Bàn về các Bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 ở Việt Nam

Đã có nhiều người ca ngợi Chính phủ của Thủ tướng Trần Trọng Kim, cho rằng đây là một chính phủ tuy còn non trẻ, nhưng chỉ trong vài tháng đã có thể thực hiện được nhiều điều cải cách mà những người dân hiện nay vẫn còn đang mơ tới. Song họ không hiểu rằng, tại thời điểm đó, quyền lực cai trị Việt Nam hoàn toàn đang nằm trong tay người Nhật và Vua Bảo Đại lúc đó hoàn toàn là một ông Vua bù nhìn. Trong hồi ký của mình, Trần Trọng Kim viết: “Nhật Bản trước vốn là một nước đồng văn đồng hóa ở Á Đông, nhưng về sau đã theo Âu hóa, dùng những phương pháp quỷ quyệt để mở rộng chủ nghĩa đế quốc của họ, trước đã thôn tính Cao Ly và Mãn Châu, sau lại muốn xâm lược nước Tàu và các nước khác ở Á Đông đã bị người Âu châu chiếm giữ. Người Nhật tuy dùng khẩu hiệu “đồng minh cộng nhục” và lấy danh nghĩa “giải phóng các dân tộc bị hà hiếp” nhưng thâm ý là muốn thu hết quyền lợi về mình”.

Tiếc rằng, không ai tự hỏi mình tại sao một chính quyền của Thủ tướng Trần Trọng Kim được đánh giá là tốt như thế mà lại không được người dân ủng hộ? Mà dân chúng lúc đó lại ủng hộ Việt minh của những người Cộng sản?

Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945

Kể từ ngày 14/08 khi Nhật đầu hàng Đồng minh, thì cũng là lúc lực lượng Nhật chiếm đóng tại Việt Nam đã mất hết nhuệ khí và chính phủ Trần Trọng Kim dưới sự bảo hộ của Nhật đã suy yếu không còn cơ sở đề tồn tại và cho đến ngày 28/08, khi vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị. Trong lúc phải tới tháng 9/1945, đại diện quân Đồng minh mới tới Việt Nam để giải giáp quân đội Nhật. Điều đó đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, là thời điểm quyền lực nhà nước ở Việt Nam đã bị bỏ ngỏ. Đây chính là điều kiện để dẫn tới một cuộc chuyển giao quyền lực nhanh gọn và Việt Minh là lực lượng chủ động nhất với sự ủng hộ của người dân họ đã dễ dàng chớp thời cơ lên nắm lấy quyền lực.

Cần phải nhắc lại, ngày 25/8/1945, Vua Bảo Đại đã tự nguyện giao ấn, kiếm (biểu tượng của quyền lực nhà nước phong kiến) cho đại diện Ủy ban giải phóng là ông Trần Huy Liệu và tuyên bố thoái vị. Đây là sự đánh dấu việc kết thúc một nhà nước phong kiến cuối cùng có tên là Đế Quốc Việt Nam và quyền lực Nhà nước được giao cho chính thể Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Trong bản Tuyên bố thoái vị của mình, Vua Bảo Đại đã phát biểu một câu nói nổi tiếng “Trẫm muốn được làm dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước nô lệ”. Đây là hành động dũng cảm và thể hiện lòng yêu nước của vị Hoàng Đế cuối cùng của các triều đại Phong kiến ở Việt Nam.

Sự kiện ngày 2/9/1945 ông Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình chỉ mang ý nghĩa về mặt nghi thức, với mục đích để công bố sự ra đời của một nước Việt Nam độc lập với quốc dân và thế giới. Ngay sau đó, cũng ông Hồ Chí Minh đã ký các sắc lệnh về tổ chức Tổng tuyển cử và việc chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức tổng tuyển cử tháng 1/1946 đã xác định tính chính danh của một nhà nước được nhân dân lựa chọn. Đây là điều cho thấy lãnh đạo Việt minh lúc ấy, họ đã có ý thức xây dựng một nhà nước Cộng hòa – Dân chủ của nhân dân một cách có hệ thống, bài bản và khoa học. Tại thời điểm đó, việc Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa hầu như chưa được sự công nhận của các cường quốc càng chứng minh sự độc lập của nó.

Bài học gì?

Đánh giá về cuộc Cách mạng tháng Tám, của những người đấu tranh dân chủ và một số trí thức luôn luôn phủ nhận và cho rằng những người Cộng sản không có tài cán gì, việc giành được chính quyền chẳng qua là ăn may nên vớ được chính quyền; hay Cách mạng tháng Tám không phải là cuộc cách mạng mà chỉ là việc cướp chính quyền v.v… Nhìn chung đó là những quan điểm phủ nhận và thiếu công tâm.

Cách mạng là một sự biến đổi căn bản xã hội cũng như chính trị, thông qua việc lật đổ một thể chế chính trị trước đó, giành quyền lực nhà nước để lập nên một thể chế chính trị mới. Tựu chung là bất kể lực lượng chính trị nào đã nắm được quyền lực nhà nước để tiến hành cai trị (quản trị) quốc gia là họ đã hoàn thành được mục tiêu cao nhất. Điều đó cho thấy việc Việt minh hay những người Cộng sản đã giành được quyền lực nhà nước do họ cướp, hay do may mắn vớ được… thì chỉ khác về cái tên gọi, còn về mặt ý nghĩa và giá trị thì hoàn toàn không khác nhau.

