Các sự kiện diễn ra dồn dập trên thế giới liên quan việc tòa soạn tạp chí Charlie Hebdo bị tiến công đã và đang khiến dư luận lo ngại do quan hệ trực tiếp tới an ninh quốc gia. Ở Việt Nam, một số người lại tiếp cận sự kiện từ góc độ tiêu cực, coi đó là cơ hội đòi hỏi về cái gọi là “tự do ngôn luận không giới hạn”.
Linh mục Nguyễn Văn Lý bị bịt miệng tại tòa
Thế giới phương Tây đang rung chuyển về việc các tay súng tự xưng thành viên al-Qeada đã xông vào và xả súng ở tòa soạn tạp chí Charlie Hebdo tại Paris, khiến 12 người thiệt mạng và 10 người bị thương. Tạp chí này từng bị tiến công năm 2011 khi đăng bức biếm họa về nhà tiên tri Mohammed. Sau đó, nước Pháp để quốc tang, các quốc gia trong Liên hiệp châu Âu treo cờ rủ tưởng niệm. Hàng nghìn người Pháp xuống đường biểu thị sự đoàn kết, mọi người mang theo biểu ngữ “Tôi là Charlie”. Dòng chữ này cũng được bật sáng trên các bảng điện tử cỡ lớn. Nhiều trang báo Pháp chuyển sang nền đen, đăng trên trang nhất dòng chữ lớn “Tôi là Charlie” để tưởng nhớ đồng nghiệp. Tại Anh, Ðức, Bỉ, I-ta-li-a,… công chúng cũng xuống đường. Hàng triệu bản của tờ báo biếm họa sau vụ khủng bố đã được mua như cách thức ủng hộ nạn nhân.
Ở Việt Nam nhóm người tự nhận là “đấu tranh dân chủ”, rồi trang web, đài báo của người Việt ở nước ngoài có thái độ thù địch cũng triệt để khai thác sự kiện để ca ngợi “tự do ngôn luận”, cho rằng giá trị này có tính tuyệt đối, được thế giới bảo vệ để vu cáo Nhà nước Việt Nam “đàn áp tự do ngôn luận”. Trên internet còn lưu truyền hình ảnh một nhóm bóng đá cùng một ông được gọi là “nhân sĩ trí thức” giương biển “Tôi là Charlie” cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh và cố kèm theo khẩu hiệu “ăn theo” như “Tôi là Ba Sàm”, “Tôi là Bọ Lập”,… Hành động này bị cộng đồng mạng vạch trần, vì đó là thủ đoạn không khác mấy so với việc họ từng ra đường thể hiện “lòng yêu nước” nhưng lại giơ khẩu hiệu ca ngợi, đòi trả tự do mấy kẻ phạm tội trốn thuế, gây rối trật tự công cộng đã bị cơ quan pháp luật xử lý như Lê Quốc Quân, Bùi Thị Minh Hằng,… Thậm chí tối 11-1, BBC đưa tin có hai vị “nhân sĩ trí thức” đến Ðại sứ quán Pháp ở Hà Nội mang theo khẩu hiệu tương tự khẩu hiệu đã trưng trên sân bóng, tự cho rằng việc làm của họ “đại diện cho những người trí thức dân chủ yêu tự do của Việt Nam”! Một số kẻ khác lại trưng ra vài bức ảnh trên trang bìa tờ Le Monde của Pháp đăng những bức ảnh dâm dục, tục tĩu chế nhạo các vị nguyên thủ của nước Nga, nước Pháp,… để chứng minh tự do ngôn luận không giới hạn là mục tiêu của thế giới văn minh!? Việc làm này không khác mấy so với sự lố bịch mà chính họ đã trình diễn năm 2014, khi xảy ra sự kiện ở Hồng Công (Trung Quốc) năm 2014, họ cũng sắm áo phông có in chữ ủng hộ loằng ngoằng, đeo khẩu trang, hè nhau ra đường hô khẩu hiệu, rốt cuộc là tẽn tò vì hô hào mãi cũng chẳng thấy ai tham gia.
Nhìn lại lịch sử, thì từ năm 1970, tờ tiền thân của Charlie Hebdo chạy tít chế giễu để bình luận cái chết của Sác-lơ Ðờ Gôn (Charles de Gaulle), nó đã bị Bộ Nội vụ Pháp cấm ngay lập tức, sau đó tái sinh dưới cái tên Charlie Hebdo như ngày nay. Xtê-phan Xác-bon-ni-ơ (Stéphane Charbonnier), tổng biên tập tạp chí, cũng hiểu rõ mối nguy hiểm mà ông và cộng sự “sống chung”. Charbonnier, bút danh là “Charb”, có tên trong danh sách những người bị săn tìm nhất của al-Qaeda từ năm 2012. Ngay từ năm 2011, ông đã có vệ sĩ riêng, tòa báo của ông từng bị đốt cháy sau khi hình đấng tiên tri Mohammed được đăng trên trang chủ của tạp chí. Cũng năm 2012, khi Charlie Hebdo dự định xuất bản một loạt tranh biếm họa gây tranh cãi, thí dụ vẽ Mohammed không mặc quần áo hoặc ngồi xe lăn được một người Do thái đẩy… Chính phủ Pháp đã yêu cầu Charlie Hebdo từ bỏ ý định, nhưng Charlie Hebdo vẫn không từ bỏ ý định. Sau khi các bức tranh được công bố, Pháp cho đóng cửa đại sứ quán, trung tâm văn hóa, trường học tại 20 nước vì lo bị trả thù.
Các “fan cuồng tự do phương Tây” ca ngợi đây là hành động của một quốc gia chấp nhận tổn thất cực lớn chỉ để bảo đảm một nhóm công dân nhỏ được nói cái mà họ muốn nói!!! Một số ý kiến cho rằng, không hẳn năm 2012 Chính phủ Pháp chấp nhận tổn thất kinh tế, ngoại giao để bảo vệ quyền tự do ngôn luận. Rất có thể, thời điểm đó họ biết có cấm cũng không được, vì đó là thời điểm Charlie Hebdo đã đủ nổi tiếng để huy động dư luận xã hội ủng hộ họ kiện nếu như lệnh cấm được đưa ra. Năm 2012, các thẩm phán ở tòa án tối cao có thể có quan điểm về tự do ngôn luận cứng rắn hơn thời điểm năm 1970. Ðóng cửa đại sứ quán, trung tâm văn hóa,… chỉ là việc làm bất khả kháng, bởi có thể khi đó Chính phủ Pháp cũng biết họ sẽ thua nếu vụ kiện được tiến hành. Ở thời điểm này, một nhóm Ðạo hồi ở Pháp đưa đơn kiện các nội dung về Mohammed trên Charlie Hebdo nhưng bị tòa án Pháp bác bỏ. Người theo Hồi giáo đã phải dùng đến công cụ pháp lý, song bất lực tại Pháp – nơi việc cấm móc máy hoặc bôi nhọ các biểu tượng tôn giáo hoặc dân tộc đã được đưa vào quy định pháp luật, trong đó có việc bài xích hoặc bôi nhọ người Do thái bị diệt chủng sẽ bị coi là tội ác.
Mỹ và phương Tây cũng đang bị chia rẽ chung quanh quan điểm giới hạn tự do ngôn luận sau vụ khủng bố. New York Times là một trong nhiều báo phương Tây không đăng lại các bức biếm họa của Charlie Hebdo sau khi vụ thảm sát xảy ra. Nhiều độc giả New York Times giận dữ cho rằng, tờ báo của họ hèn nhát, thiếu tinh thần đoàn kết với Charlie Hebdo và tự do ngôn luận. Giải thích vấn đề này, New York Times có bài Tôi không phải là Charlie Hebdo (I Am Not Charlie Hebdo!) trong đó cho rằng “Tự do ngôn luận nhưng cần tôn trọng niềm tin của người khác”. Hen-ri Ra-xen (Henri Roussel), 80 tuổi, người sáng lập tờ Charlie Hebdo năm 1970, đã viết cho vị tổng biên tập quá cố: “Tôi thực sự phản đối anh”. Trên tạp chí Nouvel Obs ngay sau vụ khủng bố cũng đăng bài Tôi biết mọi thứ chưa xong của ông Roussel với bút danh Delfeil de Ton, cho rằng: “Ðiều gì đã khiến ông ấy thấy cần thiết khi kéo cả đội vào việc cường điệu hóa nó”. Nội dung bài báo cho thấy ông Roussel bất đồng với tạp chí Charlie Hebdo khi nó bị biến thành một cơ quan có tư tưởng bài Hồi giáo và theo chủ nghĩa phục quốc Do thái. Hôm 7-1, Financial Times (Anh) đăng bài cho rằng Charlie Hebdo từ lâu đã có thiên hướng “chế giễu, gây hấn và khiêu khích” người Hồi giáo qua những bức biếm họa của mình, Charlie Hebdo không xứng đáng với những lời tung hô bảo vệ quyền tự do ngôn luận dành cho họ.
