Trí Thức Trẻ
Ở làng Thành Liên nhà chị Toàn nghèo rớt mùng tơi. Túng bấn, không xoay nổi tiền đóng góp, gia đình chị Toàn đã bị cán bộ làng, xã tịch thu mất chiếc giường.
Phản xạ của những người… bé họng
Dù nỗi lo cơm ăn, áo mặc vẫn hiển hiện ngay cả trong giấc ngủ chập chờn nhưng cứ đến mùađóng góp, nhiều gia đình ở những địa phương chúng tôi thực tế vẫn cố xoay để đủ để đóng quỹ, phí cho thôn, xã.
Họ bảo, đến giờ, việc đóng góp như một phản xạ tự nhiên, như một trách nhiệm không thể nào rũ bỏ.
Đương nhiên, để những người dân thấp cổ bé họng có được “thói quen” này, chính quyền sở tại đã dùng đủ mọi chiêu thức để ép dân đóng cho kỳ được. Ban đầu là vận động, sau thì dọa nạt, bắt chẹt, thậm chí còn… tịch thu cả tài sản.
Ở làng Thành Liên (xã Trường Sơn, Nông Cống, Thanh Hóa), chính quyền làng, xã cũng áp dụng chiêu thức chỉ thấy trong thời phong kiến này.
Và, đến giờ, hình ảnh cả đám công bộc túm vào tháo dỡ rồi mang đi chiếc giường cũ kỹ, tài sản đáng giá duy nhất của một hộ nghèo vẫn còn ám ảnh những người dân trong làng.
Chính vì nỗi sợ hãi ấy mà làng xã muốn thu khoản đóng góp gì, bao nhiêu tiền, người dân đều răm rắp… vâng lời.
Nhà chị Nguyễn Thị Toàn nằm ở giữa làng Thành Liên, cách nhà trưởng làng Nguyễn Sỹ Thành không xa. Khi chúng tôi đến, dù đã quá trưa nhưng chị Toàn cùng hai con mới bắt đầu dùng bữa.
Sai con gái cất vội mâm cơm chỉ có bát canh và con cá bé xíu, chị Toàn bảo, nhà chị ngày nào ngày nào cũng ăn bữa trưa khi trời đã về chiều. “Tôi phải xuống mãi Tĩnh Gia bán nón nên ngày nào cũng về muộn”, chị Toàn thật thà.
Chị Toàn có nghề làm nón lá. Khi nông nhàn, làm được đến đâu là chị tự tay đi bán. “Mình tự bán thì còn kiếm được đồng vào đồng ra chứ giao cho người ta thì chẳng được bao nhiêu”, chị Toàn chia sẻ.
Như nhiều gia đình ở làng, nhà chị Toàn cũng chẳng có mấy vật dụng đáng giá. Nhà có một chiếc quạt cây lọc cọc, khách đến đông nên chẳng biết xoay chiều nào để đuổi đi cái nóng.
“Chồng tôi mất được hơn 3 năm rồi, mình tôi nuôi hai đứa nhỏ ăn học cũng cực lắm các anh ạ!”, chị Toàn tâm sự.
Tuy đổ mồ hôi sôi nước mắt để lo cái ăn cái mặc cho các con nhưng vài năm nay nhưng các khoản đóng góp cho làng, xã chị Toàn đều cố gắng xoay cho đủ và nếu cạn sức khất lại thì cũng chỉ là phần nhỏ trên tổng các khoản thu.
Sở dĩ chỉ Toàn luôn tự giác hoàn thành trách nhiệm đóng góp của gia đình là bởi chỉ cách đây vài mùa đóng góp, gia đình chị đã phải trải qua một sự việc mà nói ra người ở nơi khác chẳng bao giờ tin là có thật.
Chuyện chỉ thấy ở thời… phong kiến
“Cả đời này tôi cũng chẳng thể nào quên được cái buổi chiều kinh hoàng ấy“, chị Toàn chia sẻ.
“Ấy là buổi chiều giữa tháng 10 năm 2010, làng, xã tiến hành thu đợt đóng góp thứ hai trong năm”, chị Toàn nhớ lại.
Vụ ấy, gia đình chị phải đóng tất cả các khoản là 800 nghìn đồng. Chừng ấy tiền với gia đình chị khi đó quá lớn. Thêm nữa, đứa con gái đầu cũng vừa vào năm học mới, dành dụm được bao nhiêu thì chị cũng đã dồn hết cho việc đèn sách của con.
