BBC
EPAThủ tướng Việt Nam ông Nguyễn Tấn Dũng ‘đã hoàn tất’ hai nhiệm kỳ và đã ‘thi thố hết tài năng’ với kết quả ‘thực sự không khả quan’ trước khi ông rời khỏi cơ cấu quyền lực mới của Đảng Cộng sản Việt Nam, sau quyết định ‘đồng ý cho rút’ của Đại hội 12, theo một nguyên Đại biểu Quốc hội của Việt Nam.
Trao đổi với BBC ngay sau khi kỳ Đại hội họp từ ngày 21-28/01/2016 quyết định xong dàn lãnh đạo mới mà trong đó ông đương kim Thủ tướng không có tên trong Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị khóa 12, Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, người từng thách thức Thủ tướng Dũng từ chức vì trách nhiệm với các vụ Vinashin vỡ nợ, phá sản trước đây tại Quốc hội VN, nói:
“Về phía Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, thì tôi nghĩ ông cũng đã hoàn tất hai nhiệm kỳ của mình, tổng cộng là 10 năm, có tài gì thì cũng đã thi thố rồi, và kết quả thì chúng ta cũng đã thấy thực sự là không được khả quan.
“Nền kinh tế của Việt Nam thì hiện nay càng ngày càng xuống dốc và về mặt ngân sách nhà nước thì có thể nói hiện nay là rỗng không, nếu không muốn nói con số nợ công là khủng khiếp.
“Thế thì tôi nghĩ là ông kết thúc công việc cũng được rồi và về cá nhân tôi, tôi cũng không lưu luyến, nhưng mà tôi nghĩ dù sao ông Nguyễn Tấn Dũng cũng sắp sửa thôi chức Thủ tướng, cho nên tôi cũng không muốn bình luận nhiều về ông nữa.
“Và tôi nghĩ rằng qua trường hợp của ông Nguyễn Tấn Dũng thì những người khác, mình lên cầm quyền và nhất là cầm quyền trong một giai đoạn rất là khó khăn của kinh tế và tài chính Việt Nam, thì phải rút được rất nhiều bài học từ những người tiền nhiệm,” nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Việt Nam nói với BBC.
Tập trung quyền bính
Khi được hỏi đâu là nguyên nhân thực sự của việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng không còn trong cơ cấu Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam sau Đại hội 12, Tiến sỹ Nguyễn Quang A, nhà quan sát và vận động cho xã hội dân sự và dân chủ hóa ở Việt Nam, nói:
“Tôi nghĩ rằng người ta đã chuẩn bị mấy năm rồi, với quy định 244 thì ai cũng hiểu rằng ông Dũng sẽ khó mà trụ lại được, mà thực sự không chỉ có ông Dũng, mà còn rất nhiều người khác nữa, toàn bộ Bộ Chính trị (khóa 11) còn lại có 7 người và 9 người ra về.
Kham Getty“Tôi nghĩ chuyện ấy cũng là một chuyện bình thường.
“Và tôi cũng chia sẻ ý kiến của anh Thuyết là thực sự ông Dũng có thể là một người rất khéo nói, nhưng mà nếu chúng ta để ý đến cái việc làm của ông ấy, thì thấy rằng sự khéo nói đấy với cái sự dở làm, thì nó đi ngược nhau rất là nhiều.
“Tôi nói thí dụ về chính sách kinh tế, các Tập đoàn Kinh tế là tác phẩm của ông ấy và kết quả như thế nào thì ai cũng rõ.
“Hệ thống ngân hàng mà bây giờ nó be bét như bây giờ, tôi nghĩ đấy cũng một phần lớn là tác phẩm của ông ấy, thực sự là tác phẩm của hai ông Thống đốc và hai ông Thống đốc về sau là Thống đốc (Nguyễn Văn) Giàu và Thống đốc (Nguyễn Văn) Bình, thì tôi nghĩ chỉ là những người gọi là đi quét dọn, dọn dẹp hệ thống mà thôi.
“Nhưng mà những người mà phải đương đầu thì nhiều khi người ta lại bị dư luận đổ lỗi cho, thì nếu xét về tất cả những thành tích, thì tôi nghĩ là ông Dũng rút lui như thế là tốt cho ông ấy và cũng tốt cho cả đất nước nữa.
