VNTB – Thiếu vắng ông Trump tại hội nghị thượng đỉnh, các quốc gia châu Á xích lại gần nhau hơn

Anh Khoa dịch 

 

(VNTB) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã không tham dự hội nghị thượng đỉnh các quốc gia châu Á tại Singapore vào tuần này, nhưng ảnh hưởng của ông vẫn được cảm nhận sâu sắc trong số các nhà lãnh đạo đang tập trung tại Singapore. 

 

Một thủ tướng cảnh báo rằng cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh có thể gây ra “hiệu ứng domino” đối với các bước đi bảo hộ của các nước khác. Một thủ tướng khác lo lắng rằng trật tự quốc tế có thể tách ra thành các khối đối thủ. 

Malcolm Cook, thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, cho biết: “Nhà lãnh đạo quan trọng nhất và được nhắc đến nhiều nhất, Tổng thống Trump, là người duy nhất không xuất hiện”. 

Tuy nhiên, khi Trump vắng mặt, các quốc gia từ Nam đến Đông Á đã thúc đẩy việc thiết lập quan hệ đa phương về thương mại và đầu tư với nhau, gồm cả với Trung Quốc. Đại diện của Trung Quốc tại các cuộc họp, Thủ tướng Lý Khắc Cường, đã khuyến khích họ.

“Hiện thế giới đang phải đối mặt với chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng. Điều quan trọng hơn là chúng ta phải cùng nhau ứng phó với tình hình thế giới phức tạp để duy trì chủ nghĩa đa phương và thương mại tự do, ”ông Li nói hôm thứ Năm. 

Việc Tổng thống Mỹ không tham dự với các quốc gia châu Á diễn ra chỉ vài ngày sau chuyến công du đến Pháp nhân dịp kỷ niệm Thế chiến thứ nhất, nơi ông có vẻ bị các đồng minh NATO cô lập. 

Simon Tay, Chủ tịch Viện Các vấn đề Quốc tế Singapore, cho rằng Trump đang vô tình đưa các quốc gia châu Á lại gần nhau. Ông nói: “Đây không nhất thiết là do kế hoạch, mà bởi vì ông Trump không phải là một sự hiện diện nhất quán và an toàn, và vì các chính sách của ông ấy có xu hướng phá vỡ trật tự tự nhiên mà châu Á đang phụ thuộc vào. Người châu Á đang cố gắng tìm ra những gì khác họ có thể làm để không cần phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ.” 

Nhà Trắng đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Hai siêu cường: hai chiến lược

Cùng với các hội nghị thượng đỉnh của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và các quốc gia Đông Á tại Singapore, Trump cũng sẽ bỏ qua Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC) ở Papua New Guinea vào cuối tuần. 

Tại APEC vào thứ Sáu, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ giới thiệu sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc với các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương, một số người trong số họ dự kiến ​​sẽ tham gia vào động lực đầu tư cơ sở hạ tầng 

Kế hoạch trị giá hàng tỷ đô la của Tập Cận Bình, nhằm tăng cường mạng lưới liên kết trên bộ và trên biển với các nước láng giềng châu Á và xa hơn nữa, bị phương Tây coi là một nỗ lực để khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc. 

Trump đã tham dự cả các cuộc họp ASEAN và APEC vào năm 2017, và quyết định vắng mặt trong năm nay của ông đã đặt ra câu hỏi về cam kết của Washington đối với một chiến lược khu vực nhằm chống lại Trung Quốc. 

Phó Tổng thống Mike Pence, người đại diện cho Trump tại Singapore, tuyên bố trong cuộc họp rằng cam kết của Hoa Kỳ đối với Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương là “kiên định và lâu dài”. 

Châu Á đặt ra cho chính quyền Trump một số thách thức chính sách đối ngoại cấp bách nhất, bao gồm cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc và nỗ lực thuyết phục Triều Tiên từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân. 

Washington đã quảng cáo cái mà họ gọi là chiến lược “Ấn Độ – Thái Bình Dương” nhằm mục đích hợp tác khu vực lớn hơn, đặc biệt là với Ấn Độ, Australia và Nhật Bản, để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm cả ở Biển Đông đang tranh chấp, nơi họ thực hiện các cuộc tuần tra hải quân để thách thức những gì họ cho là yêu sách lãnh thổ quá đáng của Bắc Kinh. 

Phó Tổng Thống Pence nói hôm thứ Năm rằng không có chỗ cho “bành trướng và sự xâm lược” ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mà không nêu tên Trung Quốc.

Lời nhận xét của ông được đưa ra sau một bài phát biểu gay gắt hồi tháng 10, trong đó đánh dấu một cách tiếp cận cứng rắn hơn của Washington đối với Bắc Kinh, cáo buộc Trung Quốc có những nỗ lực “ác ý” nhằm làm suy yếu Trump và các hành động quân sự liều lĩnh ở Biển Đông. 

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết: “Chúng tôi hoan nghênh những đóng góp của Trung Quốc cho sự phát triển của khu vực, miễn là họ tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất mà người dân trong khu vực yêu cầu. Chúng tôi lo ngại về việc Trung Quốc sử dụng các hoạt động cưỡng bức, gây ảnh hưởng và ngụ ý đe dọa quân sự để thuyết phục các quốc gia khác chú ý đến chương trình nghị sự chiến lược của Trung Quốc ”. 

Không lâu trước khi ông Pence phát biểu tại Singapore, Hải quân Hoa Kỳ thông báo rằng hai tàu sân bay Hoa Kỳ với khoảng 150 máy bay chiến đấu đang tiến hành các cuộc tập trận ở Biển Philippines, một cuộc phô trương lực lượng trong vùng biển phía nam Trung Quốc và không xa Triều Tiên.

Chọn phe

Phó TT Pence nói với các phóng viên ở Singapore rằng ông rẩt ấn tượng trong các cuộc trò chuyện với các nhà lãnh đạo thế giới bởi “mối liên hệ mà Tổng thống Trump đã tạo ra” với họ thông qua tầm nhìn của ông về một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở. 

Tuy nhiên, các nhà phân tích nói rằng các quốc gia trên khắp châu Á đang chờ đợi Hoa Kỳ đưa ra thực chất đằng sau luận điệu Ấn Độ – Thái Bình Dương và việc Trump vắng mặt tại các hội nghị thượng đỉnh chỉ làm tăng thêm lo ngại giữa các quốc gia Đông Nam Á rằng Washington không còn chống lưng cho họ. 

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long hôm thứ Năm cho biết “rất mong muốn” ASEAN không phải chọn phe nào trong các cường quốc trên thế giới, nhưng có thể sẽ đến lúc “phải chọn bên này hay bên kia”. 

Một số quốc gia Đông Nam Á có thể bị ấn tượng bởi cách tiếp cận mạnh mẽ của Hoa Kỳ đối với Bắc Kinh trong các vấn đề thương mại, sở hữu trí tuệ và Biển Đông, nhưng những quốc gia khác đã nói rõ rằng họ đã coi sự trỗi dậy của Trung Quốc là không thể tránh khỏi. 

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, được hỏi hôm thứ Năm về các cuộc tập trận của Hải quân Hoa Kỳ, lưu ý rằng Trung Quốc đã chiếm các đảo tranh chấp ở Biển Đông và nói thêm: “Tại sao bạn phải tạo ra xích mích … để khiến Trung Quốc đáp trả?” 

Tuy nhiên, Cook cho biết việc các quốc gia Đông Nam Á tự bảo hiểm và không sẵn sàng chỉ trích công khai sự hung hăng của Trung Quốc đã góp phần vào sự thay đổi vị thế của Washington ở châu Á. 

“Sự thay đổi này chắc chắn không phải là tất cả là vì Trump,” ông nói. “Sự lựa chọn của các quốc gia Đông Nam Á cuối cùng phải chịu trách nhiệm nào đó.”

*Bài báo có sự đóng góp của John Geddie và Aradhana Aravindan ở Singapore, Jeff Mason và David Brunnstrom ở Washington; Biên tập: Raju Gopalakrishnan và Alex Richardson

 Nguồn: https://fr.reuters.com/article/us-asean-summit-usa-analysis-idUSKCN1NL052