Nguyễn Văn Khanh
(Người Việt)
Chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ, cử tri Hoa Kỳ nhìn thấy hình ảnh của một người với hai khuôn mặt khác hẳn nhau. Ông đầu tiên xuất hiện ở Mexico với vẻ mặt điềm đạm, giọng nói trầm tĩnh; ông thứ nhì xuất hiện ở tiểu bang Arizona với khuôn mặt đầy vẻ cương quyết và với giọng nói đanh thép.
 |
| Ông Donald Trump trong buổi nói chuyện tại Arizona. (Hình: AP Photo/Evan Vucci) |
Hình ảnh đó là hình ảnh của ông tỷ phú Donald Trump, ứng cử viên tổng thống đại diện cho đảng Cộng Hòa.
Sau một tiếng đồng hồ thảo luận riêng với Tổng Thống Enrique Pena Nieto của Mexico, ông Trump cùng với nhà lãnh đạo quốc gia láng giềng đứng cạnh nhau trong cuộc họp báo tại Mexico City. Những gì ông tỷ phú đang tranh cử với tư cách đại diện cho đảng Cộng Hòa trình bày với báo chí là những điều chưa ai từng nghe ông nói.
Với giọng thật điềm tĩnh lẫn cởi mở, ông Trump cho hay tập thể Mexico sang sinh sống tại Hoa Kỳ là tập thể “tôi rất quý trọng,” giải thích “thế hệ thứ nhất, thứ nhì và cả thế hệ thứ ba của cộng đồng đó đều là những thế hệ tuyệt diệu, rất chăm chỉ làm việc” nói thêm ông quý trọng họ “vì (đây là một tập thể) có nền tảng gia đình, tôn giáo và cộng đồng rất vững mạnh.”
Từ cộng đồng người Mexico đang sinh sống ở Mỹ, ông Trump bước sang mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Mexico, gọi đó là mối quan hệ song phương cần thiết phải có, vì “quyền lợi chung của chúng ta đã giúp cho vùng đất này được an toàn, phát triển vũng mạnh và tự do,” không quên đưa ra lời hứa “(nếu trở thành tổng thống) tôi sẽ làm việc chặt chẽ hơn nữa với các bạn, để chúng ta cùng xây dựng một mối quan hệ bền chặt hơn,” dựa trên nền tảng “quý trọng và thành thật” để cả hai nước đều có lợi. Ông còn bảo “cả hai chúng ta (Mexico và Hoa Kỳ) sẽ tiếp tục xây dựng mối quan hệ tốt đẹp này, và tôi tin đó là điều chúng ta sẽ cùng làm” vì “tôi và Tổng Thống Nieto là bạn với nhau.”
Khi nói đến bản Hiệp Ðịnh Tự Do Mậu Dịch Bắc Mỹ (NAFTA) mà ngay từ ngày đầu khi mới ra tranh cử ông từng gọi là “bản hiệp định thương mại tồi tệ nhất” vì “gây thảm họa cho nước Mỹ, khiến cả triệu công nhân Hoa Kỳ bị thất nghiệp,” ông cũng dịu giọng hơn, cho hay ông muốn “sửa đổi, cập nhật hóa bản hiệp định” để thực thi sao cho hữu hiệu hơn. Ông còn gật đầu tỏ ý ủng hộ khi nghe nhà lãnh dạo nước chủ nhà nói rằng “NAFTA giúp cho cả Mexico lẫn Hoa Kỳ phát triển,” nhắc lại phúc trình của Phòng Thương Mại Hoa Kỳ cho thấy “hơn 6 triệu công nhân Mỹ có việc làm nhờ vào quan hệ thương mại với Mexico.”
Khi được hỏi về điều ông từng nói là sẽ xây bức tường ngăn đôi biên giới giữa Mexico và Hoa Kỳ, ông Trump cho hay ông và tổng thống Mexico “có bàn thảo về chuyện xây bức tường, nhưng không nói chuyện ai sẽ trả chi phí.”
