Mai Lan
(VNTB) – Các nước phát triển như Mỹ thi SAT toàn trắc nghiệm, nhưng nền toán học của họ dẫn đầu thế giới, xếp hạng thi quốc tế IMO luôn tốp đầu, nhiều giải Nobel đấy thôi.
Việc áp dụng hình thức thi trắc nghiệm tràn lan sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến khả năng viết, phân tích, lập luận vấn đề của học sinh, sinh viên.
Một giảng viên trường luật kể rằng: “Điển hình như môn hình sự, tố tụng hình sự và kể cả môn kiểm sát hình sự mà tôi giảng dạy, nhiều lớp sau này, tôi lấy đề thi của 5, 7 năm về trước cho các em thi, kết quả đáng lo là hiện nay các em viết, lập luận yếu hơn trước đây nhiều.
Có nhiều bài thi dường như các em không có ngôn từ để viết. Nhiều trường hợp tôi muốn vớt cho các em qua môn, nhưng thật sự bài thi có quá ít những câu mang tính phân tích tạm chấp nhận được để mà cho điểm.
Vì vậy, tôi nghĩ đã đến lúc các trường trung học, đại học phải xem lại hình thức bài thi; và phải xem xét, đánh giá nghiêm túc môn nào nên cho thi trắc nghiệm, môn nào phải thi viết để hướng đến đảm bảo được tính cân bằng trong giáo dục các kỹ năng cho các em”.
Ý kiến trên cũng được nhắc đến tại ‘workshop’ về “Nghiên cứu, Giảng dạy và Ứng dụng toán học” – Workshop on Mathematical Research, Education and Applications, WMREA – NTTU 2023 – diễn ra trong 2 ngày 3 và 4-8-2023 do trường đại học Nguyễn Tất Thành (trường thuộc Tập đoàn Dệt May Việt Nam) tổ chức tại Sài Gòn và Vũng Tàu.
Theo các chuyên gia đầu ngành, kết quả nghiên cứu của toán học hiện nay được ứng dụng trong tất cả các lĩnh vực, trong đó lĩnh vực công nghệ số được xem là bước tiến mạnh mẽ đưa thế giới vào kỷ nguyên số 4.0.
Theo GS.TS. Nguyễn Hữu Dư – nguyên Giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, nguyên Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam, các kết quả của toán học đã được vận dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau từ thời xa xưa, tuy nhiên đến thời điểm công nghệ số bùng nổ, toán học được ứng dụng vào lĩnh vực công nghệ thông tin, từ đó gần gũi hơn so với thực tiễn.
Ông phân tích, toán đào tạo con người tư duy logic, tư duy hệ thống. Ở mức độ khác nhau sẽ có cách tiếp cận khác nhau chứ không phải tuyển chọn ngẫu nhiên.
Bài thi về toán phải là những bài suy luận, suy luận sao cho phù hợp với thời đại công nghệ thông tin chứ không phải suy luận theo cách như trước đây với tờ A4 dài dằng dặc đầy công thức.
Theo GS.TS Nguyễn Hữu Dư, tại nhiều nước trên thế giới, trắc nghiệm chỉ nên dùng để lựa chọn ban đầu. Chẳng hạn như 100.000 học sinh thi toán, phương án trắc nghiệm sẽ cho phép lựa chọn ra một số lượng nhất định trong đó. Tiếp đó, cần có hình thức khác để lựa chọn chứ không phải kiểu trắc nghiệm chọn a,b,c…
Đồng quan điểm trên, GS.TS. Lê Văn Thuyết – Giảng viên khoa Toán trường đại học Sư phạm (Đại học Huế) cho rằng việc nghiên cứu toán về mặt lý thuyết đã góp phần rất lớn việc nâng hạng của các trường đại học trong thời điểm hiện nay, điều này có thể thấy rõ được thông qua số lượng công bố, bài báo khoa học trên các hệ thống uy tín như ISI, Scopus,…
Bên cạnh đó, GS. Thuyết còn cho rằng toán học là cơ sở quan trọng góp phần vào việc chuyển đổi số của các trường đại học, đặc biệt là trong các vấn đề về công nghệ thông tin, kết nối vạn vật, mật mã,….
Khi được hỏi liệu việc thi trắc nghiệm môn toán trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông có ảnh hưởng đến cách dạy và học toán hay không? GS-TS Nguyễn Hữu Dư nhận định: “Phải nói là thi trắc nghiệm như hiện tại bóp chết môn toán chứ không còn là ảnh hưởng nữa.
Môn toán đào tạo tư duy lo-gic thì bài thi phải có tính suy luận chứ không phải là câu hỏi này thì đáp án là A, B, C hay D. Hình thức thi trắc nghiệm chỉ nên sử dụng ở vòng đầu để loại bớt một lượng thí sinh, sau đó phải sử dụng tiếp hình thức thi khác để lựa chọn”.
Tuy nhiên lại có so sánh: Các nước phát triển như Mỹ thi SAT toàn trắc nghiệm, nhưng nền toán học của họ dẫn đầu thế giới, xếp hạng thi quốc tế IMO luôn tốp đầu, nhiều giải Nobel đấy thôi.
Với số lượng hơn 1 triệu thí sinh thì thi trắc nghiệm là tối ưu, còn chuyên sâu về toán như học sinh giỏi thì thi tự luận. Vấn đề mấu chốt là văn hoá học Việt Nam để ứng thí, chứ không phải là học để biết, để vận dụng như phương Tây. Do đó phải tách kỳ thi đại học riêng thi theo chuẩn riêng mới làm việc học toán có ý nghĩa.