Chính quyền Mỹ vừa quyết định ngừng tham gia thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, và đây là cơ hội để Trung Quốc khẳng định vai trò của mình.
Gần như tất cả các quốc gia đều phải thừa nhận rằng biến đổi khí hậu đang là mối đe dọa thực sự với loài người. Vậy nên để xử lý nó đòi hỏi phải có những nỗ lực tập thể nhằm cắt giảm lượng phát thải khí nhà kính, và làm chậm lại sự ấm lên của Trái Đất.
Nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump không cho rằng điều này là phù hợp với lợi ích của nước Mỹ nên hôm 1/6 đã quyết định ngừng tham gia thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.
 |
| Greenpeace chiếu hình ảnh tổng thống Donald Trump lên tường sứ quán Mỹ ở Berlin, Đức, để phản đối việc Hoa Kỳ rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris, ngày 02/06/2017 |
Như vậy, nền kinh tế phát thải nhiều nhất thế giới đã rời khỏi cuộc chơi đòi hỏi nhiều công sức bất chấp việc các đồng minh, đối tác và cả đối thủ của nước Mỹ vẫn giữ cam kết đến cùng.
Việc rút lui khỏi thỏa thuận biến đổi khí hậu không chỉ là chuyện nền kinh tế Mỹ sẽ được và mất gì với những ràng buộc quốc tế. Đó còn là việc Washington đã để lại khoảng trống về vai trò lãnh đạo trong các vấn đề toàn cầu, mà trước hết nó ảnh hưởng tới sinh mệnh tương lai của nhân loại.
Trật tự thế giới rất có thể sẽ được viết lại với việc Trung Quốc nắm lấy cơ hội này để xác lập các tiêu chuẩn thương mại và môi trường, cấp vốn cho các dự án hạ tầng. Cuối cùng là việc áp đặt ảnh hưởng lên toàn thế giới.
“Mỉa mai ở đây là mọi người lo lắng rằng Tổng thống Trump sẽ giúp sức cho người Nga. Nhưng thực tế ông ấy đã dọn đường cho Trung Quốc bước tới” – Richard N. Haass, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ quốc tế Mỹ, người từng được cân nhắc vào một vị trí cấp cao trong chính quyền Trump nhận xét.
Tuyên bố tại Vườn Hồng hôm 1/6 được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Trump từ chối khẳng định cam kết với các đồng minh NATO tại Brussels. Vài tháng trước, Mỹ cũng rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) – thỏa thuận đa phương giúp Mỹ ở trung tâm của một cuộc canh tranh với nền kinh tế đang lên của Trung Quốc.
Bảo vệ quan điểm của mình, Tổng thống Trump cho rằng những người ủng hộ Hiệp định Paris đã nhìn nhận sai về nền tảng cơ bản về sức mạnh Mỹ: tăng trưởng kinh tế. Điều đó có nghĩa: thỏa thuận chống biến đổi khí hậu đã “tái phân bổ của cải của nước Mỹ cho các quốc gia khác”. Và Quỹ Khí hậu Xanh của Liên Hợp Quốc, trong đó có các khoản đóng góp của Mỹ, sẽ làm nghèo nước Mỹ.
“Sự rút lui của chúng ta khỏi thỏa thuận này sẽ tái khẳng định chủ quyền của nước Mỹ”, Tổng thống Donald Trump tuyên bố.
Nói ngắn gọn, quan điểm của Tổng thống Trump về bảo vệ quyền lực Mỹ khác xa với những người tiền nhiệm. Ví dụ: đề xuất cắt giảm đóng góp của Mỹ cho Liên Hợp Quốc và viện trợ nước ngoài dựa trên suy luận rằng lợi ích của nước Mỹ nằm ở sức mạnh kinh tế và quân sự.
Trong tầm nhìn chính sách của Trump, “quyền lực mềm” cụ thể là các khoản đầu tư cho đồng minh và các dự án toàn cầu chỉ làm suy giảm ảnh hưởng của Mỹ chứ không thêm vào. Và vì thế, bộ Ngoại giao bị Tổng thống Trump loại ra khỏi danh sách các cơ quan có ảnh hưởng tới an ninh quốc gia.
Trung Quốc đã sẵn sàng
Sẽ phải mất nhiều năm nữa mới thấy được tác động từ quyết định rút khỏi Hiệp định Paris của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cả về môi trường lẫn trật tự thế giới. Nó sẽ không thể khiến quan hệ với các đồng minh đổ vỡ: châu Âu khó có thể cắt đứt với Mỹ. Chỉ có điều, Trung Quốc – nhà sản xuất khí thải nhà kính lớn thứ hai thế giới sẽ có thể dễ dàng triển khai tham vọng của mình.
Hồi đầu năm, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cho thấy ý định của mình khi phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos, Thụy Sỹ. Trong đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc ngụ ý chỉ có mình Trung Quốc là sẵn sàng để đảm nhận vai trò người thiết lập tiêu chuẩn toàn cầu mà Washington đã làm kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ II.
“Thỏa thuận Paris hiện thân cho điều gì ư? Trong một thế giới đứt gãy, cuối cùng cũng chỉ là những sự thỏa hiệp quốc tế, do hai nhà phát thải lớn nhất dẫn dắt. Trung Quốc và Mỹ phải cùng chung tay hành động”, Graham Allison, tác giả cuốn sách “Cuộc chiến định mệnh: Mỹ Trung có thoát khỏi cái bẫy Thucydides?” nói.
“Người ta trông đợi ở bạn điều gì? Đó là duy trì quan hệ với thế giới và giải quyết các vấn đề của các nước đồng minh: tăng trưởng kinh tế và môi trường, thay vì biến mất khỏi diễn đàn,” Allison phân tích.
Bằng chứng là Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã có mặt tại Brussels hôm thứ Năm để nói chuyện với các nhà lãnh đạo châu Âu về sự ấm lên của Trái Đất và các cam kết, bất chấp việc người đóng góp nhiều nhất vào tài khoản ô nhiễm đã rời đi.
Trung Quốc nhiều năm qua đã xem khả năng siết chặt hợp tác với châu Âu như một chiến lược cân bằng để đối đầu với Mỹ. Và vào lúc mà Tổng thống Trump đặt dấu hỏi vào nền tảng của NATO, Bắc Kinh đã có thể hy vọng kế hoạch của mình đạt được thành quả sớm hơn đã định.
Đó là đại dự án “Vành đai và Con đường” nơi mà Trung Quốc có thể áp đặt ảnh hưởng rộng khắp lục địa Á – Âu và sang cả châu Phi. Khi đó, Trung Quốc có thể thiết kế lại trật tự kinh tế, chiến lược toàn cầu./.
Theo VOV