(VNTB) – Các nhóm mafia Nga đã biến Việt Nam thành một mắt xích quan trọng trong mạng lưới rửa tiền toàn cầu, lợi dụng sự mơ hồ pháp lý và tham nhũng thể chế để hoạt động mà không bị trừng phạt.
Các mạng lưới tội phạm từ tàn dư của Liên bang Xô Viết đang khai thác các kẽ hở pháp lý và điểm yếu thể chế ở xã hội chủ nghĩa (xã nghĩa) khi thể chế bên nhà ráng hội nhập vào hệ thống tài chính toàn cầu. Các tổ chức mafia Nga đã thiết lập các hoạt động tài chính phức tạp trong nước, tận dụng quan hệ đối tác địa phương và đổi mới công nghệ để tiến hành các hoạt động rửa tiền quy mô lớn và cho vay nặng lãi.
Những hoạt động này, thường được thực hiện với sự hỗ trợ ngầm từ các nhóm tội phạm địa phương và cán bộ bị mua chuộc, đã phơi bày các lỗ hổng mang tính hệ thống trong khung giám sát tài chính và năng lực thực thi pháp luật của thể chế xã nghĩa.
Các mạng mafia Nga đã tạo dựng một vị trí to trong nền kinh tế, đặc biệt thông qua các tội phạm tài chính tinh vi, khéo léo lợi dụng sự hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam vào hệ thống tài chính toàn cầu. Những hoạt động này thường thể hiện qua các kế hoạch rửa tiền phức tạp và cung cấp dịch vụ tài chính bất hợp pháp, vượt qua các khung pháp lý một cách tinh vi.
Một minh chứng rõ ràng cho xu hướng này xuất hiện vào tháng 4 năm 2024 với vụ bắt giữ mafia Nga – Vladimir Verevkin. Cùng với các đồng phạm người Việt là Đỗ Minh Hải và Trần Đình Chiến, Verevkin đã tổ chức một đế chế cho vay nặng lãi bất hợp pháp quy mô lớn. Hoạt động này không phải là một vụ lừa đảo nhỏ lẻ. Nó liên quan đến việc giải ngân tới 3,9 nghìn tỷ đồng (khoảng 180 triệu USD) cho vay.
Băng nhóm này đã cho vay bằng lãi suất cắt cổ, thu lợi bất chính hơn 700 tỷ đồng. Quy mô khổng lồ của doanh nghiệp này cho thấy tiềm năng sinh lời lớn của tội phạm tài chính cầm đầu bởi mafia Nga và số tiền khổng lồ bị chuyển qua các kênh bất hợp pháp.
Điều làm nên sự khác biệt của liên minh tội phạm Nga-Việt này là cách tiếp cận tinh vi trong việc lách luật. Không chỉ đơn thuần là cho vay nặng lãi, nhóm này đã sử dụng kỹ thuật tài chính phức tạp. Họ ký kết các hợp đồng tư vấn và thế chấp tài sản có vẻ hợp pháp, được cấu trúc khéo léo để che giấu chi phí thực sự của khoản vay. Bằng cách chia nhỏ lãi suất để tuân thủ các giới hạn pháp lý trong khi cài cắm các khoản phí bổ sung cắt cổ, họ đã áp dụng lãi suất thực tế lên tới 100% mỗi năm.
Mức độ tinh vi này cho thấy nhóm tội phạm có được sự hỗ trợ của các chuyên gia cấp cao và hiểu biết sâu sắc – hoặc khai thác – các quy định tài chính trong nước, có thể nhờ tham vấn pháp lý địa phương sâu rộng hoặc thông tin nội bộ với sự hỗ trợ của cán bộ xã nghĩa.
Ngoài ra, các mạng lưới Nga đã tận dụng vị trí chiến lược của Việt Nam tại Đông Nam Á để tạo điều kiện rửa tiền trong khu vực. Vào tháng 2 năm 2025, nhà chức trách đã triệt phá một đường dây rửa tiền trị giá 78,5 triệu USD kết nối Việt Nam và Campuchia, sử dụng 30 công ty “ma” và 150 tài khoản ngân hàng doanh nghiệp để hợp pháp hóa số tiền thu được từ lừa đảo trực tuyến và cờ bạc.
Trước đó, vào tháng 1 năm 2025, một vụ án liên quan đến 1,2 tỷ USD được rửa qua 187 doanh nghiệp và 600 tài khoản ngân hàng, trong đó các nhân viên ngân hàng đồng lõa đã làm giả hồ sơ để chuyển tiền xuyên biên giới.
Trong các tuyên bố chính thức, quan chức xã nghĩa xác định đây là một trường hợp rõ ràng của “tội phạm có tổ chức với sự tham gia của người nước ngoài hoạt động xuyên quốc gia nhằm kiếm lợi bất hợp pháp với số tiền đặc biệt lớn”. Sự thừa nhận này nhấn mạnh quy mô quốc tế và tính hệ thống của các doanh nghiệp tội phạm này.
Để chứng minh khả năng thích nghi, các mạng lưới này còn tận dụng công nghệ hiện đại, sử dụng nền tảng cho vay trực tuyến để tiếp cận khách hàng và lưu trữ hồ sơ kỹ thuật số nhằm che giấu hoạt động và tránh bị phát hiện.
Việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số một cách chiến lược cho thấy các yếu tố tội phạm nước ngoài đã khéo léo tận dụng kẽ hở pháp lý và tiến bộ công nghệ trong lĩnh vực tài chính đang phát triển nhanh chóng trong nước, đặt ra thách thức dai dẳng đối với cơ quan thực thi pháp luật và quản lý. Lợi nhuận khổng lồ thu được cũng đặt ra câu hỏi cấp thiết về các hoạt động rửa tiền tiếp theo nhằm hợp pháp hóa và đưa số tiền này vào nền kinh tế rộng lớn hơn.
Việc thành lập các công ty “ma” vẫn là nền tảng của các hoạt động này. Kế hoạch rửa tiền 1,2 tỷ USD đã sử dụng giấy phép kinh doanh và con dấu doanh nghiệp giả để mở tài khoản ngân hàng, mô phỏng các thủ đoạn mà các thực thể liên quan đến tài phiệt Nga từng sử dụng tại Tây Ban Nha và Mỹ. Cán bộ xã nghĩa đã phát hiện sự thông đồng giữa tội phạm và các công chứng viên, những người xác nhận giấy tờ giả mạo, cho thấy vai trò của tham nhũng trong việc tạo điều kiện cho các vụ lừa đảo quy mô lớn.
Mối quan hệ giữa cán bộ xã nghĩa và các thành phần tội phạm có vẻ đặc biệt phức tạp trong các vụ án liên quan đến công dân nước ngoài. Các báo cáo của các nhà hoạt động xã hội chỉ ra rằng công an đôi khi “giúp những tên côn đồ đó ra tòa và đưa chúng ra khỏi tù miễn phí”, cho thấy các cơ chế bảo vệ này có thể có lợi cho những kẻ điều hành tội phạm nước ngoài.
Thực tế công an thuê côn đồ cho các hoạt động thực thi pháp luật không chính thức tạo ra mạng lưới hợp tác giữa tội phạm và nhà nước mà các nhóm tội phạm có tổ chức nước ngoài có khả năng khai thác hoặc xâm nhập.
Các nhóm mafia Nga đã biến Việt Nam thành một mắt xích quan trọng trong mạng lưới rửa tiền toàn cầu, lợi dụng sự mơ hồ pháp lý và tham nhũng thể chế để hoạt động mà không bị trừng phạt. Dù những thành công gần đây của lực lượng thực thi pháp luật cho thấy năng lực đối phó của thể chế xã nghĩa trước các mối đe dọa này, các giải pháp bền vững đòi hỏi phải tháo gỡ các hệ sinh thái chính trị-kinh tế cho phép tội phạm xuyên quốc gia hội tụ.
Nếu không có cải cách toàn diện, giải quyết cả vấn đề nhận thức tài chính ở cơ sở lẫn tham nhũng ở cấp cao, mảnh đất xã nghĩa có nguy cơ trở thành điểm trú ẩn lâu dài cho dòng vốn bất hợp pháp tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.