Hình Internet.
Vào cuối tháng 3/2016, đã xảy ra hiện tượng bất thường về thị trường tiền tệ trong khối ngân hàng thương mại. Một quy định mới nhất của Ngân hàng nhà nước yêu cầu các ngân hàng thương mại từ ngày 31/3/2016 phải chấm dứt cho vay ngoại tệ sản xuất kinh doanh. Chỉ có 3 nhu cầu được ngân hàng cho vay là nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ; vay ngắn hạn đối với doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu; vay để đầu tư ra nước ngoài đối với các dự án, công trình quan trọng quốc gia.
Nhưng chỉ mới vào cuối năm 2015, lãi suất USD huy động trong dân đã đột ngột giảm về 0%, phản ánh tình trạng dư thừa USD trong hệ thống ngân hàng. Trên thị trướng, cung cầu ngoại tệ là khá ổn định, tức không có tình trạng thiếu hụt USD.
Thế nhưng mới đây, một ngân hàng Việt Nam lại phải đi vay gom 200 triệu USD ngoại tệ từ bên Đài Loan với lãi suất thương mại. Vậy nguồn USD dư thừa từ ngân hàng trong nước chạy đâu?
Những hiện tượng trên có thể được giải thích một cách không chính thức: bất chấp lượng ngoại tệ trong quỹ dự trữ ngoại hối vừa được Ngân hàng nhà nước quảng cáo vọt lên đến 40 tỷ USD, chính thể Việt Nam vẫn đang thiếu hụt trầm trọng USD để trả nợ nước ngoài.
Khả năng trên là có cơ sở. Báo cáo của Bộ Tài chính tại kỳ họp thứ 11 quốc hội Việt Nam đã phải bạch hóa: trong năm 2016, ước tính số nợ phải trả chiếm 14.7% tổng thu ngân sách nhà nước. Nếu tính gộp tất cả các nghĩa vụ, bao gồm cả số đảo nợ thì nghĩa vụ trả nợ sẽ tăng lên 24% tổng thu ngân sách, tương đương 150,000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, những con số trên mới chỉ là bước đầu phải trả nợ nước ngoài.
Từ cuối năm 2015, Ngân hàng thế giới đã quyết định dừng các khoản vay ưu đãi đối với Việt Nam. Một trong những nguyên do chính có thể hiểu là bởi tình trạng tham nhũng và lãng phí ODA. Đến đầu năm 2016, cả Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền tệ quốc tế đều “siết” nguồn cho vay ODA, và Việt Nam sẽ phải vừa vay với lãi suất thị trường, vừa phải rốt ráo trả nợ quốc tế trong những năm tới.
Trong bối cảnh bội chi ngân sách năm 2015 đã vọt lên 6.1% GDP mà hoàn toàn không như “cam kết” của Quốc hội chỉ là 4.5% GDP, ngân sách Việt Nam đang quá khó khăn, thậm chí có thể không đủ tiền trả lương công chức viên chức trong kế hoạch năm. Trong khi đó, số kinh phí để nghị chi từ các địa phương lại gấp đến 20,5 lần mức mà ngân sách trung ương có thể chi. Tham nhũng và lãng phí vẫn tràn lan mà chưa có dấu hiệu nào giảm bớt…
Kế hoạch phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế mà chính phủ Nguyễn Tấn Dũng hứa hẹn vào cuối năm 2015, cho tới nay vẫn chưa thấy tăm hơi đâu. Nếu căn cứ vào hiện tượng không một hồi âm chính thức nào dành cho 500 hồ sơ chào bán nợ xấu mà Ngân hàng nhà nước đã phát đến các tổ chức tài chính, doanh nghiệp quốc tế từ vài năm qua, có thể hình dung số phận của kế hoạch phát hành trái phiếu quốc tế cũng tương tự.
Lê Dung / SBTN