Dương Tử
(VNTB) – Chính là văn nghệ sĩ đã từng và vẫn đang nói dối.
***
Lời dẫn
Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm qua đời ngày 20 tháng 4 năm 2021 tại Hà Nội. Chàng sinh viên năm 2 đại học theo lệnh nhập ngũ và bị cuốn vào ngay mặt trận Quảng Trị , nếm mùi mùa hè đỏ lửa 72. Phúc đức ông bà, anh sống sót trở về học tiếp đại học năm 1974.
Ra khỏi chiến tranh Cầm tiếp tục làm thơ và viết kịch bản. Để lại 7 tập thơ, 10 kịch bản sân khấu và phim
Hoàng Nhuận Cầm, vốn là con của nhạc sĩ tiền chiến Hoàng Giác, anh mê man trong câu chữ nồng nàn nhạc điệu da diết, cuốn người đọc người nghe vào dòng cảm xúc tràn trề như nhịp đập con tim tuổi trẻ luôn háo hức trước cuộc đời đang mở ra trước mặt.
Nếu không tinh ý sẽ khó nhận ra ý sâu sắc trong hai câu thơ này:
“Ta chẳng còn bắt ve, ta chẳng còn thơ bé,
Thay việc bắt ve, ta lùng bắt quân thù quanh mỗi gốc xà nu”
(Bài “Vào mặt trận khi mùa ve đang kêu”)
Vậy là, trò chơi trẻ nhỏ chuyển sang trò chơi người lớn. Nhưng đây không phải là trò chơi đánh trận giả. Câu thơ của anh vì thế tưởng như háo hức hồn nhiên ngây thơ nhưng lại làm đau lòng người trong cái sự nghĩ chiến tranh là một trò chơi ấy (ý kiến PHẠM XUÂN NGUYÊN).
Anh bộ đội làm thơ Hoàng Nhuận Cầm không nhắc gì tới “lý tưởng” hay “chính nghĩa”. Anh nhìn cuộc chiến như trò chơi mới của người lớn.
Dưới đây là bài thơ truyền tay truyền khẩu với bạn hữu văn chương. Anh biết không thể đăng nó ở đâu, anh đăng nó vào lòng bằng hữu- những người cùng thời:
VÔ CÙNG
“Tất cả chúng ta thực lòng nói dối
Tất cả chúng ta áo đẫm mồ hôi
Tất cả chúng ta căn nhà chật chội
giữa cõi vô cùng vô tận mà thôi.
Tất cả chúng ta đều bị theo dõi,
Tất cả chúng ta sắp bị bắt rồi !
Tất cả chúng ta như bầy chó đói
Ngửa mặt lên trời hóng bóng trăng rơi.
Tất cả chúng ta đều không vô tội
Mỗi đêm một tờ giấy trắng mồ côi”.
Ba khổ thơ như viết ra một mạch, trong xúc cảm phức hợp và cái kết ngậm ngùi.
Khổ 1: Câu mở đầu nén chặt một thực tế. Tự phê phán mình và đồng bạn, đã qua một thời NÓI DỐI, và nay đã thành quán tính, tiếp tục nói dối… Nói dối khi sống trong “căn nhà chật chội”- tức là thiếu tự do. Chẳng phải là thanh minh, nhà thơ nói lên một sự thật chua chát “thật lòng nói dối”. Hiểu đơn giản là không cố tình nói dối, nói dối mà không biết.
Khổ 2: cảm xúc phức hợp, đa thanh.
Câu đầu “Tất cả chúng ta đều bị theo dõi”.
Bên cạnh thông tin, câu thơ hàm chứa ba cảm xúc:
– Đó là tiếng kêu báo động bằng hữu!
– Đó là tiếng than ai oán !
– Đó là tiếng reo vang, ẩn giấu niềm tự hào với phát hiện động trời.
Tôi cảm thấy ba xúc cảm trong một câu thơ tiếng Việt giàu âm sắc.
Bạn cảm nghĩ sao ?
Câu kế tiếp: “Tất cả chúng ta sắp bị bắt rồi!”
Lại một tiếng kêu ầm lên.
Tiếng reo thất thanh hoảng sợ ?
Tiếng reo khoan khoái, tự hào ?
Tiếng reo báo động bằng hữu ?
Trong văn chương hiếm có những câu thơ, câu văn hàm súc đến như thế.
Câu thơ đa thanh, đa nghĩa là vậy, thơ Hoàng Nhuận Cầm là như thế.
Hai câu kết nặng nề, đau đớn.
“Tất cả chúng ta đều không vô tội
Mỗi đêm một tờ giấy trắng mồ côi”.
-Có tội với ai ? Đương nhiên là có tội với tổ quốc, với nhân dân.
