VNTB – Nhà nước làm giá vàng?
Trần Dzạ Dzũng
(VNTB) – “Không một thị trường nào giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới tới 20% như tại Việt Nam!”
Giá vàng thương hiệu quốc gia SJC cao hơn thế giới tới 18 triệu đồng/lượng.
9 giờ sáng ngày 6-5-2022, theo giờ Việt Nam, giá vàng thế giới tiếp tục giảm mạnh về 1.869 USD/ounce, mất thêm gần chục USD mỗi ounce so với đầu phiên buổi sáng. Với đà lao dốc mạnh, giá vàng thế giới hiện quy đổi theo tỉ giá niêm yết vào khoảng 52 triệu đồng/lượng, đẩy khoảng cách chênh lệch với giá vàng SJC lên tới 18 triệu đồng/lượng. Đây là mức chênh lệch kỷ lục.
Giá vàng kỳ hạn tháng 6-2022 chốt giao dịch lần cuối tại mức 1.874 USD/ounce.
Chuyện giá vàng trong nước cao hơn vàng thế giới vốn đã không còn chuyện xa lạ ở Việt Nam trong suốt nhiều năm qua, dù theo quy luật, lẽ ra giá vàng trong nước sẽ tăng, giảm theo sự biến động của giá vàng thế giới. Tuy nhiên, trong vòng một năm trở lại đây, giá vàng trong nước liên tục có những thời điểm cao hơn từ 15 đến 18% so với thế giới, mức chưa từng có trong nhiều năm trước.
Câu hỏi được đặt ra là vì đâu giá vàng trong nước lại tăng sốc như vậy?
Lý giải cho việc giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới, nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, nguyên nhân đến từ việc Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ năm 2012.
Theo nghị định này, vàng miếng do Nhà nước độc quyền sản xuất; Ngân hàng Nhà nước là đơn vị được Chính phủ giao cho tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Từ thời điểm thực hiện nghị định này, các giấy phép được cấp để sản xuất vàng miếng, cả giấy phép được cấp cho công ty SJC đã không còn hiệu lực.
Tuy nhiên do vàng miếng SJC là thương hiệu có uy tín, chất lượng, chiếm tới 95% thị trường vàng miếng, đồng thời để tiết kiệm chi phí sản xuất và tránh xáo trộn cho hoạt động kinh doanh sản xuất vàng, Ngân hàng Nhà nước đã chọn vàng miếng SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia.
Với quyết định trên của Ngân hàng Nhà nước đã khiến giá vàng miếng SJC luôn có giá trị hơn các loại vàng khác. Trong các giao dịch vàng, người dân cũng có tâm lý ưa chuộng giao dịch bằng vàng miếng SJC hơn các loại vàng khác vì có sự bảo chứng về chất lượng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Nghị định số 24 cũng quy định chỉ có Nhà nước mới được xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu. Điều 14 nghị định nêu rõ, căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung – cầu vàng trong từng thời kỳ, Ngân hàng Nhà nước tổ chức thực hiện việc xuất khẩu vàng nguyên liệu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp. Từ những lý do này đã đẩy giá vàng trong nước, đặc biệt là giá vàng miếng SJC luôn cao hơn giá vàng thế giới.
Do đó, nếu nhìn từ hàng loạt căn cứ pháp lý như trên cho thấy có quyền đặt ngờ vực rằng sở dĩ giá vàng thương hiệu SJC đang cao chót vót so với mặt bằng chung trên thế giới, là chuyện cố tình làm giá của cơ quan quản lý nhân danh nhà nước.
“Nghị định 24 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ ngày 25-5-2012, Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng. Và Ngân hàng Nhà nước được Chính phủ giao cho tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng.
Như vậy, kể từ ngày Nghị định 24 có hiệu lực tất cả các giấy phép sản xuất vàng miếng đã được Ngân hàng Nhà nước cấp phép trước đây hết hiệu lực thi hành, kể cả giấy phép đã cấp cho công ty SJC.
Tuy nhiên, chúng ta có thể thấy trên thị trường thương hiệu vàng miếng SJC là thương hiệu vàng miếng có bề dày cả uy tín, chất lượng và đã được thị trường chấp nhận và chiếm thị phần chủ yếu trên thị trường vàng miếng. Chính vì vậy để tiết kiệm chi phí cho Nhà nước, cho xã hội và để tránh những xáo trộn cho hoạt động sản xuất và kinh doanh vàng miếng, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định lựa chọn thương hiệu vàng miếng SJC là thương hiệu vàng miếng của Nhà nước và báo cáo lên Chính phủ.
Kể từ thời điểm này chính công ty SJC cũng không được phép tiến hành các hoạt động sản xuất vàng miếng. Ngoài ra, công ty SJC vẫn tiếp tục thực hiện các hoạt động kinh doanh bình thường ngoại trừ việc sản xuất kinh doanh vàng miếng. Vì hiện hoạt động sản xuất vàng miếng là do Ngân hàng Nhà nước độc quyền tổ chức và thực hiện” – trích phát biểu của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ông Lê Minh Hưng với báo chí ngày 4-7-2012.
Cái nhìn chung nhất về chuyện quản lý thị trường vàng ở Việt Nam, ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) nói rằng, “Không một thị trường nào giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới tới 20% như tại Việt Nam!”.
Nhiều năm qua, VGTA đã liên tục kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cần sớm có giải pháp can thiệp để kéo giá vàng trong nước về sát giá thế giới. “Mức chênh lệch quá này trở thành ‘hiện tượng kỳ cục’ của giá vàng, trong khi những người có nhu cầu mua vàng thương hiệu quốc gia lại bị thiệt vì giá bị đẩy lên quá cao” – ông Khánh nói.
Căn cứ theo Điều 4 của Hiến pháp 2013, có lẽ mọi chuyện vẫn còn đang chờ thỉnh thị ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị.