VNTB – Trước năm 2022: Điều gì sẽ xảy ra trong đại dịch năm thứ ba

Anh Khoa dịch  

(VNTB) – Các phương pháp điều trị kháng thể và kháng sinh mới cũng như vắc xin tốt hơn đang được triển khai

Tác giả: Natasha Loder

Ở các quốc gia giàu có được tiêm chủng tốt trên thế giới, năm thứ ba sẽ tốt hơn năm thứ hai và covid-19 sẽ có ít ảnh hưởng đến sức khỏe và các hoạt động hàng ngày hơn. Vắc xin đã làm giảm số ca nhiễm và tử vong ở các nước như Anh và Israel. Nhưng ở những quốc gia nghèo hơn, ít được tiêm chủng đầy đủ hoặc vừa nghèo vừa ít được tiêm chủng, thì tác hại của vi rút sẽ kéo dài. Sự chênh lệch về kết quả giữa các quốc gia giàu và nghèo sẽ xuất hiện. Gates Foundation, một trong những tổ chức từ thiện lớn nhất thế giới, dự đoán rằng thu nhập trung bình sẽ trở lại mức trước đại dịch ở 90% các quốc gia tiên tiến, so với chỉ một phần ba các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Mặc dù nguồn cung vắc xin tăng vọt trong quý cuối cùng của năm 2021, nhiều quốc gia sẽ vẫn chưa được tiêm chủng trong hầu hết năm 2022, do khó khăn trong phân phối và lo ngại về vắc xin. Điều này sẽ dẫn đến tỷ lệ tử vong và bệnh tật cao hơn đồng thời phục hồi kinh tế yếu hơn. Vấn đề “chặng cuối cùng” của việc cung cấp vắc xin sẽ trở nên rõ ràng nhức nhối khi nhân viên y tế mang vắc xin đến những nơi nghèo nhất và xa xôi nhất trên hành tinh. Nhưng những lời phàn nàn về việc phân phối không đồng đều sẽ bắt đầu giảm bớt trong năm 2022 khi việc tiếp cận bệnh nhân sẽ là yếu tố hạn chế hơn so với việc tiếp cận nguồn cung vắc xin. Thật vậy, nếu các nhà sản xuất không thu hẹp quy mô sản xuất vắc-xin thì sẽ có nguy cơ dư thừa vào nửa cuối năm tới, Airfinity, một nhà cung cấp dữ liệu khoa học đời sống dự đoán.

Các mũi tiêm tăng cường sẽ được sử dụng rộng rãi hơn vào năm 2022 khi các quốc gia phát triển biết về thời điểm cần thiết. Stanley Plotkin từ Đại học Pennsylvania, nhà phát minh ra vắc xin rubella, cho biết các biến thể mới cũng sẽ thúc đẩy lượng vắc-xin được tiêu thụ. Tiến sĩ Plotkin cho biết vắc-xin hiện tại và các phiên bản tinh chỉnh sẽ được sử dụng trong các mũi tiêm tăng cường nhằm gia tăng khả năng phòng vệ chống lại các biến thể.

Ở một số quốc gia, việc tiêm chủng cho trẻ em cũng sẽ được mở rộng cho những trẻ dưới 6 tháng tuổi. Ở những nơi sự do dự về vắc xin khiến chính phủ khó đạt được mục tiêu, sẽ có xu hướng gây khó khăn cho những người chưa được tiêm chủng — bằng cách yêu cầu hộ chiếu vắc-xin để đến các địa điểm nhất định nào đó và bắt buộc tiêm chủng đối với các nhóm như nhân viên y tế.

Khả năng miễn dịch và các phương pháp điều trị có thể đủ rộng vào giữa năm 2022 để giảm số ca bệnh và giảm nguy cơ mắc các biến thể mới. Tại thời điểm này, virus sẽ trở thành dịch bệnh tồn tại lâu dài ở nhiều quốc gia. Nhưng dù các loại vắc xin hiện có có thể ngăn chặn vi rút, vẫn cần những loại vắc xin mới để giảm thiểu lây nhiễm.

Stephane Bancel, ông chủ của Moderna, nhà sản xuất vắc xin dựa trên công nghệ MRNA, cho biết công ty của ông đang nghiên cứu một loại vắc xin “đa giá trị” sẽ bảo vệ chống lại nhiều hơn một biến thể covid-19. Ngoài ra, ông đang nghiên cứu một loại vắc-xin “toàn diện cho đường hô hấp” kết hợp bảo vệ chống lại nhiều loại vi rút đường hô hấp và các chủng cúm.

Những cải tiến khác trong vắc-xin covid-19 sẽ bao gồm các công thức vắc-xin MRNA đông khô, và vắc-xin thấm qua miếng dán da hoặc đường hô hấp. Vắc xin MRNA đông khô dễ vận chuyển. Khi nguồn cung cấp vắc-xin tăng lên vào năm 2022, những vắc-xin dựa trên MRNA sẽ ngày càng được ưa chuộng hơn, vì chúng mang lại mức độ bảo vệ cao hơn. Điều đó sẽ làm suy yếu thị trường toàn cầu đối với các loại vắc-xin kém hiệu quả hơn, chẳng hạn như vắc-xin của Trung Quốc.

Các nước giàu cũng sẽ tập trung nhiều hơn vào các phương pháp điều trị bằng kháng thể cho những người bị nhiễm covid-19. Mỹ, Anh và các quốc gia khác sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào các loại thuốc hỗn hợp như thuốc của Regeneron hoặc AstraZeneca.

Nhiều hứa hẹn nhất là các loại thuốc kháng sinh mới. Pfizer đã sản xuất “số lượng đáng kể” chất ức chế protease. Ở Mỹ, chính phủ đã đồng ý mua số liều thuốc kháng sinh đủ dùng cho 1,2 tỷ đợt điều trị do Merck phát triển, được gọi là molnupiravir. Điều này đã cho thấy hiệu quả của molnupiravir trong thử nghiệm, và Merck đã cấp phép sản xuất molnupiravir rộng rãi với giá phải chăng.

Có rất nhiều thuốc kháng sinh khác đang được phát triển. Các loại thuốc này có thể dùng ở dạng viên, sau khi được chẩn đoán, có khả năng trở thành những loại thuốc bán chạy vào năm 2022, giúp biến covid-19 trở thành một căn bệnh có thể điều trị khỏi. Điều đó sẽ dẫn đến những lo ngại mới về việc tiếp cận không bình đẳng và lạm dụng làm nảy sinh các chủng vi khuẩn kháng thuốc.

Rủi ro lớn nhất đối với triển vọng lạc quan hơn này là sự xuất hiện của một biến thể mới có khả năng vô hiệu hóa các loại vắc xin hiện có. Virus corona vẫn là một kẻ thù đáng gờm.

Nguồn: The Economist