Mỗi dân tộc có quan niệm riêng về giá trị. Với người theo Hồi giáo thì Ðấng tiên tri Mohammed có giá trị gấp vạn lần mạng người. Vì vậy, trong mắt họ Charlie Hebdo là một trong những “kẻ khủng bố tinh thần hàng loạt”, quan niệm đó có thể so sánh không khác gì quan niệm của phương Tây về al-Qaeda là tổ chức khủng bố. Hiện người Hồi giáo chiếm 10% dân số nước Pháp, nhưng 30% người trẻ dưới 20 tuổi ở Pháp là Hồi giáo, tỷ suất sinh của người Hồi giáo ở Pháp từ bốn đến năm, còn người Pháp chỉ dưới 1,5, thua xa tỷ lệ cần thiết để duy trì. Viễn cảnh Hồi giáo thống trị nước Pháp như trong cuốn sách của M.Hô-lê-béc (M.Houellebecq) công bố gần đây liệu có phải là không còn xa? Hơn 400 người Pháp đầu quân cho IS đang sống hoặc trở về trà trộn vào quê hương liệu có trở thành mối đe dọa an ninh tiềm tàng, thường trực giữa hai thái cực cuồng tín đạo Hồi và cuồng tín tự do ngôn luận?
Sau vụ khủng bố, khi mà nhiều người dân ở các quốc gia phương Tây xuống đường biểu thị đoàn kết và ủng hộ tạp chí Charlie Hebdo thì tại các nước có đông người Hồi giáo như Phi-li-pin, Thổ Nhĩ Kỳ… người dân lại đổ xuống đường biểu tình phản đối tạp chí Charlie Hebdo với những thông điệp như “Tự do ngôn luận không phải là việc xúc phạm đến chúa trời và nhà tiên tri vĩ đại của Allah”. Na-xơ An An-xin (Nasr al-Ansi), một thủ lĩnh của al-Qaeda lên tiếng nhận trách nhiệm và coi vụ tiến công ở Charlie Hebdo để “trả thù cho nhà tiên tri”, cảnh báo Pháp sẽ hứng chịu thêm nhiều “thảm kịch và khủng bố” khi các chính phủ “thông đồng với nhau với lý do “tự do báo chí” hoặc “tự do tư tưởng”…”. Al-Ansi và nhiều nhóm cực đoan, khủng bố Hồi giáo cũng kêu gọi thanh niên Hồi giáo “nổi dậy”, miêu tả các vụ tiến công là “điểm bước ngoặt trong lịch sử đối đầu”. Hiện tại, an ninh không chỉ ở Pháp mà cả Mỹ và nhiều quốc gia phương Tây đặt trong tình trạng báo động cao nhất, nguy cơ về các vụ khủng bố tiếp tục nổ ra tại bất cứ nơi đâu ở lục địa này, giống như các quả “bom hẹn giờ”… Ðó có phải là dấu hiệu cho thấy vụ khủng bố chống lại một tòa báo đang được đẩy thành xung đột mạnh mẽ giữa phương Tây với thế giới Hồi giáo?
Giới học giả đã bắt đầu bình luận về việc không thể đấu tranh với cực đoan bằng tư duy cực đoan. Ðành rằng, không ai ủng hộ sử dụng bạo lực và khủng bố. Ðây là hành động rất đáng lên án, phải chịu sự trừng phạt của pháp luật, nhưng xét sự việc dưới nhiều góc độ, không có cách giải quyết mang tính nhân văn thì xung đột xã hội sẽ bùng nổ hoặc sẽ âm ỉ như quả bom hẹn giờ.
Thảm kịch tại tòa soạn Charlie Hebdo và các nguy cơ an ninh lại làm dấy lên câu hỏi: Khi nào các tuyên bố hoặc những lời châm biếm đi quá giới hạn, trở thành lời lẽ có tính chất khiêu khích, thậm chí gây hận thù, cũng như liệu những lời lẽ ấy có thể được “khuyến khích” dưới danh nghĩa bảo vệ quyền tự do ngôn luận hay không? Và đến hôm nay, ngày càng xuất hiện nhiều tiếng nói về việc phải đặt ra các giới hạn để hạn chế hành động của những ai đó luôn “vỗ ngực” ủng hộ, cổ vũ cho tự do ngôn luận một cách thái quá.
(Theo Nguyễn Biên Cương – Nhân Dân)
—
* Tựa đề và hình ảnh do VNTB đặt
* Tựa đề gốc: Khi an ninh quốc gia bị “tự do ngôn luận” đe dọa