Việt Nam Thời Báo

VNTB – Khủng hoảng nghiêm trọng ở Miến Điện: Myanmar đang trên bờ vực sụp đổ

Anh Khoa dịch 

 

(VNTB) – Các tướng lĩnh không thể áp đặt ý chí của họ lên người dân

 

Ngày 15 tháng 4 năm 2021

Phi mt nhiu gi trước khi Hla Hla Win cm thy đau đn. Đó là vào bui sáng ngày 27 tháng 3 và hơn mt nghìn người, cô Hla Hla Win, nm trong s đó, đã tp trung ti Yangon đ phn đi cuc đo chính ca quân đi. Khi lc lượng an ninh bt đu bn bng vũ khí t đng vào đám đông, cô b chy khi hin trường, nhưng không đ nhanh và b bn vào tay. Cha cô, đang đi gn đó trên chiếc xe máy ca ông, ch cô đến trm y tế gn nht. Nhưng khi h đến gn, h thy nó được bao quanh bi nhng người lính có vũ trang.

Cô Hla Hla Win, mt hc sinh 17 tui, tên tht đã được t The Economist thay đi vì s an toàn ca cô, v nhà chăm sóc vết thương trên bàn tay ca mình. Cô đã không được điu tr cho đến gia bui chiu, ti mt tu vin nơi các bác sĩ trung thành vi quân kháng chiến đã thiết lp mt trm y tế di đng. Nhưng thiếu thiết b thích hp, h không th xếp các khúc xương gãy. Khi cơn đau cui cùng cũng đến, my nói, cô đã khóc và khóc. Phi sau bn ngày cô y mi được phu thut.

Tháng 11 năm ngoái, Myanmar đã t chc mt cuc tng tuyn c đ đưa bà Aung San Suu Kyi, nhà lãnh đo trên thc tế ca Myanmar, và chính ph ca bà lên nm quyn. Vào ngày 1 tháng 2, quân đi đã giành chính quyn trong mt cuc đo chính, tuyên b rng cuc bu c mà đng ca h đã tht bi thê thm, đã b hy hoi do gian ln mà không đưa ra bng chng. Công chúng không đng tình, và hàng trăm nghìn người Miến Đin đã biu tình khp các đường ph. Nhưng sau hai tun, vi các cuc biu tình không có du hiu lng xung, v tng tư lnh, Min Aung Hlaing, đã ra tín hiu rng ông s không nhân nhượng.

K t đó, ông đã ch trì mt triu đi khng b. Vào ban đêm, binh lính la hét khi vào các khu dân cư, khám xét tng nhà, bn đn tht ba bãi vào các tòa nhà, đánh đp và bt gi nhng người b tình nghi chng đo chính. Hơn 3.000 người đã b b tù; mt s đã b tra tn. Vào ban ngày, các lc lượng an ninh tn công nhng người biu tình và nhng người qua đường ngu nhiên bng vũ khí tn công và lu đn; nhiu người đã b bn vào đu. Nhân viên y tế và bác sĩ đã b đánh đp, bt gi và giết không thương tiếc. Vào ngày 9 tháng 4, quân đi đã tàn sát 82 người Bago, mt th trn trung tâm nước này. Các nhà hot đng đa phương cho biết Tatmadaw, như quân đi Miến được gi, đang thu ca các gia đình 120.000 kyat (85 USD) nếu h mun chuc thi th. S người chết hin đã vượt quá 700 người.

Chính quyn cho rng h có th đè bp các cuc biu tình bng cách s dng các chiến thut mà h đã trin khai chng li các cuc ni dy sc tc đã âm các vùng biên gii xa xôi trong nhiu thp niên. Đ đt được mc tiêu đó, nó đã gi mt lượng ln quân đi thin chiến đến các thành ph ln nht ca đt nước này, bao gm c các sư đoàn được cho là chu trách nhim v các hành đng tàn bo vào năm 2017 chng li người Rohingya, mt dân tc thiu s.

T đu tháng 3, quân đi đã thiết lp các căn c ti các trường hc, đi hc và tu vin. Nhng nơi như vy không ch là các doanh tri tm thi tin li, mà vic chiếm gi chúng khiến đi th ca nó mt đi nơi t hp. Bnh vin là mc tiêu đc bit mm. Lc lượng an ninh đang truy bt nhng người biu tình b thương, nhng người đi cha bnh. Cô Hla Hla Win đã có th b cnh sát bt ti bnh vin nơi cô được phu thut, nếu các y tá xui xo không đưa cô đến nơi an toàn kp thi.