Nhà sạch bách tiền, chị Toàn tính bán nốt chỗ thóc còn lại để đóng cho làng nhưng chồng chị, anh Đậu Văn Tám không nghe. Anh bảo, bán hết thóc thì hai vợ chồng và các con không còn gì để bỏ vào mồm.
“Bao nhiêu vụ mình đều hoàn thành rồi, vụ này chậm một tí chắc họ cũng cảm thông thôi”, anh Tám đã nói với vợ mình như vậy.
Nghe chồng nói vậy nhưng chị Toàn vẫn thấy chưa yên. Ở làng chị biết, cái gì người ta có thể sẻ chia chứ tiền đóng góp thì… hơi bị khó!
Chính bởi nỗi hoang mang ấy mà đã có lần nhân lúc chồng vắng nhà, chị Toàn đã chực xúc thóc đem bán để lấy tiền đóng góp. Tuy nhiên, thóc chưa kịp qua cửa thì anh Tám về. Hai vợ chồng giằng co, đánh nhau chí chóe.
Theo chính lời của trưởng làng Thành Liên, ông Nguyễn Sỹ Thành, lần ấy, giận vợ, anh Tám đã hất cả thúng thóc xuống giếng.
Không thể vay mượn được ở đâu, chồng lại không cho vét nốt chỗ thóc trong nhà đem bán, chị Toàn đành buông xuôi. “Tôi không biết làm sao cả, chỉ mong các bác ấy thương cho”, chị Toàn nhớ lại.
Và rồi, niềm hi vọng nhỏ nhoi của người đàn bà có khuôn mặt khắc khổ ấy đã vỡ tan như bong bóng xà phòng. Hết hạn đóng góp mà chưa thấy vợ chồng chị Toàn đem tiền ra nộp, cán bộ xã, làng đã kéo nhau tìm đến tận nhà.
“Họ đến đông lắm, cả trưởng làng, phó làng cùng các cán bộ ở làng. Có cả các anh công an xã nữa”, chị Toàn kể lại.
Thấy đoàn cán bộ ai nấy mặt lạnh như băng bất ngờ xuất hiện ở nhà bình, chị Toàn run như cầy sấy.
“Hai vợ chồng tôi đã khóc lóc van xin mong họ thư thư cho ít bữa nhưng không được”, chị Toàn kể lại với ánh mắt thất thần như thể mọi việc vừa diễn ra mới ngày hôm qua.
Ngày ấy, nhà chị Toàn chẳng có gì. Ngôi nhà cấp bốn xây đã lâu nhưng vẫn để gạch thô, chưa có tiền vào cát. “Đến đôi cánh cửa vợ chồng tôi cũng còn chả có tiền lắp nữa là”, chị Toàn sụt sùi nói.
Hết động viên rồi dọa nạt mà vẫn thấy đôi vợ chồng “cứng đầu” chẳng chịu… xùy tiền, đoàn công tác đã quyết định “xuống tay”.
Mấy người chạy bổ vào nhà xục xạo, tuy nhiên, chẳng có vật dụng gì đáng tịch thu.
“Không tìm được cái gì đáng giá, mấy người ấy chực quay ra thì ông trưởng thôn lại lao vào. Ông ấy tháo chiếc giường mà vợ chồng cùng hai con của tôi đang nằm“, chị Toàn nói giọng như chực khóc.
Chiếc giường ấy, theo lời chị Toàn là tài sản duy nhất mà vợ chồng chị sắm khi nên duyên chồng vợ.
“Thấy trưởng làng vào tháo giường, mấy anh đội mạnh (công an viên- PV) cũng lao vào. Tất cả xúm vào tháo tung chiếc giường nhà tôi ra rồi bó lại khiêng ra nhà văn hóa của làng.
Khi ấy tôi chỉ biết khóc nhưng van xin thế nào họ cũng chẳng động lòng”, chị Toàn nhớ lại.
Cuối năm, trời trở lạnh. Không còn giường nằm, đêm ấy, vợ chồng con cái chị Toàn ôm nhau co quắp nằm dưới đất.
Nhà chưa có cửa, gió lùa đến tím thịt tím da. Thương nhất là đứa con thứ hai, khi ấy cháu mới vừa 5 tuổi. Trời lạnh, cháu cứ ngu ngơ hỏi, giường nhà mình đâu, sao không nằm trên giường mà lại nằm dưới đất.
Anh Tám, chồng chị Toàn hay rượu. Từ bữa bị “phi đội mạnh” tịch thu mất chiếc giường, phẫn chí, anh uống nhiều hơn. Cứ say là anh buông lời chửi đổng.
