Tuấn Việt
(VNTB) – Bộ Chính trị mới là cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước Việt Nam!
Nếu căn cứ vào lý thuyết từ những nguyên lý về tổ chức quyền lực theo mô hình phân quyền trong cơ chế quyền lực nhà nước, cơ quan lập pháp luôn ở vị thế kiềm chế, đối trọng với hành pháp, tư pháp và biết cách tạo ra những lợi thế nhất định cho mình nhằm bảo đảm một cách vững chắc chủ quyền quyền lực của nhân dân, thì khi xem xét trường hợp Quốc hội Việt Nam, cho thấy quyền lực của cơ quan lập pháp Việt Nam chưa thực sự mạnh như mong muốn.
Nếu chỉ xem xét đơn thuần từ góc độ quy phạm, rõ ràng Quốc hội Việt Nam hoàn toàn chiếm ưu thế so với Chính phủ và Toà án. Tuy nhiên, công bằng mà nói, trong suốt thời gian qua, thực sự vai trò của Quốc hội chưa được đánh giá cao, và nhiều lúc còn bị lấn át bởi chính những cơ quan quyền lực được coi là yếu thế hơn.
Điều này đặt ra câu hỏi là liệu có phải Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước Việt Nam hay không? Và nếu đúng, thì lý giải nó như thế nào cho thoả đáng trước sự yếu thế của Quốc hội hiện nay.
Trong mô hình của các cơ quan lập pháp trên thế giới, rõ ràng Việt Nam không theo những tư tưởng phân quyền mạnh mẽ của các Nhà nước pháp quyền tư sản. Quốc hội Việt Nam với đặc thù là: Cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam – theo Điều 69, Hiến pháp 2013. Và từ đây quyền lực mới được chuyển tiếp đến các nhánh quyền lực còn lại. Quy định này cũng đã làm cho quyền lực nhân dân bị chuyển tiếp qua những bước trung gian, làm hạn chế hiệu quả hoạt động của cơ quan này.
Đối với vấn đề nhân sự, từ góc độ lý thuyết, khi hiệp thương lựa chọn các đại biểu để ứng cử vào thành phần của Quốc hội, người ta đã lựa chọn rất nhiều công chức, viên chức nhà nước để làm đại biểu Quốc hội, thành phần này sau khi được bầu vào Quốc hội sẽ đóng vai trò là các đại biểu kiêm nhiệm.
Ở đây có những lý do lo ngại rằng, nếu để quá nhiều đại biểu Quốc hội không phải là công chức, viên chức nhà nước sẽ làm mất vai trò lãnh đạo của Đảng đối với đất nước.
Tuy nhiên, vấn đề ở đây chính là Đảng sẽ không làm mất vai trò lãnh đạo của mình, nếu giới thiệu ứng cử vào đại biểu Quốc hội với tỷ lệ đảng viên cao nhưng vẫn không phải là công chức, viên chức nhà nước để tham gia ứng cử.
Một vấn đề nữa khi bàn về tập trung quyền lực ở Quốc hội, không nhất thiết đòi hỏi quá nhiều vị trí trong bộ máy nhà nước phải là đại biểu Quốc hội và được Quốc hội bầu.
Ở đây chỉ nên quy định rằng chỉ những vị trí: Chủ tịch nước, những người đứng đầu Chính phủ, tòa án, viện kiểm sát, mới bắt buộc phải là đại biểu Quốc hội và được Quốc hội bầu.
Còn các vị trí khác không nhất thiết phải là đại biểu Quốc hội. Chẳng hạn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thì phải là đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và do đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bầu là đủ, không nhất thiết là đại biểu Quốc hội và thậm chí không được là đại biểu Quốc hội.
Trong quá trình hiệp thương để lựa chọn đại biểu bầu vào Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc nên tìm những đối tượng thuộc thành viên Mặt trận, nhưng không thuộc đối tượng là công chức, viên chức nhà nước.
Tiếp đến, đối tượng lựa chọn là thành phần từ các đại biểu của Hội đồng nhân dân các cấp. Khi hoạt động, chức năng hoạt động của các đại biểu này cộng với năng lực của họ sẽ là cơ sở để lựa chọn, giới thiệu ứng cử vào đại biểu Quốc hội.
Về lựa chọn đại biểu là công chức, viên chức, nên coi công chức, viên chức nhà nước là một nghề và đại biểu Quốc hội cũng là một nghề – nghề chính khách.
Do đó, khi các công chức, viên chức nhà nước muốn thay đổi nghề nghiệp của mình, trước hết phải từ bỏ vị trí mà mình đang nắm giữ trong bộ máy nhà nước để tham gia ứng cử vào một nghề khác mới là hợp lý.
Bởi trong xã hội phát triển, ngày càng đòi hỏi sự chuyên nghiệp trong bất cứ hoạt động nào của xã hội, nhất là nghề đại diện cho quyền lực nhân dân càng cần những người chuyên nghiệp và tâm huyết. Nên khó có lý do chính đáng nào để quyền lực nhân dân được trao cho những đại biểu thiếu chuyên nghiệp và thiếu tâm huyết.
Một điều cần đề cập nữa ở đây là, việc cho phép quá nhiều nhân sự kiêm nhiệm của hành pháp, tư pháp tham gia vào lập pháp đã đẩy Quốc hội Việt Nam vào tình trạng mất ưu thế ngay trong quá trình lập pháp.