VNTB – Mikhail Gorbachev từ trần ở tuổi 91
(Reuters) – Ngày 30 tháng 8 Mikhail Gorbachev đã qua đời ở tuổi 91 tại một bệnh viện ở Moscow. Mikhail Gorbachev chấm dứt Chiến tranh Lạnh mà không đổ máu nhưng ông không ngăn được Liên Xô sụp đổ.
Gorbachev, tổng bí thư cuối cùng của Liên Xô, đã đưa ra các thỏa thuận cắt giảm vũ khí với Hoa Kỳ và tạo quan hệ đối tác với các cường quốc phương Tây để xóa bỏ Bức màn sắt đã chia cắt châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai và đưa nước Đức thống nhất.
Nhưng những cải cách nội bộ sâu rộng của ông đã khiến Liên Xô suy yếu đến mức tan rã. Tổng thống Vladimir Putin gọi thời điểm này là “thảm họa địa chính trị lớn nhất” của thế kỷ XX.
“Mikhail Gorbachev đã qua đời đêm nay do bệnh nặng và kéo dài”, Bệnh viện Lâm sàng Trung ương Nga cho biết trong một thông báo.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với hãng tin Interfax rằng ông Putin đã bày tỏ “lời chia buồn sâu sắc nhất”.
“Ngày mai ông ấy sẽ gửi một bức điện chia buồn tới gia đình và bạn bè nguời quá cố”, ông nói.
Theo các hãng thông tấn vào thời điểm năm 2018, Putin cho biết ông ta sẽ đảo ngược sự sụp đổ của Liên Xô nếu có thể.
Lãnh đạo thế giới đã nhanh chóng bày tỏ lòng kính trọng. Người đứng đầu Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói rằng Gorbachev đã mở ra con đường cho một châu Âu tự do.
Thủ tướng Anh Boris Johnson, khi nói về cuộc xâm lược Ukraine của Putin nói “cam kết không mệt mỏi của Gorbachev để mở cửa xã hội Xô Viết vẫn là một tấm gương cho tất cả chúng ta”.
Sau hàng chục năm căng thẳng và đối đầu trong Chiến tranh Lạnh, Gorbachev đã đưa Liên Xô đến gần phương Tây hơn hết kể từ Thế chiến thứ hai.
Nhưng ông đã chứng kiến di sản đó bị phá hủy trong những tháng cuối đời, khi cuộc xâm lược Ukraine kéo theo các lệnh trừng phạt của phương Tây giáng xuống Moscow, và chính trị gia ở cả Nga và phương Tây bắt đầu nói về một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.
Andrei Kolesnikov, thành viên cấp cao tại Carnegie Endowment for International Peace, cho biết: “Gorbachev đã chết khi công trình của cuộc đời ông là sự tự do lại bị Putin phá hủy hết”.
Gorbachev đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990.
Hãng thông tấn Tass cho biết ông sẽ được chôn cất bên cạnh vợ ông tại Nghĩa trang Novodevichy ở Moscow. Vợ ông, bà Raisa đã qua đời vào năm 1999.
Khi các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ tràn qua các quốc gia Đông Âu cộng sản thuộc khối Liên Xô vào năm 1989, ông hạn chế sử dụng vũ lực – không giống như các nhà lãnh đạo Điện Kremlin trước đây, những người đã điều xe tăng đến để dập tắt các cuộc nổi dậy ở Hungary vào năm 1956 và Tiệp Khắc vào năm 1968.
Nhưng các cuộc biểu tình đã thúc đẩy khát vọng tự trị ở 15 nước cộng hòa thuộc Liên bang Xô viết, các nước này đã tan rã trong vòng hai năm sau đó trong tình trạng hỗn loạn.
Gorbachev đã bị những người theo chủ nghĩa cứng rắn hạ bệ trong một cuộc đảo chính tháng 8 năm 1991. Gorbachev đã không thể ngăn chặn sự sụp đổ đó.
“Kỷ nguyên của Gorbachev là kỷ nguyên của perestroika, kỷ nguyên của hy vọng, kỷ nguyên của việc chúng ta tiến vào một thế giới không có tên lửa … nhưng có một tính toán sai lầm: chúng tôi đã không biết rõ về đất nước mình,” Vladimir Shevchenko, người đứng đầu văn phòng giao thức của Gorbachev khi ông còn là lãnh đạo Liên Xô nói.
Hãng thông tấn RIA trích dẫn lời ông nói: “Liên bang của chúng tôi tan rã, đó là một bi kịch và là bi kịch của ông ấy.
Trở thành tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô năm 1985 khi mới 54 tuổi, ông đã đặt ra mục tiêu phục hồi hệ thống bằng cách đưa ra các quyền tự do chính trị và kinh tế hạn chế, nhưng các cải cách của ông đã vượt quá tầm kiểm soát.
“Ông ấy là một người tốt – một người tử tế. Tôi nghĩ bi kịch của ông ấy là đã quá tử tế đối với đất nước ông lãnh đạo”, William Taubman, người viết tiểu sử về Gorbachev, giáo sư danh dự tại Đại học Amherst ở Massachusetts, nói.
Chính sách “glasnost” – tự do ngôn luận của Gorbachev đã cho phép những lời chỉ trích không thể tưởng tượng trước đây đối với đảng và nhà nước, nhưng cũng khuyến khích những người theo chủ nghĩa dân tộc bắt đầu thúc đẩy độc lập ở các nước cộng hòa Baltic như Latvia, Lithuania, Estonia và những nơi khác.
Nhiều người Nga không bao giờ tha thứ cho Gorbachev về sự hỗn loạn do việc cải cách của ông đã gây ra, coi sự sụt giảm mức sống của họ về sau đó là cái giá quá cao để có được nền dân chủ.
Vladimir Rogov, một quan chức do Nga bổ nhiệm ở khu vực Ukraine hiện bị lực lượng thân Moscow chiếm đóng, nói rằng Gorbachev đã “cố tình dẫn dắt Liên Xô đến sự sụp đổ” và gọi ông là kẻ phản bội.
“Ông ấy đã cho chúng tôi tự do – nhưng chúng tôi không biết phải làm gì với tự do đó”, nhà kinh tế tự do Ruslan Grinberg nói với hãng tin Zvezda của lực lượng vũ trang sau khi đến thăm Gorbachev trong bệnh viện hồi tháng Sáu.
“Gorbachev đã chứng kiến một số nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của ông trở thành thực hiện và những giấc mơ tươi sáng nhất của ông chìm trong máu và rác rưởi. Nhưng ông ấy sẽ được các nhà sử học khắc ghi, và tôi tin một ngày nào đó người Nga cũng sẽ ghi tâm khắc cốt”, nhà sử học về Chiến tranh Lạnh Sergey Radchenko nói.