Chúng ta là ai ?- chính là văn nghệ sĩ đã từng và vẫn đang nói dối.
Lời sám hối đầy nhạc cảm và cảm xúc phức hợp của một nhà thơ sinh ra trong cuộc Nội chiến Việt Nam 1954- 1975.
*****
[ads_color_box color_background=”#f2eded” color_text=”#444″]
Nào, xin chuyển sang cười vui với nhà văn Bọ Lập
”Hãy nói dối nhiều hơn nữa!”
Diễn văn của bọ Lập chào mừng Ngày nói dối toàn thế giới.
“Thưa các đồng chí và các bạn!
Hôm nay, trong không khí phấn khởi tự hào chào mừng Ngày nói dối toàn thế giới, tôi xin gửi tới các đồng chí và các bạn lời chúc mừng nồng nhiệt nhất, thân thương nhất.
Thưa các đồng chí và các bạn.
Trải qua một chặng đường đấu tranh gian khổ với bè lũ nói thậ,t chúng ta đã thu được nhiều thắng lợi to lớn. Nhờ có nói dối mà vợ không làm gì được chồng, cấp dưới không làm gì được cấp trên, phụ huynh không làm gì được cô thầy, bố mẹ không làm gì được con cái.
Nhờ có nói dối, chúng ta có được hàng ngàn dự án bánh vẽ, giải thưởng ma, tiến sĩ giấy, công trình dổm. Nhờ có nói dối mà nhân dân tin tưởng, bạn bè quốc tế nể trọng, cho vay ngày càng nhiều, mà đòi nợ ngày càng khó. Thử hỏi cứ nói thật làm thật thì chúng ta có bao nhiêu thắng lợi rực rỡ, bao nhiêu thành công lớn lao, bao nhiêu công trình vì đại ? Và lấy đâu ra sự đồng thuận hả các đồng chí, lấy đâu ra !!
Có người nói muốn giàu có vững mạnh cần phải nói thật, sai ! Nếu nói thật thì làm sao có ổn định, không ổn định làm sao nói đến giàu có vững mạnh? Nói dối là để chứng minh chính sự thật là dối trá, là ác ý, là vô cùng nham hiểm. Chúng ta phải kiên quyết bài trừ sự thật bởi vì chỉ có sự thật mới cản trở con đường tiến lên thế giới đồ đồng (Không phải thế giới đại đồng, các đồng chí phiên dịch sai, đại đồng là cái đinh gì, nó chính là “thế giới đồ đồng”).
Gần đây có nhà thơ nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo hô hào cần có “một ngày nói thật”, sai. Đồng chí Tạo không nắm được thông tin, không hiểu được tình hình đất nước nên đã phát ngôn bừa bãi.
Nếu đồng chí Tạo không nói dối làm sao quần chúng say mê nhạc đồng chí được. Đồng chí Tạo viết “Quá nửa đời phiêu dạt, ta lại về úp mặt vào sông quê”, sai ! Đồng chí Tạo lười tắm, úp mặt vào sông quê bao giờ? Nhưng nói dối thế mới hay, mới sáng tạo. Nếu đồng chí Tạo nói đồng chí úp mặt vào cái ấy thì có hay nữa không, quần chúng còn say mê đồng chí nữa không!
Cho nên, không nên nghe bè lũ nói thật lung lạc mà đề xuất linh tinh. Một phút nói thật cũng không, nói thật thì lợi hay hại… lợi hay hại hả các đồng chí ?
Vì thế, tôi đánh giá rất cao lực lượng đánh máy nước nhà. Các đồng chí đã chịu thương chịu khó, đồng cam cộng khó, trên dưới một lòng, đứng mũi chịu sào đưa nói dối nước nhà đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Từ nay cậu đánh máy là biểu tượng hào hùng đầy sức sáng tạo của nói dối nước nhà, đưa nói dối nước nhà lên một tầm cao mới.
Thưa các đồng chí và các bạn:
Chúng ta không thể tồn tại nếu chúng ta không được nói dối, không biết nói dối. Nhân ngày lễ trọng đại này, tôi kêu gọi các đồng chí hãy phát huy tinh thần tiến công, chủ động sáng tạo, đánh bại mọi âm mưu thâm độc của bè lũ nói thật, đánh bại từng bước, đánh đổ từng bộ phận, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn.
Láu hơn nữa, trơ hơn nữa, lì lợm hơn nữa đó là khẩu hiệu nói dối của chúng ta.
Chúc các đồng chí sức khoẻ và an tâm sống chung với lũ.
Nguyễn Quang Lập (ngày 2 tháng 4 năm 2014)
[/ads_color_box]