“Bởi vì quyền bính mà được tập trung quá lớn vào tay một người và người đấy mà có những chính sách về kinh tế, về xã hội mà nó trật một cái, thì lúc đó tai họa rất là lớn,” ông Quang A nói với BBC.
Tập trung dân chủ
Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu cao cấp thuộc Viện Chiến lược Quốc tế (IISS) và Viện Đông Nam Á (ISEAS) tại Singapore chia sẻ quan điểm về nguyên nhân chính của việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ‘ra đi’. Ông nói với BBC:
“Nó có rất nhiều nguyên nhân của nó, những nguyên nhân về mặt năng lực về mặt thời gian công tác, rồi về mặt hiệu quả công tác, về mặt năng lực lãnh đạo thì đã thấy mọi người nói rồi, nhưng về mặt cấu trúc và về mặt thực hành chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam thì nó có một điểm mà chúng ta nên xem, để mà trở thành lãnh đạo, hay là để mà đứng ra ứng cử vào một chức vụ nào đó thì cái nguyên tắc căn bản nhất của nó là nguyên tắc phải có thực hành cạnh tranh chính trị, phải dựa trên một nguyên tắc là cạnh tranh chính trị.
“Và nguyên tắc cạnh tranh chính trị đặt ra tất cả những tiêu chuẩn rất rõ ràng, minh bạch và ai cũng công nhận để cho cái đó, cho việc được ứng cử và được bầu. Thế thì năm 1946 thì Hồ Chí Minh sửa cái chữ gọi là ‘cạnh tranh chính trị’ thành một cái từ chỉ ở Việt Nam có thôi gọi là ‘thi đua yêu nước’. Thế thì từ đó đến giờ cái này xảy ra núp dưới các thực hành về mặt nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng. Chúng ta nên nhớ lại rằng các Đảng Dân chủ, Xã hội, người ta cũng theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
“Thế nhưng các nguyên tắc của các đảng Dân chủ, Xã hội ở bên ngoài Việt Nam thì được thực hành trong bối cảnh đa nguyên, ở Việt Nam, nguyên tắc tập trung dân chủ không phải ở trong bối cảnh đó, cho nên nó mới nảy sinh ra Quyết định 244 vừa rồi, mà điều 244 vừa rồi bao gồm tất cả mọi thứ và cuối cùng nó dẫn đến cái việc là Thủ tướng Chính phủ không thể tái cử.”
Khi được hỏi nếu giả định ông Nguyễn Tấn Dũng trở thành Tổng Bí thư của Đảng CSVN, thì cơ cấu nhân sự lãnh đạo cao cấp của Đảng có khác so với ban lãnh đạo đã được Đại hội 12 bầu ra, với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tái đắc cử, hay là không, TS. Hà Hoàng Hợp nói:
“Thực ra từ Hội nghị Trung ương 13 người ta đã có kế hoạch rồi, người ta đã có kế hoạch khác rồi, cho nên bây giờ, đương nhiên mà giả định là ông Nguyễn Tấn Dũng lên Tổng Bí thư thì chắc cái cơ cấu nó phải khác… Nó khác rằng là Thủ tướng sẽ khác, Chủ tịch Nước sẽ khác và kể cả Chủ tịch Quốc hội sẽ khác, và cơ cấu của Nhà nước, tức là của Quốc hội và của Chính phủ sẽ khác… Nhưng cơ cấu của các tỉnh sẽ không khác, vì cơ cấu của các tỉnh được làm từ dưới lên trên, thì người ta đã làm xong rồi,” nhà phân tích chính trị Việt Nam nói thêm.
Trách nhiệm một phần
Từ California, Hoa Kỳ, đạo diễn, nhà báo tự do Trần Nhật Phong bình luận về ‘khả năng’ và ‘trách nhiệm’ của ông Dũng, cũng như nêu quan điểm về rốt cục bất luận ‘ai lên, ai xuống’ thì Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản cầm quyền sẽ đi tới đâu. Ông Phong nói:
“Tôi có hai ý và một trong hai ý, lúc nãy một trong các vị khách có nói là vấn đề ‘khả năng’ của ông Dũng, thì tôi nghĩ ông Dũng chỉ chịu trách nhiệm có một phần cho cái gì nó đã xảy ra cho Việt Nam trong thời gian qua, nhưng người cuối cùng chịu trách nhiệm chính vẫn là ông Nguyễn Phú Trọng chứ không phải (là) ông Dũng.