Thương các con nằm đất rét mướt, giận cán bộ làng, xã vô tình, hơn tháng sau, nhờ mấy người mách nước, chị Toàn lên huyện để phản ánh chuyện khó tin nhưng có thật xảy đến với gia đình mình.
Một tuần sau ngày chị lên huyện, trưởng làng đã đến thông báo với gia đình chị là lên xã để nhận lại chiếc giường. Tuy nhiên lúc này được thể anh Tám đã làm căng.
“Giường nhà tôi có chân nhưng nó không biết đi. Các ông bê đi thì các ông phải bê về trả”, anh Tám quả quyết.
Thấy thái độ của anh Tám vậy, biết là có thuyết phục cũng chẳng ăn thua, trưởng làng đành lủi thủi ra về.
Ít ngày sau, khi tết đã cận kề, trưởng làng lại đến vận động gia đình chị Toàn ra nhận lại chiếc giường. Lần này trưởng làng bảo, vợ chồng chị cứ ra, đích thân trưởng làng sẽ phụ giúp chuyển về.
Nghĩ nếu cứ để người ta vứt lay lắt ở nhà văn hóa thì chiếc giường hỏng mất, lại thêm việc năm hết tết đến không thể để nhà trống hoác trống huơ, chị Toàn đã động viên chồng nghe lời trưởng làng đi nhận lại.
Chiếc giường ấy bây giờ chị Toàn vẫn kê ở góc nhà và được sơn lại màu cánh gián bóng bẩy. Chiếc giường ấy vẫn là tài sản đáng kể nhất trong nhà.
Cán bộ tịch thu giường là do dân… tự nguyện!
Sau mấy chục ngày “lưu lạc”, chiếc giường cưới của vợ chồng chị Toàn lại tìm về với chủ. Tuy nhiên, hạnh phúc của chị thì đã không còn vẹn nguyên bởi vợ chồng âm dương cách biệt.
Sau chuyện kinh hãi trên, bởi thấy ở quê không ngóc đầu lên được, năm 2012, anh Tám quyết tâm vào Nam làm thuê những mong kiếm chút tiền để vợ con được mở mày mở mặt.
Anh Tám muốn vào Bình Dương để làm thuê cho người ta. Thế nhưng, đến Bình Định thì hành trình tìm kiếm vận may của anh vụt tắt. Bỏ lại vợ con, anh Tám lìa đời sau cơn đau lạ.
Mất chồng, gánh nặng gia đình buộc lên vai chị Toàn. Biết mình phận mẹ góa con côi, chị Toàn chỉ biết cun cút làm ăn, chăm lo cho hai đứa nhỏ và đến vụ thì gắng sức hoàn thành bổn phận đóng góp của mình.
“Vụ vừa rồi, ba mẹ con tôi phải đóng hơn 2 triệu đồng. Làng, xã thu là tôi bán lúa đóng ngay, không chậm đâu”, chị Toàn nói.
Chị Toàn bảo, nhà chị có 2 sào ruộng. Mỗi vụ thu về chừng 5 tạ lúa. Nếu tính theo thời giá bây giờ (thóc 6000 đồng/kg) thì có bán sạch sẽ thóc cũng chỉ được 3 triệu đồng.
“Đóng cho làng xã hơn 2 triệu rồi, số còn lại mua giống má, phân gio còn chẳng đủ”, nhẩm tính xong chị Toàn ngồi thừ mặt chán nản.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Sỹ Thành có chuyện cán bộ làng, xã đến cưỡng chế chiếc giường của gia đình chị Toàn nhằm gây sức ép để gia đình chị Toàn nộp tiền đóng góp.
Tuy nhiên, ông Thành bảo, việc cưỡng chế chiếc giường ấy là do chị Toàn… tự nguyện! Theo ông Thành, vụ ấy bởi muốn đóng nhưng anh Tám không cho nên chị Toàn đã đề xuất với cán bộ làng thu chiếc giường trên để… răn đe chồng!
(Còn nữa)
—————–
Xem lại:
‘Nghị gật xứ Thanh’: “Chế độ ta làm gì có sưu cao, thuế nặng như thời phong kiến” *
“Chế độ ta làm gì có sưu cao, thuế nặng như thời phong kiến”
Theo ông Diến, qua tiếp xúc cử tri ở Hậu Lộc, không có phản ánh nào về tình trạng lạm thu các khoản đóng góp, tuy nhiên, tới đây, Đoàn sẽ xây dựng lịch để nghe báo cáo vấn đề này.
Chưa nhận được đơn thư phản ánh của người dân
Không chỉ người già mất sức lao động mà ngay trẻ nhỏ mới sinh, có tên trong sổ hộ khẩu đã vào diện phải chịu vô số loại đóng góp vô lý tại các thôn của xã Hải Lộc, Hưng Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa.
Trước thực trạng này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Mai Sỹ Diến, Phó Đoàn ĐBQH khóa 14 tỉnh Thanh Hóa.
PV: Vừa qua, báo điện tử Trí Thức Trẻ có phản ánh về tình trạng lạm thu xảy ra tại một số thôn của các xã Hải Lộc, Hưng Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa gây bức xúc cho nhân dân.
Về phía Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa có nhận được các phản ánh này của người dân không và Đoàn đã có kiến nghị gì với lãnh đạo tỉnh chưa, thưa ông?
Ông Mai Sỹ Diến: Phản ánh của người dân về Đoàn ĐBQH thì không có, nhưng qua thông tin báo chí và trả lời của Chủ tịch UBND tỉnh tại buổi họp báo 7 tháng đầu năm thì có nói đến vấn đề liên quan đến tình trạng này.
Tôi với ông Phạm Trí Thức cùng bà Bùi Thị Thủy đã về tiếp xúc cử tri ở huyện Hậu Lộc và những vấn đề báo chí phản ánh thì đồng chí Bí thư huyện ủy cũng đã trao đổi là chuyện đó đúng và huyện cũng đã tập trung chỉ đạo xử lý theo tinh thần của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh.
Còn qua tiếp xúc cử tri ở Hậu Lộc thì không có cử tri nào phản ánh về tình trạng lạm thu các khoản đóng góp nên chúng tôi không có ý kiến gì.
PV: Tuy rằng, trong các buổi tiếp xúc cử tri của ĐBQH không nêu ra nhưng qua phản ánh của báo chí và trao đổi của Bí thư huyện ủy cũng đã thừa nhận có tình trạng lạm thu này. Vậy, với chức năng của mình thì Đoàn ĐBQH liệu sẽ có ý kiến gì với tỉnh?
Ông Mai Sỹ Diến: Hiện nay, chúng tôi không có đề xuất gì, vì đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh đã có chỉ đạo rồi và việc chỉ đạo của tỉnh là rà soát lại, sai đâu xử lý đến đó.
Việc chỉ đạo như vậy của tỉnh tôi cho là rất trách nhiệm và chúng tôi cũng rất cảm ơn cơ quan báo chí đã phản ánh kịp thời vấn đề lạm thu Hải Lộc, Hưng Lộc, Minh Lộc. Quan điểm của chúng tôi là đồng tình với chỉ đạo của tỉnh.
PV: Nhưng là một ĐBQH ứng cử tại đây thì trước bức xúc của người dân như vậy, cá nhân ông có chia sẻ điều gì với những người đã bỏ phiếu bầu cho mình?
Ông Mai Sỹ Diến: Bản thân tôi là ĐBQH ứng cử tại đơn vị bầu cử số 2 gồm huyện Hậu Lộc cũng rất chia sẻ điều này với người dân về những bức xúc gặp phải.
Cá nhân tôi có cái không đồng tình với cách làm của chính quyền cấp xã trong việc tổ chức thu, đặc biệt là các cháu mới sinh ra đã đóng góp những khoản phí như phản ánh của báo chí.
Thực tế, có những khoản thu, chính quyền căn cứ vào các công trình phúc lợi, xây dựng nông thôn mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng mà bàn bạc một cách thấu đáo, đúng quy chế dân chủ, lòng dân, để tự họ đóng góp thì là cần thiết.
Tuy nhiên, cách làm đã không được như vậy. Chính quyền xã có thể đưa ra bàn bạc nhưng chưa thấu đáo, người dân chưa thực sự đồng thuận, thêm vào đó, việc xã không tiến hành giao dịch hành chính đối với người dân chưa nộp đủ đóng góp như vậy là không đúng.
Sự vào cuộc của tỉnh, huyện là kịp thời nhưng cần theo dõi thêm xem việc khắc phục của địa phương như thế nào.
Sẽ xây dựng lịch để nghe báo cáo vấn đề lạm thu
PV: Trước đây ở huyện Hậu Lộc tình trạng lạm thu đã xảy ra và Thủ tướng Chính phủ cũng đã có ý kiến chỉ đạo nhưng gần đây, tình trạng lại tái diễn. Vậy, trong thời gian tới, với chức năng của mình, Đoàn ĐBQH có hướng phối hợp với các cơ quan chức năng để tiến hành giám sát việc này không?
