(VNTB) – Các đánh giá khoa học cho thấy các chương trình bảo trợ xã hội toàn diện của Indonesia có tác động tích cực rõ rệt lên việc giảm bất bình đẳng.
Indonesia giảm bất bình đẳng những năm gần đây đến mức thấp nhất trong gần hai thập kỷ qua bằng các chương trình trợ giúp xã hội bắt đầu vào những năm 2000. Các chương trình này giải quyết nghèo đói và bất bình đẳng thông qua nhiều kênh khác nhau, nhắm vào phúc lợi hộ gia đình và phát triển vốn con người.
Bảo trợ Xã hội
Trợ Cấp Tiền Mặt Có Điều Kiện
Chương trình trợ cấp tiền mặt có điều kiện đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực giảm bất bình đẳng kể từ khi bắt đầu thử nghiệm năm 2007. Chương trình cung cấp khoản tiền mặt mỗi ba tháng một lần từ 600.000 đến 2,2 triệu Rupiah mỗi năm cho các hộ nghèo đủ tiêu chuẩn, với điều kiện phải đáp ứng các yêu cầu về y tế và giáo dục.
Các điều kiện bao gồm: phụ nữ mang thai phải khám thai định kỳ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được chăm sóc sức khỏe, trẻ từ 6 đến 18 tuổi phải đi học đều đặn. Thiết kế này vừa giải quyết nghèo đói trước mắt, vừa đầu tư cho vốn con người dài hạn, góp phần phá vỡ vòng luẩn quẩn của nghèo đói qua các thế hệ. Chương trình tập trung vào việc gia tăng nhu cầu của giáo dục và y tế bằng cách giúp đỡ trực tiếp hộ gia đình.
Các đánh giá khoa học cho thấy chương trình đặc biệt hiệu quả trong việc giảm bất bình đẳng và là chương trình có hậu quả lớn nhất trong các chương trình bảo trợ xã hội khi thực hiện đơn lẻ. Hiện chương trình bao phủ khoảng 6-10% dân số nghèo nhất, với mức trợ cấp khoảng 150 đô la Mỹ/năm/hộ, trong 6 năm.
Trợ Cấp Tiền Mặt Không Điều Kiện
Chương trình này đã ra đời năm 2005 nhằm trợ cấp các hộ gia đình nghèo lúc giá nhiên liệu tăng cao. Chương trình đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu dùng khẩn cấp trong các cuộc khủng hoảng kinh tế. Chương trình từng hỗ trợ hơn 19 triệu hộ gia đình – hơn 1/3 tổng số hộ ở Indonesia.
Chương trình này được thiết kế như một khoản hỗ trợ thu nhập khẩn cấp, với mức trợ cấp khoảng 15% ngân sách tiêu dùng trung bình của các hộ đạt tiêu chuẩn. Chương trình từng được tái triển khai năm 2008 khi xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu và tiếp tục được điều chỉnh cho các tình huống khẩn cấp như đại dịch COVID-19.
Trợ Cấp Giáo Dục
Chương trình Trợ Cấp Giáo Dục: cung cấp trợ cấp tiền mặt cho học sinh nghèo từ tiểu học đến đại học. Chương trình được cải cách mạnh mẽ năm 2013 để nâng cao hiệu quả nhắm mục tiêu, tăng tỷ lệ học sinh nghèo nhận được trợ cấp từ 3-4% năm 2009 lên 42% trong nhóm 25% nghèo nhất năm 2013.
Mức trợ cấp: học sinh tiểu học nhận 450.000 Rupiah/năm, trung học cơ sở 750.000 Rupiah/năm, trung học phổ thông 1 triệu Rupiah/năm. Chương trình hỗ trợ học sinh về sách vở, đồng phục và đi lại.
Chính phủ Indonesia phát hành “Thẻ Gia đình Thịnh vượng” nhằm xác định và hỗ trợ các hộ gia đình nghèo hoặc dễ bị tổn thương. Thẻ này giúp các hộ gia đình nghèo tiếp cận trực tiếp các chương trình trợ cấp xã hội như tiền mặt, trợ cấp giáo dục hoặc các hình thức hỗ trợ khác. Việc sử dụng thẻ này giúp việc phân bổ trợ cấp trở nên minh bạch, chính xác và thuận tiện hơn cho người dân, cũng như giúp các chương trình nhắm đúng đối tượng hiệu quả hơn.
Y tế và An ninh Lương thực
Chương trình bảo hiểm Y tế Quốc gia
Chương trình này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm bất bình đẳng bằng cách cung cấp bảo hiểm y tế toàn dân. Đến năm 2023, chương trình đã bao phủ khoảng 267 triệu người, trở thành một trong những hệ thống bảo hiểm y tế lớn nhất thế giới. Chương trình giúp bảo vệ tài chính trước chi phí y tế, đây vốn thường là gánh nặng lớn cho các hộ nghèo.
Chương trình này hoạt động theo nguyên tắc không phân biệt đối xử, đảm bảo người nghèo không gặp khó khăn khi tiếp cận dịch vụ y tế. Chương trình bao gồm các dịch vụ cơ bản như khám chữa bệnh ngoại trú, kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe mẹ và trẻ em, chẩn đoán. Các đánh giá năm 2022 cho thấy gần 90% người thụ hưởng hài lòng với dịch vụ.
