn cao.
“Nếu Trump không nghĩ rằng sẽ đáng giá khi xung đột với Nga về NATO, tôi không rõ ông ấy cảm nhận thế nào về một cuộc đụng độ với Trung Quốc về Đài Loan,” theo Nathan Batto, một nhà khoa học chính trị tại Academia Sinica, một cơ quan nghiên cứu ở Đài Bắc.
Những thay đổi lớn ở châu Á sẽ đến nếu ông Trump thực sự theo đuổi chính sách cô lập. “Với những căng thẳng liên minh Mỹ-Nam Hàn Quốc dường như đang phải đối mặt, Bắc Kinh sẽ tìm mọi cách để lợi dụng,” John Delury, một giáo sư tại Đại học Yonsei ở Seoul cho biết. “Trung Quốc sẽ sử dụng cả hai quân bài, hoặc nói cứng với Hàn Quốc rằng Seoul không được lắp đặt lá chắn tên lửa Thaad của Mỹ, và nói nhẹ nhàng rằng Seoul có thể dựa vào Bắc Kinh mà không thể dựa vào Washington. “
“Nếu điều đó tạo ra một khoảng trống quyền lực thì có thể tạo ra cơ hội cho Trung Quốc”, cô Xie nói. Một số quốc gia yếu hơn có thể phải quy phục Trung Quốc trong khi những nước mạnh hơn sẽ tăng cường khả năng quốc phòng. Điều này dẫn tới sự thay đổi sâu sắc cán cân quyền lực ở châu Á.”