Vấn đề mấu chốt là ở chỗ, tại thời điểm ấy (tháng 8/1945) toàn dân Việt Nam ai, ai cũng đếu khao khát được thấy nước nhà độc lập. Lực lượng Việt Minh với lực lượng không lớn đã sớm nhận thức được điều đó, quan trọng hơn là họ đã tận dụng được cơ hội. Vì họ hiểu rằng, sự thành công của mọi cuộc cách mạng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó yếu tố thời cơ là cực kỳ quan trọng. Trong Cách mạng tháng Tám những người cộng sản đã làm được việc đó, trong lúc các lực lượng chính trị khác đã không tận dụng được. Đây là sự khác biệt cơ bản để đánh giá tài trí của các cá nhân và các tổ chức chính trị.

Điều này được cựu thủ tướng Trần Trọng Kim  khẳng định trong “Thư gửi Hoàng Xuân Hãn năm 1947”, có đoạn khẳng định rằng: “Tôi vẫn biết việc chống với Pháp chỉ có V.M. mới làm nổi, nhưng vì chỉ tiếc họ quá thiên về chủ-nghĩa cọng-sản quá… Nay V.M. đứng vào cái địa-vị chống Pháp, tất là có cái thanh-thế rất mạnh. Nếu họ biết đổi cái thái-độ hung tàn bạo ngược đi, và tìm cách thu dụng các đảng phái khác, để lập thành một khối, không khuynh hướng hẳn về Cọng sản, thì có cơ thành công được, nhưng bảo con chó sói trở nên con cừu, thì có thể được không? Dù sao, đối với viêc nước mình, V.M phải chịu cái tiếng 功 之 首 罪 之 魁 (Công chi thủ tội chi khôi = Công đứng đầu mà tội cũng đứng đầu).”

Lịch sử không có chữ nếu. Việc nắm bắt nguyện vọng của dân chúng để xây dựng các chủ trương phù hợp với lòng dân là điều rất quan trọng và hết sức cần thiết. Đồng thời việc biết tận dụng được thời cơ của các tổ chức chính trị mới là yếu tố quyết định cuộc cách mạng đó thành công hay không? Đây là một bài học kinh nghiệm đắt giá trong việc xây dựng một sách lược tranh đấu phù hợp của những người đấu tranh cho Dân chủ ở Việt Nam hiện nay.

Kết:

Trong lịch sử chính trị Việt Nam cận đại, thực tế đã cho thấy không có một tổ chức chính trị nào ở Việt Nam đã thành công trong các cuộc vận động làm cách mạng giành độc lập cũng như chiến tranh giải phóng để thống nhất quốc gia như đảng chính trị của những người Cộng sản. Nguyên nhân của sự thành công của họ là nhờ sự ủng hộ của đông đảo người dân trong cả nước, đó là điều không cần phải bàn cãi. Kinh nghiệm vận động để lôi kéo sự ủng hộ quần chúng và tổ chức các hoạt động chính trị có bài bản, với những chiến lược có tầm tầm nhìn xa trông rộng của họ là những bài học có giá trị, không thể phủ nhận.

Dẫu rằng, nếu đứng tại thời điểm này để nhìn lại thì sẽ thấy, giá trị của cuộc Cách mạng tháng Tám, niềm tự hào của đa số người dân Việt Nam đã bị những người cộng sản hôm nay phản bội, đó là sự thật không thể chối bỏ. Những người Cộng sản đã không chỉ phản bội sự ủng hộ của quần chúng mà họ còn phản bội những giá trị tốt đẹp mà trước đây họ đã từng cam kết với quốc dân đồng bào. Và đến hôm nay, Đảng CSVN đã thực sự đánh mất vai trò tiên phong và trở thành một vật cản trong quá trình thúc đẩy Việt Nam trở thành một quốc gia thịnh vượng trong điều kiện hiện nay. Mà nguyên nhân căn bản nhất là việc lựa chọn cho mình một thể chế chính trị phù hợp và mang tính ưu việt chưa thực hiện được.

Binh pháp Tôn Tử đã chỉ rõ rằng, “Tri kỷ tri bỉ, bách chiến bách thắng”, nghĩa là “Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”. Muốn thắng được những người Cộng sản trước hết phải hiểu được họ và nắm chắc các bí quyết thành công của họ để rút ra các bài học nhằm vận dụng cho mình. Phải thừa nhận rằng, những người Cộng sản có rất nhiều kinh nghiệm làm cách mạng cũng như chiến tranh giải phóng, nhưng họ rất kém trong việc làm ăn kinh tế và quản trị quốc gia.

Lịch sử không đơn giản là những sự kiện, những dấu mốc của thời gian, đối với những người quan tâm và đấu tranh chính trị thì lịch sử phải luôn luôn là những bài học đắt giá. Chính vì thế nó cần phải có những cái nhìn chính xác, trung thực và công tâm đối với mỗi chi tiết của lịch sử. Vì thế trong công cuộc vận động cho dân chủ ở Việt nam, đòi hỏi những người cầm bút và thành phần trí thức, nhưng người mang sứ mệnh dẫn dắt xã hội cần có cái nhìn và sự đánh giá công tâm, đúng đắn. Không thể để sự mặc cảm của cá nhân mình làm lấn át sự thật của lịch sử và dẫn đến các đánh giá thiếu trung thực, thậm chí là sai lầm.

Chúng ta luôn phản đối nhà nước cộng sản hiện nay bẻ cong sự thật, viết lịch sử một chiều thiếu trung thực, nhưng cũng không để cho những kẻ giả dối nhân danh trí thức để bóp méo sự thật lịch sử. Nếu không, một lần nữa lịch sử sẽ tiếp tục đi vào vết xe đổ của những người Cộng sản mà chúng ta đã thấy.

Ngày 15/08/2016

© Kami