VNTB – Hồng Kông: Cuộc tấn công vào cơ chế “Một quốc gia, hai chế độ”

Đây là đều vô cùng đáng lo ngại vì sẽ làm suy yếu nghiêm trọng khuôn khổ “một quốc gia, hai chế độ”, một cơ chế vốn cho phép Hồng Kông có sự tự trị ở mức độ cao. Theo Hiệp định Trung-Anh của Luật cơ bản Hồng Kông năm 1984 về mối quan hệ giữa Hồng Kông và Trung Quốc, quyền của công dân Hồng Kông là được bảo vệ trong phạm vi lãnh thổ. Chính quyền Trung Quốc đại lục không có quyền hợp pháp để bắt giữ hay giam giữ một cá nhân, hoặc di chuyển bất cứ ai ở Hồng Kông.

Người Trung Quốc biết giới hạn thẩm quyền pháp lý của họ tại Hồng Kông. Do đó, ông Lee đã lặng lẽ biến, chứ không phải công khai bắt. Nhưng sự kiện này có thể đánh dấu sự khởi đầu của việc kết thúc cam kết của Bắc Kinh trong việc duy trì thể chế “một quốc gia, hai hệ thống” – một mối quan hệ đòi hỏi Bắc Kinh phải chịu đựng, nếu không tôn trọng, sự toàn vẹn tư pháp và lối sống ở Hồng Kông.

Làm sao chúng ta biết chắc chắn rằng ông Lee đã “biến mất” do bộ máy an ninh Trung Quốc? Trước khi ông biến mất, ông Lee cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng ông biết ông đã bị theo dõi và các email của ông đã bị tình báo Trung Quốc xâm nhập, và vì vậy ông sẽ không đi du lịch ở đại lục. Và chúng ta biết rằng các giấy tờ du lịch của ông Lee đều còn ở nhà ông; nhưng bây giờ người ta cho rằng ông đã ở Trung Quốc để “giúp chính quyền trong một cuộc điều tra” một cái đó không xác định. Đây là lời giải thích trong một bản fax ông Lee gửi cho vợ, có lẽ ý định của chính quyền Trung Quốc là nhằm chấm dứt các sự suy đoán. Nhưng tại sao chính quyền Trung Quốc phải làm việc với ông Lee, một công dân Anh, khi ông không mang theo giấy tờ thông hành và vì thế, có lẽ vi phạm pháp luật khi nhập cảnh vào Trung Quốc? Các bằng chứng gián tiếp là đủ mạnh để cho thấy rằng cho dù ông đã được cán bộ Trung Quốc hoặc ai đó bắt đi, thì việc đem ông Lee từ Hồng Kông sang Trung Quốc phải có sự xác nhận chính thức.

Thế giới liệu có nên quan tâm về điều này? Hồng Kông là một trung tâm tài chính lớn của các dịch vụ kinh tế thế giới, và Hồng Kông có thể làm như vậy phần lớn là vì Hồng Kông có được sự độc lập về tư pháp và mức độ tự chủ cao theo cơ chế “một quốc gia, hai chế độ”. Hồng Kông cũng là một tấm gương sáng về việc làm thế nào để các quyền lợi và phạm vi phát triển của các cá nhân có thể được tôn trọng trong cộng đồng người Hoa. Nếu cơ chế “Một quốc, hai chế độ” bị suy yếu, Hồng Kông như chúng ta vẫn biết sẽ không còn nữa.

Phản ứng nhanh chóng của Bắc Kinh trong việc yêu cầu ông Lee fax cho gia đình ông có thể vụng về và nhẫn tâm, nhưng cũng chứng minh rằng họ đã không ngờ đến phản ứng dữ dội về việc ông Lee biến mất. Phản ứng mạnh mẽ và rõ ràng của quốc tế về sự việc làm cho Tập Cận Bình quan tâm và điều này có thể thuyết phục ông ta rằng việc chấm dứt quá trình phá hoại ngầm cơ chế “một quốc gia, hai chế độ” là vì lợi ích tốt đẹp nhất của Trung Quốc. Do tầm quan trọng của Hồng Kông trong nền kinh tế toàn cầu, điều này là một ưu tiên trong cộng đồng quốc tế.