Đỗ Đăng Bắc
(VNTB) – Để QH thực sự là cơ quan quyền lực cao nhất, thực sự do dân bầu, (và dứt khoát phải là của dân), không có cách nào khác là phải thay đổi chất của QH, chứ không phải là đổi mới.
Chương trình thời sự 19h tối ngày 1/4/2016 dành phần đầu đưa tin về kỳ họp cuối cùng của QH khóa 13. Tại cuộc họp, nhiều ý kiến của các đại biểu vẫn… xưa như Diễm (vẫn như các cuộc họp trước), tuy nhiên cũng có một vài phát biểu gây được sự chú ý…
Bỏ ra những phát biểu thật sự là ngớ ngẩn của một số đại biểu, mà một trong số đó từng được dư luận đặt cho cái tên “ông nghị rau muống”, hay ông nghị có vấn đề về sức khỏe tâm thần Hoàng Hữu Phước… thì hầu hết các phát biểu cũng chỉ là vô thưởng vô phạt…
Đâu là chức năng, quyền hạn của QH?
Quốc hội (QH) là cơ quan quyền lực cao nhất. QH có hai chức năng chính là lập pháp và giám sát các cơ quan hành pháp thực thi pháp luật.
QH là cơ quan dân cử, đại diện cho ý chí của Nhân Dân. Mỗi đại biểu QH chịu trách nhiệm trước cử tri đã bỏ phiếu tín nhiệm mình. Tuy nhiên, mỗi đại biểu không chỉ chịu trách nhiệm trước cử tri, mà họ còn chịu trách nhiệm trước đảng (và đây mới chính là cái họ “chịu” trước tiên). Đó thực sự là nhân tố tạo ra bức tranh trong nghị trường qua tất cả các phiên họp hay phiên chất vấn.
Nói về chức năng thứ nhất là thảo ra hiến pháp (HP), cũng là chức năng quan trọng nhất, mà theo cách nói của quan chức thời nay hay thêm chữ “cực kỳ”, thì đó là chức năng cực kỳ quan trọng.
Làm sao lại không quan trọng khi mà luật pháp là cái hành lang, là con đường hay lộ trình… cho mọi công dân đi trong đó. Lệch sang trái hay sang phải đều không được, đều bị sa xuống hố, lao xuống vực… Trong khi đó HP còn là “mẹ” của luật. HP đẻ ra các điều luật. Vậy thì HP quá quan trọng là đúng rồi.
Để có một bản HP hợp thời, nhưng lại có sức sống dài lâu, thì nó phải có thêm yếu tố là tôn trọng mọi yếu tố khách quan. Muốn có bản HP “chuẩn” (hiện đại, tiến bộ), nó phải được xây dựng bởi những bộ óc tiến bộ, tài giỏi. Mặt khác những người xây dựng nên bản HP không bị chi phối bởi bất kỳ tác nhân bên ngoài.
Chức năng thứ hai của QH là giám sát.
Đây cũng là chức năng không kém phần quan trọng.
Nhưng khi đã nói tới “giám sát” là nói tới đa nguyên. Anh giám sát tôi. Tôi giám sát anh. Nhưng ở đây-trong cái QH của thể chế độc tài (không có đa nguyên), thì ai giám sát ai? Khi mà hơn 95% số đại biểu trong cái QH là thành viên một đảng; khi HP chỉ là cụ thể hóa nghị quyết của đảng, thì nói tới “giám sát” mới thật nực cười!..
Rõ ràng, tình trạng người làm sai không hề chịu áp lực, nên tình trạng trì trệ (tham nhũng, thủ tục hành chính rườm rà, sai phạm trong các cơ quan công quyền…) vẫn “dậm chân tại chỗ” là bởi vậy.
Chẳng lẽ chỉ để câu view?