Tatmadaw đang tàn bo vi chính nhng người mà nó th s bo v. Tuy nhiên, người dân Miến Đin không chu lùi bước. Các cuc biu tình vn tiếp tc các thành phốdù nh hơn so vi hi tháng Hai. Nhiu người biu tình đang dc toàn lc đ bo v khu dân cư ca h bng cách xây dng các rào chn đ khiến binh lính khó tiến vào hơn. Mt s đang tn công quân đi bng đá, pháo và bom xăng và thm chí gây thương vong cho chính h. Vào ngày 10 tháng 4, ti Tamu, mt th trn gn biên gii vi n Đ, người dân đa phương đã ném lu đn vào mt đoàn xe quân s, giết chết ít nht 18 binh sĩ.

Hàng trăm người Bamar, dân tc ln nht trung tâm Miến Đin đã đến lãnh th ca 5 nhóm dân quân dân tc thiu s khác nhau đ hc v chiến tranh. Richard Horsey thuc Nhóm Khng hong Quc tế, mt t chc ngăn nga xung đt có tr s ti Brussels, nói vi Hi đng Bo an hôm 9/4: “Myanmar đang đng trước b vc ca s tht bi ca nhà nước.

Đình công, phản công

Chiến thut hiu qu nht ca cuc kháng chiến là tng đình công. Chính quyn tìm kiếm tính hp pháp bng cách t phong cho mình là mt nhà qun lý nhà nước và nn kinh tế hiu qu. Bng cách nhà, hàng chc nghìn công nhân – t công chc, tài xế xe ti đến giáo viên và bác sĩ – đã khiến các tướng lĩnh b tách khi b máy qun lý dân s. Các trường hc và bnh vin công đu đóng ca. Hu hết các chi nhánh ngân hàng đã b đóng ca k t sau cuc đo chính không lâu. Điu này đã có mt nh hưởng rt ln: hu như không th thc hin các chc cơ bn, bao gm tr lương và chuyn khon liên ngân hàng. Kim Jolliffe, mt nhà phân tích cho biết, nhng người đình công đã vô hiu hóa ca s khng chế ca các tướng lĩnh đi vi chính ph và nn kinh tế, khiến chính quyn không th hot đng.

Các tướng lĩnh đã c gng buc các ngân hàng m ca tr li, đe da mi th t pht tin đến quc hu hóa. Nhưng nhiu nhân viên ch đơn gin là quá s hãi và không dám ra khi nhà đ đi làm. Theo ước tính riêng ca quân đi, ch 10% các chi nhánh ngân hàng đang hot đng tr li. Lo lng v vic rút tin t khi các ngân hàng, chế đ đã đt gii hn rút tin. “Các tướng lĩnh dường như không biết rng h đã phá hy hai mt hàng kinh tế quan trng nht: lòng tin và s t tin,” Nhóm Khng Hong Quc Tế lưu ý.

Có th d dàng d đoán rng nn kinh tế đang tê lit dn. Ngân hàng Thế gii cho rng kinh tế s gim 10% trong năm nay. Trong mt báo cáo có tiêu đ “S sp đ kinh tế đang ch đi Myanmar”, Fitch Solutions, chi nhánh nghiên cu ca Fitch Group, công ty s hu mt công ty xếp hng tài chính, d đoán mc st gim ln gp đôi. Chui cung ng đang b phá v do các cuc đình công ca hi quan, công nhân bến tàu, tài xế xe ti và công nhân đường st. Hàng hóa vào cng đang đ đng đó. Nhiu cng b tê lit đến ni mt s hãng tàu đã tm dng các dch v đến nước này. Fitch Solutions tính toán, xut khu hàng hóa có th s gim hơn 60% trong năm tài chính này. Vic làm gián đon internet làm cho vn đ tr nên t hơn.

Đ ngăn chn tình trng hn lon hoàn toàn, các nhà hot đng đã gia tăng các hot đng t chc. Đói đã là mt vn đ Myanmar, nơi mt phn tư dân s sng vi mc dưới 1,15 đô la mt ngày. Khng hong kinh tế ngày càng sâu sc. Các nhà vn đng và các t chc t thin đang m ngân hàng lương thc và quyên góp tin cho nhng người đình công. Philipp Annawitt, người tng là c vn ca Pyidaungsu Hluttaw, quc hi Myanmar, cho biết ti mt s qun nơi hu hết công chc tham gia phong trào bt tuân dân s, h đang cung cp dch v chăm sóc sc khe mc ti thiu và duy trì vic cung cp đin và nước.