Chương Trình Hỗ Trợ Giá Gạo
Chương trình này là chương trình trợ cấp hiện vật lớn nhất Indonesia, cung cấp hỗ trợ giá gạo cho các hộ nghèo. Ra đời năm 1998 sau khủng hoảng tài chính Châu Á, chương trình đã trở thành công cụ bảo trợ xã hội thường xuyên.
Năm 2016, chương trình có ngân sách 21 nghìn tỷ Rupiah, hỗ trợ 15,5 triệu hộ với 15kg gạo/tháng, với giá 1.600 Rupiah/kg. Chương trình chiếm hơn nửa tổng chi cho trợ giúp xã hội ở Indonesia. Nghiên cứu cho thấy chương trình có tác động tích cực đến sức khỏe trẻ em trong các hộ nhận trợ cấp.
Phát Triển Cộng Đồng
Chương trình Quốc gia Tăng cường Năng lực Cộng đồng
Chương trình này áp dụng phương pháp phát triển dựa vào cộng đồng, cấp vốn trực tiếp cho các cộng đồng địa phương ở cấp huyện/xã. Ra mắt năm 2007, chương trình hướng tới giảm nghèo thông qua trao quyền cho cộng đồng với ba nhóm hoạt động chính về phát triển hạ tầng, phát triển xã hội và phát triển kinh tế.
Chương trình này góp phần giảm nghèo, nâng cao phúc lợi hộ gia đình và tiếp cận dịch vụ y tế nhờ phát triển hạ tầng như đường sá, cầu cống. Phương pháp trao quyền giúp cộng đồng chủ động xác định và thực hiện các ưu tiên phát triển, đảm bảo tính bền vững.
Phối Hợp Thể Chế
Vai Trò của Đội Ngũ Quốc Gia về Tăng Tốc Giảm Nghèo
Đội Ngũ Quốc Gia về Tăng Tốc Giảm Nghèo, thành lập năm 2010, đóng vai trò điều phối các nỗ lực bảo trợ xã hội ở Indonesia. Đội ngũ này trực thuộc văn phòng Phó Tổng thống, phối hợp 16 bộ/ngành thành viên.
Đội ngũ này phát triển cơ chế nhắm mục tiêu, xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất cho các chương trình bảo trợ xã hội và đánh giá hiệu quả chương trình. Đội ngũ này được quốc tế công nhận về đổi mới dữ liệu nhắm mục tiêu gia tăng hiệu quả các chương trình xã hội và cải cách việc hỗ trợ cho các hộ gia đình cần sự trợ giúp.
Hệ Thống Nhắm Mục Tiêu và Dữ Liệu Tích Hợp
Indonesia đã xây dựng các cơ chế nhắm mục tiêu để nâng cao hiệu quả các chương trình xã hội. Cơ sở dữ liệu tích hợp do Đội Ngũ Quốc Gia về Tăng Tốc Giảm Nghèo quản lý giúp xác định hộ đủ điều kiện cho nhiều chương trình khác nhau, giảm sai sót và tăng phối hợp giữa các chương trình.
Việc phát triển Hệ thống Thông tin Đăng ký Xã hội và các hệ thống quản lý thông tin khác giúp nâng cao năng lực cung cấp trợ giúp xã hội một cách phối hợp, tránh chồng chéo.
Hiệu quả và Tác động
Các đánh giá khoa học cho thấy các chương trình bảo trợ xã hội toàn diện của Indonesia có tác động tích cực rõ rệt lên việc giảm bất bình đẳng. Một nghiên cứu sử dụng dữ liệu Khảo sát Cuộc sống Gia đình Indonesia cho thấy các chương trình này góp phần giảm bất bình đẳng, trong đó bất bình đẳng giáo dục có tác động lớn nhất.
Tổng thể, các chính sách tài khóa đã giúp giảm bất bình đẳng và nghèo đói. Các chương trình này hiệu quả nhờ kết hợp hỗ trợ trước mắt (tiền mặt, hiện vật) với đầu tư dài hạn cho vốn con người (giáo dục, y tế). Sự phối hợp thể chế của Đội Ngũ Quốc Gia về Tăng Tốc Giảm Nghèo và hệ thống nhắm mục tiêu tích hợp đã nâng cao hiệu quả tổng thể của các can thiệp này.
Thách thức và Định hướng Tương lai
Dù đạt nhiều thành tựu, hệ thống bảo trợ xã hội Indonesia vẫn đối mặt với các thách thức như bao phủ nhóm lao động phi chính thức và nhóm “ở giữa” chưa được hỗ trợ. Chính phủ đang tiếp tục cải cách, chuyển đổi trợ cấp lương thực sang hình thức tiền mặt và tăng cường hệ thống số hóa.
Kinh nghiệm của Indonesia cho thấy cam kết chính trị bền vững, phối hợp thể chế và thiết kế chương trình dựa trên bằng chứng là yếu tố then chốt để giảm bất bình đẳng hiệu quả thông qua hệ thống bảo trợ xã hội toàn diện. Đây cũng là bài học quý giá cho các nước đang phát triển khác mong muốn giảm bất bình đẳng thông qua các chương trình trợ giúp xã hội phối hợp.