Một khóa QH là 5 năm. Một năm QH họp 2 kỳ. Mỗi kỳ không dưới 30 ngày. Một ngày họp QH có khoảng 500 con người hầu như không làm gì, hơn nữa lại là ăn và uống, và nghỉ ở những phòng nghỉ mà người dân nghèo không bao giờ dám mơ tới một lần được nằm trên những chiếc giường nệm đó!…
Suốt mấy mươi năm qua, theo dõi các phiên họp QH mà ở đó người này hỏi, người kia trả lời, Nhân Dân phát chán. (chán thế nào thì đã có đại biểu nói ra rồi…). Chỉ biết rằng, người bị chất vấn ngồi lẫn trong các hàng ghế, trong cùng hội trường với người chất vấn. Xâu chuỗi lại, chất vấn hay trả lời thì cũng là cán bộ, đảng viên của đảng cả… “Vừa đá bóng vừa thổi còi” là cái cách mô tả ngắn gọn và chính xác nhất về cái gọi là các phiên chất vấn của QH!…
Kể từ khi chế độ cộng sản được thiết lập trên nửa Miền Bắc, và sau này là cả nước, HP đã bao lần được QH sửa đổi. Thông thường những gì ra đời sau, được chỉnh sửa thường phải hoàn thiện hơn, tiến bộ hơn… Tuy nhiên nhìn vào bản hiến pháp đã được sửa đổi 2013, người ta quá thất vọng về sự thụt lùi của nó. Ở đây không đi sâu về sự thụt lùi của Bản HP 2013, mà chỉ đề cập tới “không khí nghị trường”. Một thực trạng đáng buồn là, HP thì ngày càng thụt lùi, còn cơ quan công quyền- những đơn vị thực thi pháp luật thì ngày càng có nhiều hành vi vi hiến… Nhưng có lẽ đáng buồn hơn cả là có một thực thể “siêu quyền lực”, đứng trên cả HP “chỉ đạo” mọi hoạt động xã hội theo ý chí của thực thể đó, chứ không hẳn là theo HP. Đó là tình trạng nghị quyết của đảng đặt trên HP…
Tất cả những điều kể trên khiến cho nhiều phiên chất vấn của QH trở nên bát nháo. Những câu hỏi mà đại biểu đưa ra không sắc, không sâu. Nhiều đại biểu khi đặt câu hỏi, vừa dài lê thê, vừa phải chăm chăm nhìn vào giấy, mất hết khẩu khí. Không phải là đặt câu hỏi, mà là đọc câu hỏi thì đúng hơn… Điều đó khiến người theo dõi cảm thấy đại biểu không phải đang ra câu hỏi, mà là đang phàn nàn, cằn nhằn về những điều mà mình bất lực…
Để “đổi mới” cách phàn nàn, ta thán, nhiều đại biểu đã nghĩ ra những câu nói, những cách diễn đạt sao cho gây được sự chú ý. Có khi là những câu nói văn hoa, bóng bẩy, ẩn dụ, bay bướm…
“Hoàng hôn nhiệm kỳ”; “Chuyến tàu vét”; “Đất lành chim đậu, chim chưa đậu đã nhậu hết chim”; “Nhà đầu tư đi trên thảm nhung nhưng nhức nhối bởi hàng đinh ở dưới”… là những cách đổi mới sự càm ràm, hay là một hình thức câu view?
Dù là hình thức nào thì nó cũng cho thấy bộ mặt và thân thế thật đáng thảm hại của các đại biểu QH cũng như của cái cơ quan được mệnh danh là có quyền lực cao nhất này…
Một câu hỏi thật nghiêm túc: Mấy mươi năm qua, gần cả đời người, QHVN đã làm được gì cho Dân cho Nước? Bao nhiêu quyền lợi căn cốt của người dân vẫn bị các cơ quan hành pháp giấu nhẹm, ăn cắp mà QH không thay mặt dân mà đòi cho được. Hơn nữa, còn làm lơ, còn vào hùa mặc cho dân tình oán thán thấu Trời!..
QH là của Dân
Để QH thực sự là cơ quan quyền lực cao nhất, thực sự do dân bầu, (và dứt khoát phải là của dân), không có cách nào khác là phải thay đổi chất của QH, chứ không phải là đổi mới. Mọi đổi mới, bất kể là gì khi mà tuyệt đại số đại biểu là đảng viên, và mọi hoạt động của QH đều chịu sự chi phối, điều hành của đảng đều vô giá trị. Chỉ có thay đổi chất của QH mới tạo ra một QH của dân, do dân và vì dân; và mới trở lại đúng vai trò là cơ quan quyền lực cao nhất.
Một trong những nhân tố hòng tạo ra sự thay đổi về chất, là phải có cuộc bầu cử thật sự dân chủ. Phải có các thành phần tham gia. Đặc biệt số đại biểu tự ứng cử tới đây phải trở thành lực lượng ngang bằng với số đại biểu là người của đảng cs, hay quá bán trong QH. Đó là yếu tố đầu tiên và rất quan trọng để tạo ra sự đổi mới về chất của QH. Thực hiện được điều này là một thách thức quá lớn, nếu không cách gì mời gọi được sự giám sát quốc tế.
Nhưng, dù thế nào, người dân VN cũng có quyền được hưởng sự lạc quan. Căn cứ vào những diễn tiến. Căn cứ vào xu thế của thời đại. Căn cứ vào tinh thần cầu thị của cả một Dân Tộc.
Bình minh đã ló rạng thì trời ắt phải sáng, dù mây mưa vẫn vần vũ.