Đây là nhng bin pháp ngn hn. Phong trào phn kháng đang đt hy vng có được mt gii pháp lâu dài t y ban đi din cho Pyidaungsu Hluttaw (CRPH), mt nhóm các ngh sĩ b phế trut đã thành lp chính ph lâm thi. T tin rng mình có được s ng h ca đa s người Bamar, y ban này đang tìm kiếm tính chính đáng và s giúp đ trên trường quc tế, đng thi nhit tình lôi kéo s ng h các dân tc thiu s. H không có súng, nhưng 20 lc lượng dân quân dân tc sng ri rác quanh vùng biên gii thì có rt nhiu. H s cn s h tr ca các lc lượng này nếu mun có cơ hi giành ưu thế trước Tatmadaw.

Đ đt được mc đích đó, h nói v vic thu hút các lc lượng dân quân đ thành lp mt “quân đi liên bang”. Mt lc lượng như vy s có rt ít cơ hi đánh bi Tatmadaw trong thế trn trc din. Quân đi chính quy, vi s lượng khong 350.000 người, so vi lc lượng dân quân 75.000 người. Và phong cách chiến tranh ca du kích không phù hp vi các vùng đt thp, nơi h chc chn s b lôi kéo vào trn chiến m vi Tatmadaw. Nhưng nếu quân ni dy bt đu đy mnh tn công quân đi, thì “điu đó s khiến quân đi b dàn rt mng”, Zachary Abuza thuc Đi hc Chiến tranh Quc gia Washington cho biết.

CRPH đang c gng thu phc các nhóm thiu s bng cách ha hin thc hóa gic mơ biến Myanmar thành mt liên bang. Tuy nhiên, các đng chính tr sc tc vn còn băn khoăn v vic có nên tham gia hay không. Đa s các thành viên ca CRPH là các chính tr gia Bamar, nhng người có lch s gt các nhóm thiu s ra ngoài l. Các chính tr gia thuc các dân tc thiu s có xu hướng không tin tưởng nhng người đng cp Bamar ca h hoc ln nhau. Mt s nhóm dân quân đã xung đt vi nhau v lãnh th và tin bc. Vic khiến h gt b s khác bit gia h sang mt bên có th khó khăn.

Tham gia ủy ban

Tuy nhiên, có nhng du hiu cho thy các n lc thuyết phc ca CRPH đang thu hút được mt s. Mười nhóm dân quân dân tc đã ký tha thun ngng bn trên toàn quc vi chính ph quân s vào năm 2015 đã t b tha thun này và cùng nhau bày t s ng h ca h đi vi CRPH. Hai nhóm ln nht, Liên minh Quc gia Karen (KNU) và Hi đng Phc hi ca Bang Shan, tng có các cuc hp vi CRPH. KNU đã cung cp lc lượng vũ trang bo v các cuc biu tình trên lãnh th ca mình và cp quyn t nn cho các thành viên ca CRPH chy trn khi các khu vc do Tatmadaw kim soát. Quân đi có th đã vào tình thế khó khăn. Ông Jolliffe nói, ngay c khi không có s đng thun gia các dân quân vi CRPH, h hu như đu thế “phn đi th đng” vi quân đi.

Tatmadaw là đnh chế bn vng nht Myanmar. Binh lính và gia đình ca h sng trong các doanh tri, tách bit vi xã hi. H tin rng Tatmadaw là thiết yếu cho s tn vong ca đt nước. Hu như không có trường hp đào ngũ nào và thm chí nếu mt s người mun đào tu gia đình họ có thể bị trả thù. Các tướng lĩnh có th chu được thương vong ln và nh tham gia vào buôn bán các ngun tài nguyên thiên nhiên di dào ca Myanmar, h có th vượt qua s sp đ ca nn kinh tế. Ông Abuza nói: “Tôi nghĩ rng h có th duy trì tình trng này trong mt thi gian dài.

Nhng gì h không th làm là sa cha thanh danh bị tai tiếng. Các dân tc thiu s, b áp bc t lâu, không bao gio tưởng v quân đi. Nhưng nhiu người Bamar đã coi Quân đội Tatmadaw như thn h mnh ca mt quc gia luôn có nguy cơ tan rã. Bây gi quân đi đã tn công sc tc Bamar, h có th nhìn thy bn cht thc s ca nhng v tướng: họ không bo v đt nước, mà bo v li ích riêng.

Nguồn: The Economist


Tin bài liên quan:

VNTB – Mặt nạ ngoại giao: Trung Quốc cố gắng viết lại câu chuyện virus corona

Phan Thanh Hung

VNTB – Hậu Kherson: Ukraine đang có trớn. Giờ họ cần đạn dược

Baraju T. Ogelefecejo

VNTB – Bệnh viện Indonesia tràn ngập bệnh nhân COVID-19

Phan Thanh Hung

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Việt Nam Thời Báo