Ông Mai Sỹ Diến: Chúng tôi có chương trình giám sát của Đoàn ĐBQH và ngày thứ 5 này, chúng tôi có xây dựng lịch làm việc với Sở Lao động, Thương binh và Xã hội về việc thực hiện chính sách pháp luật trong lao động, việc làm, thương binh, xã hội.
Sau đó, sẽ về rút kinh nghiệm, xây dựng kế hoạch từng quý có chương trình khảo sát, nắm bắt, làm việc với một số Sở, ngành, địa phương liên quan đến triển khai, tổ chức thực hiện các chính sách pháp luật của Nhà nước.
Thứ hai qua kênh thông tin phản ánh của báo chí, có những vấn đề chúng tôi sẽ nghiên cứu lựa chọn, sẽ đi nắm tình hình trước khi làm việc với các Sở, ngành, địa phương và tập hợp chung lại các kiến nghị với lãnh đạo về các vấn đề mà cử tri phản ánh, được khảo sát, nắm bắt tình hình của ĐBQH, Đoàn ĐBQH tỉnh.
Chúng tôi chưa xây dựng chương trình cụ thể về việc khảo sát, nắm bắt cụ thể đối với lạm thu ở Hậu Lộc nhưng trong tư duy cá nhân, tôi sẽ phải xây dựng một lịch cụ thể để nghe lại toàn bộ phản ánh của người dân và cách giải quyết của chính quyền cơ sở sau khi có ý kiến chỉ đạo của Bí thư huyện ủy cũng như lãnh đạo tỉnh.
Tới đây, chúng tôi cũng sẽ công khai tới báo chí và cử tri, nhân dân về kế hoạch cụ thể của Đoàn.
PV: Người dân đang rất bức xúc, vậy, liệu rằng, Đoàn ĐBQH cũng như cá nhân ông có xuống thực tế tại địa phương để nắm bắt cụ thể tình hình phản ánh của người dân xung quanh vấn đề lạm thu này không?
Ông Mai Sỹ Diến: Hiện nay, chúng tôi chưa nhận được đơn thư phản ánh của cử tri với Đoàn ĐBQH và qua chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh chúng tôi rất đồng tình. Thêm vào đó, báo chí phản ánh rất đúng, kịp thời vấn đề, địa phương thừa nhận, đang chỉ đạo.
Chúng tôi rất chia sẻ với người dân về bức xúc này nhưng nếu các cấp chính quyền chỉ đạo xử lý tốt rồi thì không nhất thiết mình phải đi vào, bởi còn nhiều việc phải nắm tình hình để phản ánh kịp thời vấn đề.
Còn thực tiễn vấn đề này diễn ra ở xã thì chính quyền huyện phải nắm để tập trung chỉ đạo nhưng có lẽ anh em chưa nắm được kịp thời, khi báo chí nêu rồi mới vào cuộc.
Trách nhiệm của ĐBQH cũng như báo chí, rất cần những thông tin, phát hiện vấn đề trái pháp luật, dư luận nhân dân bức xúc thì chắc chắn mình phải vào cuộc.
PV: Một số ý kiến cho rằng, vấn đề lạm thu này cho thấy dường như đang có sự quay trở lại của nạn “sưu cao thuế nặng” cũng như “cường hào ác bá” ở địa phương, cá nhân ông nghĩ sao về điều này?
Ông Mai Sỹ Diến: Tôi cho rằng, dùng từ đó là không phù hợp, chế độ ta làm gì có “cường hào, sưu cao, thuế nặng” như thời phong kiến.
Ở đây, trong quá trình làm anh em xã có những cái lạm dụng, quá đà so với quy định hiện hành và chúng ta không đồng tình với cách làm. Nhưng vấn đề xây dựng nông thôn mới có cần sự đóng góp của dân không, cần chứ.
Các công trình phúc lợi phục vụ đời sống của người dân ở thôn bản, xóm có cần đóng góp của người dân không, cần chứ.
Tuy nhiên, vấn đề là phải căn cứ trên thu nhập, đời sống của người dân, trên tinh thần thuyết phục, hợp lòng dân, người dân họ bàn, quyết định sự tham gia trên cơ sở tự nguyện.
Thiểu số phải phục tùng đa số nhưng thiểu số thì các tổ chức chính quyền phải tiến hành tổ chức vận động để họ hiểu, đồng thuận đối với chủ trương đúng, được đa số người dân quyết định theo pháp lệnh dân chủ.
Còn nếu chúng ta chỉ căn cứ trên việc này để nói là “cường hào, sưu cao thuế nặng” thì tôi không đồng tình.
theo Trí Thức Trẻ
—————–
* Tựa đề do VNTB đặt