Việt Nam Thời Báo

VNTB – Tại sao một số quốc gia thất bại?(1)

Ngọc Vân

 

(VNTB) – “Cht lượng đnh chế, đc bit là các đnh chế chính tr, quyết đnh s thành công hay tht bi ca các quc gia.”

 

My tháng qua, báo l dân tn không ít giy mc cho Đi Hi 13. Kênh Youtube N10TV liên tc phát sóng v Đi Hi và các video ca h có hàng trăm ngàn người xem. Kênh Facebook LS Nguyn Văn Đài hàng ngày đu có các clip v Đi Hi, clip nào cũng có hàng chc ngàn người xem.

Đng cũng cho vic này là rt quan trng. Đến đ h phi b ra hơn mt ngàn t cho vic này.

Người dân thì có l đa s không quan tâm. mt khía cnh nào đó, không phi h không có lý. Nếu ông Phúc, thay vì ông Trng lên làm Tng Bí Thư, liu thu nhp ca h có cao hơn không? Người dân Sài Gòn, Hà Ni, ra đường có đ phi ngi khói bi hơn không? Thc phm có sch hơn không? Theo tôi, khó mà có th khng đnh là có.

Nếu Đi Hi không nh hưởng mt cách rõ ràng đến cht lượng ca cuc sng dân, thì là cái gì? Làm sao đ mt quc gia có th tr lên phn vinh? Ti sao li có s khác bit mt tri mt vc v thu nhp đu người gia Hoa Kỳ, Nht Bn, Hàn Quc và mt s quc gia khác như Vit Nam, Lào, Campuchia?

Ngày xưa, khi đa s các quc gia dân ch và thnh vượng, Hoa Kỳ, Anh, Đc là nhng nước có đa s dân là người theo Đo Tin Lành, có hc gi cho rng văn hóa Tin Lành là yếu t quyết đnh s phát trin thnh vượng ca mt quc gia. Trong s các hc gi này, có Weber, mt tác gi ni tiếng người Đc. (2) Sau này, khi các quc gia như Tây Ban Nha, B Đào Nha, Ý cũng tr thành nhng nước dân ch và thnh vượng, có người cho rng văn minh Thiên Chúa Giáo là yếu t quyết đnh. Người khác li cho là dân ch và thnh vượng hp vi văn minh ca người Da Trng. Đến khi Nht Bn, Hàn Quc, Đài Loan bt kp các nước trên thì nhiu người … không biết gii thích sao.

Vit Nam, cũng có nhiu ý kiến trái ngược nhau. Có người cho rng chúng ta nên … ch mt minh quân. Mt người s đưa dân tc ra khi cnh lm than. Vn đ vi cách gii thích này là chúng ta đã ch minh quân hơn bn ngàn năm ri và chưa bao gi dân tc được hưởng cnh thái bình, thnh vượng dài lâu. Có th có mt lúc nào đó trong quá kh có nhng v minh quân. Kh ni sau đó h truyn ngôi cho con, cháu ca h và nếu nhng k đó là bo chúa thì dân li kh.

Mt s ý kiến khác thì cho rng nên ni xung đường, lt đ chế đ cng sn, thiết lp chế đ dân ch. Dân ch thc s thường đi đôi vi phn vinh. Tuy vy, nếu đnh nghĩa dân ch là có bu c t do thì rt nhiu nước có dân ch nhưng vn nghèo. Gn Vit Nam có Philippine, Phi Châu thì có nhiu nhng nước như vy.

Đ bác li, có người cho rng vic xung đường lt đ chế đ là rt nguy him. H đưa ra nhng hình nh Syria, Yemen, Ai Cp đ làm bng chng.

Có người li nói “đt nước có bao gi được thế này chưa?” Có l ng ý thế này là tt lm ri, không nên than phin gì c. Ngi ăn sáng hay ung cafe va hè Sài Gòn, Hà Ni và nhng đô th khác, nhìn thy nhng người già, tr em bán vé s, ăn xin, nhng ai đã nhìn thy cnh tr em đi hc vùng cao chc không th đng ý vi nhn đnh này.

Nếu tt c nhng điu trên đu không đúng thì cái gì là yếu t quyết đnh s thnh vượng ca các quc gia?

Đến nay, mt cách gii thích được nhiu hc gi cũng như gii bình dân quan tâm được giáo sư Daron Acemoglu đưa ra. Ông viết nhiu công trình nghiên cu v kinh tế chính tr v ngun gc ca s thnh vượng cũng như nghèo khó ca các quc gia. Ông cho rng cht lượng đnh chế, đc bit là các đnh chế chính tr, quyết đnh s thành công hay tht bi ca các quc gia.

Trong phn đu quyn sách, tác gi gii thiu hai thành ph có cùng tên là Nogales, nm sát nhau. Mt nm Mexico, mt nằm Hoa Kỳ. C hai bên đu có đa s dân s là người M. Mt cách ngn gn, dân tc, văn hóa, điu kin khí hu ging y như nhau. Tuy vy mt bên thì giàu, mt bên thì nghèo.

Đnh chế nào là tt, đnh chế nào là xu? Mi bn đc theo dõi bài sau đ biết thêm. Bn nào biết, hoc không đng ý vi ý kiến ca giáo sư Acemoglu, có th viết bài đ đăng trên Vit Nam Thi Báo, hoc góp ý vi Ban Biên Tp hoc bình lun.

Xin cm ơn bn đc.

_________________

Ghi chú:

1 Ta này được ly t ta quyn sách Ti Sao các Quc Gia Tht Bi ca giáo sư Daron Acemogly, ti Đi Hc MIT, Hoa Kỳ. Bn đc quan tâm có th mua ti Sách Ti Sao Các Quc Gia Tht Bi – FAHASA.COM

2 Weber, M. (2002). The Protestant ethic and the” spirit” of capitalism and other writings. Penguin.


 

Tin bài liên quan:

VNTB – “Trường hợp đặc biệt” và trò chơi quyền lực

Phan Thanh Hung

VNTB – Việt Nam: triệu tập bí mật để chọn lãnh đạo ĐCS

Phan Thanh Hung

VNTB – Vì đâu nhiều người Việt mất niềm tin vào công lý?

Phan Thanh Hung

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.