Nhưng chỉ ít tiếng đồng hồ sau đó, cử tri Hoa Kỳ lại trông thấy khuôn mặt, giọng nói và bộ điệu cũ của ông Trump.
Trong bài diễn văn nói về chính sách di dân đọc tại Phoenix, Arizona, ông mở đầu bằng những câu chuyện để người nghe thấy được sự nguy hiểm mà tập thể người Hispanic cư trú bất hợp pháp đã và đang làm trên đất Mỹ. Tập thể này “là bọn tội phạm nguy hiểm, nguy hiểm, nguy hiểm,” ông nhấn mạnh từng chữ một, đưa ra chứng cớ “bọn chúng” cướp của, giết người, hãm hiếp phụ nữ, như ông đã từng lên án ngay từ ngày đầu khi loan báo quyết định ra tranh cử tổng thống. Ông cũng không quên nhấn mạnh nhiều lần câu “không thể đếm xuể số người Mỹ là nạn nhân của bọn chúng” (nguyên văn “countless Americans who are victims of violence by illegal immigrants”).
Ðể có thể giải quyết phần nào tệ trạng đó, ông cho hay “sẽ xây bức tường” ngăn chia biên giới, bức tường “vĩ đại, thật đẹp chúng ta sẽ xây dọc theo biên giới miền Nam,” ông nhắc đi nhắc lại giữa tiêng reo hò của những người ủng hộ. Không dừng ở đó, ông nhắc lại điều đã từng nói – và vẫn rất ăn khách – đó là “(chính phủ) Mexico sẽ phải trả chi phí xây bức tường này. Họ phải trả 100% chi phí xây bức tường. Họ chưa biết điều này, nhưng (tôi quả quyết) họ sẽ phải trả chi phí xây bức tường,” kèm theo đó là kế hoạch bắt tất cả những người đang ở Mỹ bất hợp pháp “đẩy chúng về lại nguyên quán của chúng.”
Chính sách, kế hoạch đó, tóm gọn ở điểm: Không nhân nhượng, dung thứ với những kẻ phạm pháp, không cho những kẻ cố tình phạm pháp khi trốn ở lại Mỹ cơ hội tiếp tục sinh sống trên đất nước này, và không bao giờ cho họ cơ hội trở thành công dân Hoa Kỳ.
“Tôi thấy điều ông Trump nói chẳng có gì lạ,” ông Marco Rodriguez, thuộc Hiệp Hội Hispanics Bảo Vệ Quyền Di Trú, nói ngay sau khi tỷ phú Trump kết thúc bài diễn văn đọc tại Arizona.
“Tôi thấy bài diễn văn của ông chỉ là bản sao vở kịch ông đã diễn tại Ðại Hội Cộng Hòa ở Cleveland hồi đầu Tháng Bảy vừa rồi, tức là vẽ ra hình ảnh kinh hoàng mà người dân Mỹ đang phải đối phó với những người ở lậu,” lắc đầu than “hình như kế hoạch tranh cử của ông Trump là phải vẽ ra cảnh một nước Mỹ đen tối, và tìm cách chia rẽ các cộng đồng chứ không muốn các cộng đồng đoàn kết.”
“Ông Trump mà,” anh Juan Alvaro, nhân viên giao bánh pizza của một cửa tiệm ở thủ đô Washington, DC, nói. “Tôi có cảm tưởng ông không nhìn thấy vấn đề, không biết tầm quan trọng của tập thể Hispanic ở Mỹ, thành ra ông chỉ nói cho người da trắng nghe, cho họ hả dạ chứ không thật sự muốn giải quyết vấn đề.” Anh kết thúc câu chuyện bằng câu “thiệt tình, tôi không biết nước Mỹ rồi sẽ như thế nào nếu ông làm tổng thống?”