Khánh An dịch
(VNTB) – Merck hy vọng sẽ cung cấp thuốc cho các nước nghèo cũng như các nước giàu
Thor, vị thần sấm sét Bắc Âu, nổi tiếng với một chiếc búa được gọi là Mjollnir – một công cụ để tiêu diệt kẻ thù và ban phước cho bạn bè. Chiếc búa đã cung cấp nguồn cảm hứng thích hợp cho tên của một loại thuốc mới, mạnh mẽ chống lại covid-19: molnupiravir. Loại thuốc này vừa được cơ quan quản lý dược phẩm quốc gia của Anh phê duyệt — cơ quan đầu tiên trên thế giới làm như vậy. Molnupiravir, do Merck, một công ty dược phẩm lớn và công nghệ sinh học có trụ sở tại Florida có tên là Ridgeback Biotherapeutics sản xuất, đây là loại thuốc kháng vi-rút uống đầu tiên để điều trị bệnh covid-19. Sự chấp thuận đánh dấu một cột mốc quan trọng khác trong cuộc chiến chống lại covid-19 của thế giới.
Các quốc gia khác cũng đang nhanh chóng tiến hành phê duyệt loại thuốc mới này, điều này đã thu hút được sự quan tâm sâu sắc. Tháng trước, kết quả tạm thời của một thử nghiệm cho thấy những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ mắc bệnh covid-19 ít phải nhập viện hoặc tử vong hơn 50% nếu dùng kháng sinh đường uống này trong năm ngày đầu tiên sau khi có triệu chứng. Nước Anh đã đặt mua được số liều đủ molnupiravir đủ dùng cho 480.000 ca, và doanh số bán loại thuốc này đã tăng rất nhanh. Mỹ, Úc, Anh, Philippines, Indonesia, Nhật Bản, New Zealand, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam là một số quốc gia đã có thỏa thuận mua hoặc đang trong quá trình đàm phán mua.
Nhu cầu có thể sẽ rất cao. Thuốc sẽ được sử dụng để điều trị cho những bệnh nhân chưa được tiêm phòng, hoặc những người vẫn có nguy cơ mắc bệnh cao mặc dù đã chích thuốc. Các bác sĩ hiện có một loại thuốc để cung cấp cho những người có nguy cơ cao nhất từ bệnh covid mà bệnh nhân có thể dùng tại nhà. Thuốc cũng dự kiến sẽ có giá cả phải chăng trên toàn cầu. Người ta mong đợi rằng các nước giàu sẽ trả 700 đô la một đợt điều trị, nhưng những nước có thu nhập thấp sẽ trả gần 20 đô la — và có thể sau này sẽ rẻ hơn.
Với những khó khăn mà các nước có thu nhập thấp và trung bình phải đối mặt trong việc mua vắc xin trong năm nay, có lý do để tự hỏi liệu các nước giàu sẽ tích trữ nguồn cung loại thuốc mới này, hay thậm chí ngăn cản việc xuất khẩu ra khỏi các nước sản xuất. Lần này, điều đó dường như khó xảy ra. Kể từ mùa hè năm ngoái khi công ty này đã mua bản quyền phân tử mới này từ Ridgeback, Merck đã tìm cách đưa loại thuốc này trở nên phổ biến rộng rãi, đó là lời hứa của hãng này.
Trước đây, hoạt chất này được gọi là eidd-2801, người ta đã đã chứng minh eidd-2801 có thể ức chế quá trình sao chép của vi rút RNA như sars-cov-2 nhưng vẫn chưa được thử nghiệm ở người để kiểm tra tính hiệu quả. Tham gia tìm ra các biện pháp khắc chế đại dịch covid-19, Merck đã chọn nghiên cứu hai loại vắc xin và hai loại thuốc. Ngoại trừ molnupiravir, tất cả các sản phẩm khác của hãng đều thất bại trong quá trình phát triển.
