Hiền Vương
(VNTB) – Cái tết kém vui của người nuôi cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long khi giá cá tra chạm đáy đúng vào những ngày “năm hết, tết đến”.
Con tôm ở miền Tây cũng lận đận bởi một cáo buộc vì bán phá giá sang thị trường Hoa Kỳ. Một thông cáo báo chí từ Tập đoàn Minh Phú ở thành phố Cà Mau cho biết: “Ngày 16/1/2020 vừa qua, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú nhận được thông tin qua báo chí về việc Cục Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ (CBP) đã chính thức khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá (Thuế CBPG) đối với MSeafood, công ty con của Tập đoàn Minh Phú tại Hoa Kỳ, và áp dụng biện pháp tạm thời sơ bộ theo cáo buộc của tổ chức Ủy ban Thực thi Thương mại Tôm Hoa Kỳ (AHSTEC)”.
Theo đại diện truyền thông của Minh Phú, thì CBP đã chỉ dựa trên các thông tin một chiều được thu thập, cung cấp bởi tổ chức AHSTEC – đại diện cho một nhóm các công ty đánh bắt và chế biến tôm tại Hoa Kỳ, là tổ chức từ lâu đã tham gia vào các vụ kiện chống bán phá giá tôm Việt Nam với tư cách nguyên đơn. AHSTEC nộp đơn tố cáo Mseafood vào tháng 9/2019.
Vì quy trình điều tra là bảo mật, CBP đã sử dụng các thông tin mà AHSTEC cung cấp cũng như một số thông tin thu thập từ nhiều nguồn, chủ yếu là từ Internet, được cắt đoạn và đơn phương diễn giải mà không có sự đối chiếu hay kiểm chứng lại với Minh Phú hay Mseafood.
Sự thật vụ việc ra sao vẫn chưa rõ. Báo chí Việt Nam thì đã nghỉ xuất bản báo in để ăn Tết từ hôm 25 tháng Chạp. Việt Nam cũng chưa có những tổ chức xã hội dân sự mang tính chính danh theo nghĩa được nhà nước công nhận từ Hiến định về quyền lập hội; và cũng chưa có báo chí tư nhân nên các thông tin về chuyện giá cả liên quan có hay không việc ‘phá giá’, gần như là khoảng trống truyền thông rất đáng tiếc. Bởi trong trường hợp muốn viện dẫn các nguồn điều tra độc lập từ Việt Nam, thì AHSTEC cũng không biết gõ cửa tìm ở đâu.
Cũng liên quan đến truyền thông độc lập mang tính cạnh tranh trong đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân, thì việc giá cá tra ‘chạm sàn’ mà vẫn bí đầu ra hiện được giải thích có nguyên do từ cung vượt xa cầu. Còn làm sao biết được cán cân cung – cầu, thì lâu nay ở Việt Nam vẫn là chuyện phải tới khi xảy ra giá cả ‘chạm sàn’, bán chẳng ai mua, người ta mới nghe cơ quan quản lý giải thích đó là do cung vượt cầu.
Sản xuất cá tra, từ ‘đầu vào’ đến ‘đầu ra’, người nuôi – với tư cách ‘nhà sản xuất’ nhưng không có quyền quyết định đối với sản phẩm của mình làm ra. Khi cá tra được giá, người nuôi chỉ lãi 10-20%, còn lại 80-90% thuộc phân ngành thức ăn. Thua lỗ, thì người nuôi mất trắng. ‘La làng’ dùm cho người nông dân thấp cổ bé họng ở đây là tùy thuộc vào… định hướng từ cơ quan Tuyên giáo ra sao; bởi ở nhiều địa phương vẫn còn cái gọi là ‘lợi ích nhóm’ chi phối – nói như một thời quen thuộc với mệnh đề của cựu tổng bí thư Nông Đức Mạnh về chuyện ‘nuôi con gì – trồng cây gì’ vào mỗi dịp huấn thị đầu xuân.
Chuẩn bị đón năm mới Canh Tý, người miền Tây lại nghe điệp khúc cũ về được mùa mất giá, được giá mất mùa. Sắp tới đây với các FTA ký kết như EVFTA, nếu Việt Nam vẫn không thay đổi cách quản trị quốc gia, có lẽ những điệp khúc thua lỗ của nông dân xứ Việt vẫn còn là câu chuyện chưa có hồi kết.
Giờ đã là 29 Tết.