Lý do là bởi vì cơ chế của Việt Nam, khi các vị muốn nắm một chức vị nào đó ở trong cơ chế, thì quý vị phải là Đảng viên, vậy thì Tổng Bí thư là người cuối cùng chịu trách nhiệm cho những tiêu cực của Đảng viên đó chứ không phải ông Thủ tướng của Chính phủ.
“Ông Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, nhưng với điều kiện người đó phải là đảng viên, do đó tôi cho rằng trách nhiệm chính là phần của ông Nguyễn Phú Trọng chứ không phải là ông Nguyễn Tấn Dũng đâu.
“Ông Nguyễn Tấn Dũng chỉ là Thủ tướng điều hành chính phủ thôi, còn ông Nguyễn Phú Trọng là Tổng bí thư Đảng, là người gạn lọc ai có thể trở thành Đảng viên và tại sao có những tiêu cực đó. Đó là điểm thứ nhất.
AFP“Điều thứ hai, tôi cho rằng điều tiêu cực nhiều hơn là sự bầu bán lần này và ai cũng nghĩ rằng Việt Nam sẽ có thay đổi, tôi cho rằng thay đổi của Việt Nam chỉ mang tính chất chắp vá thôi, tức là những lỗ hổng nào thì vá, vá, vá và cứ tiếp tục vá, mà không có sự thay đổi toàn diện xã hội.
“Mà với sự bầu bán lần này, tôi cho rằng phía Việt Nam cũng sẽ lặp lại bài toán đó.”
Dù ai lên ai xuống
Và đạo diễn, nhà báo tự do từ Mỹ nói thêm:
“Còn nhớ thời gian trước đây, khi Việt Nam gia nhập vào WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới), quý vị thấy cũng có nhiều áp lực, nhiều thành phần xã hội, kể cả quốc tế áp lực Việt Nam thay đổi cơ chế đó để có thể hội nhập, nhưng mà cuối cùng khi họ vào được WTO rồi, thì mọi việc lặp lại như cũ.
Lần này TPP (Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương) thì cũng như vậy thôi, họ cứ tìm cách họ lấn, họ né và họ tránh được cái nào, hay cái đó, thí dụ Công đoàn Độc lập họ tránh không được, thì họ đẻ ra một thứ khác để có thể hợp pháp.
“Hoặc là những vấn đề khác họ lại lấy lý do văn hóa, cơ chế, con người để họ tiếp tục quyền tự do ngôn luận của người ta, hay là giới hạn những sự phát triển của xã hội, do đó tôi cho rằng sự thay đổi của Việt Nam không có nhiều dưới thời của ông Nguyễn Phú Trọng sắp tới là vì họ chỉ thay đổi theo kiểu chắp vá chứ không thay đổi toàn diện xã hội.
Do đó tôi cho rằng là có thể Đại hội lần này làm cho người ta hào hứng một chút vì tới giờ chót không ai biết được người nào lên, người nào xuống, tuy nhiên rồi người ta cũng thấy nó sẽ đi vào vết cũ và không có gì thay đổi cả,” đạo diễn, nhà báo từ Hoa Kỳ nói với BBC.
Tại Đại hội 12 của Đảng CSVN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã xin rút tên khỏi danh sách được nhiều đoàn Đại biểu từ các địa phương tiến cử vào Ban chấp hành Trung ương Khóa mới. Ông sẽ tiếp tục đảm nhận nốt chức vụ hiện nay tại Chính phủ ít nhất cho tới sau khi Việt Nam tiến hành kỳ bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp ở toàn quốc dự kiến vào tháng Năm tới đây.
Mời quý vị theo dõi toàn bộ cuộc Tọa đàm của BBC nhìn lại Đại hội 12 của Đảng CSVN vừa bế mạc, trong đó có các nội dung trao đổi như trên, tại đây.