Merck đã tăng cường năng lực sản xuất và cấp phép sản xuất loại thuốc này cho những hãng khác. Merck dự kiến sẽ sản xuất số liều đủ để điều trị cho 10 triệu ca vào cuối năm 2021 và hy vọng có thể tăng gấp đôi công suất vào năm tới. Đồng thời, năm nhà sản xuất thuốc cùng hoạt chất (tạm gọi là thuốc gốc) với chi phí thấp của Ấn Độ, như Cipla, Dr Reddy’s và Sun Pharmaceuticals đã ký kết các thỏa thuận để sản xuất các loại thuốc gốc cùng hoạt chất với molnupiravir. Merck cho biết họ cũng đang dành ra số liều đủ để điều trị cho 3 triệu ca riêng cho các nước có thu nhập thấp và trung bình, để đảm bảo không phải tất cả số thuốc đầu tiên bị các nước giàu giành hết.
Một động thái đáng chú ý khác diễn ra vào ngày 27 tháng 10. Merck đã ký một thỏa thuận cấp phép tự nguyện với Tổ chức Bằng sáng chế Y học (MPP) — một tổ chức được Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn để đàm phán cấp phép thuốc thay cho các quốc gia nghèo hơn. Thỏa thuận sẽ cho phép nhiều công ty trên khắp thế giới sản xuất các phiên bản của molnupiravir. (Một bài học của đại dịch là sự cần phải có một mạng lưới sản xuất toàn cầu.)
Trevor Mundel, chủ tịch y tế toàn cầu của Quỹ Gates, nói rằng bởi vì nhiều hãng thuốc gốc đang chờ đợi đánh giá nhu cầu molnupiravir ở các quốc gia nghèo hơn, quỹ này đã kiếm được 120 triệu đô la để bắt đầu sản xuất. Số tiền này sẽ hỗ trợ đảm bảo cho các nhà sản xuất rằng một lượng thuốc mới nhất định sẽ được mua. Quỹ cho biết họ đang hy vọng tăng tốc độ sản xuất của các nhà sản xuất thuốc gốc, một số hãng có thể sản xuất số liều đủ điều trị cho 10 triệu ca mỗi tháng.
Trong năm qua, các công ty như Pfizer và Moderna đã bị chỉ trích vì nhiều nước không mua được vắc xin của họ và các công ty này không sẵn lòng chia sẻ bí quyết sản xuất vắc xin. Liệu Merck sẽ nhận được biết ơn vì sự hào phóng? Ông Mundel cho rằng tốc độ và quy mô toàn cầu của việc sản xuất molnupiravir là chưa có tiền lệ trong lịch sử. Nếu vậy, điều đó sẽ đánh dấu một mốc mới trong hệ thống y tế toàn cầu. Không phải ai cũng hài lòng. Médecins Sans Frontières, một tổ chức từ thiện, nói rằng giấy phép Merck cho MPP không đi đủ xa. James Love, giám đốc của Knowledge Ecology International, một tổ chức phi lợi nhuận “công bằng xã hội”, không đồng ý, nói rằng thỏa thuận này đi xa hơn bất kỳ thỏa thuận nào khác đã làm trong thời kỳ đại dịch.
Khi được hỏi Merck đã đầu tư bao nhiêu vào chương trình nghiên cứu covid-19 cho đến nay, công ty chỉ trả lời là “hàng tỷ (đô la)”. Không có khả năng Merck sẽ sớm thu hồi được số vốn này từ các nước có thu nhập thấp và trung bình. Cũng có những lo ngại về việc liệu thuốc này có an toàn cho mọi người dùng hay không. Khả năng gây đột biến vi rút của nó cũng có thể gây nguy cơ cho sự phát triển của thai nhi. Do đó, các cơ quan quản lý có thể chọn giới hạn việc sử dụng thuốc cho một số nhóm nhất định vì những lý do này. Tuy nhiên, với các quốc gia đang cố giảm thiểu số ca nhập viện và tử vong do tắc mạch máu cao, thì molnupiravir là loại thuốc mới và mạnh.
Nguồn: The Economist