Tính sai thuế nhập khẩu xăng, dân thiệt ngàn tỷ đồng: Xử lý ra sao?

Như Dân trí đã đưa tin trước đó, thời điểm năm 2015 và những tháng đầu năm 2016, nhiều doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi hàng nghìn tỷ đồng nhờ cách tính giá xăng dầu cơ sở.

Cụ thể, khi nhập xăng dầu, doanh nghiệp phải nộp thuế và về nguyên tắc, khoản này sẽ được tính vào giá bán cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, thuế nhập khẩu thực tế từ các thị trường có sự khác nhau trong những năm gần đây, khi Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do với các hàng rào thuế quan dần được gỡ bỏ. Với sản phẩm nhập từ ASEAN, thuế áp dụng trong năm 2015 với dầu diesel và mazut là 5% và từ 1/1/2016 là 0% (thuế với xăng vẫn là 20%, tương tự các thị trường khác). Từ đầu năm 2016, thêm thuế nhập dầu diesel từ Hàn Quốc về Việt Nam cũng giảm về 5%, thuế xăng về 10% (thấp hơn thị trường khác 10%).

Trong khi đó, theo Thông tư 78 được Bộ Tài chính ban hành tháng 5/2015, giá cơ sở (căn cứ để tính giá bán lẻ xăng dầu) được tính dựa trên thuế suất nhập khẩu 20% với xăng, 10% với dầu diesel và mazút là 10%.

Việc này tạo ra một khoảng vênh 5-10% tiền thuế với diesel và 10% với xăng giữa đầu vào (doanh nghiệp phải nộp cho ngân sách) và đầu ra (người tiêu dùng phải trả cho doanh nghiệp). Đây là khoản tiền mà các nhà buôn xăng dầu được hưởng suốt từ tháng 5/2015 đối với diesel nhập từ ASEAN và từ đầu năm 2016 với xăng nhập từ Hàn Quốc.

Theo bản tập hợp trả lời cử tri kỳ họp 5, Quốc hội khoá XIV đang diễn ra, cử tri đặt câu hỏi tới Chính phủ về việc kiểm tra việc Bộ Tài chính tính sai về thuế xăng gây thiệt hại 3.000 tỷ đồng cho người tiêu dùng, cách xử lý như thế nào đối với người có trách nhiệm.

Trả lời câu hỏi này, Bộ Công Thương không đề cập tới nội dung “cách xử lý như thế nào đối với người có trách nhiệm” mà khẳng định, trong công tác quản lý, điều hành giá xăng dầu, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính đã và đang phối hợp chặt chẽ, hiệu quả theo phân công của Chính phủ tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP, Nghị định số 83/2014/NĐ-CP.

Cụ thể, theo quy định hiện hành tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP, Bộ Công Thương là đơn vị chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính trong việc điều hành giá bán xăng dầu căn cứ vào phương pháp tính và mức thuế cũng như các loại phí, quỹ… trong giá cơ sở do Bộ Tài chính chủ trì quy định, hướng dẫn.

Theo Bộ Công Thương, trong công tác điều hành giá xăng dầu, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Tài chính tính giá xăng dầu đúng theo phương pháp tính đã được quy định rõ ràng, công khai, minh bạch tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính.

Trước kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 21/3/2016, thuế nhập khẩu áp dụng để tính giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu của Liên Bộ Công Thương – Tài chính là thuế nhập khẩu ưu đãi MFN theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.

Thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam ký kết với các quốc gia, khu vực, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều Thông tư ban hành Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với mặt hàng xăng dầu. Do thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo các FTA thấp hơn thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi MFN nên có những thời điểm, có thương nhân tận dụng được các ưu đãi đặc biệt về thuế nhập khẩu xăng dầu của các FTAs, tăng nhập khẩu xăng dầu từ các thị trường được ưu đãi đặc biệt về thuế nhập khẩu để hưởng lợi.

Bộ Công Thương cho rằng, nhằm khắc phục tình trạng cùng một mặt hàng xăng dầu nhưng có nhiều mức thuế suất thuế nhập khẩu khác nhau, Bộ Tài chính sau khi xin ý kiến Chính phủ, đã có Công văn hướng dẫn thuế nhập khẩu áp dụng khi tính toán giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu là thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo sản lượng nhập khẩu từ các nguồn khác nhau. Các mức thuế nhập khẩu bình quân gia quyền được Bộ Tài chính rà soát và thông báo áp dụng để tính toán giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu hàng Quý theo quy định.

Theo đó, từ kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 21/3/2016, thuế nhập khẩu áp dụng để tính giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu là thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.

“Phương pháp tính thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo sản lượng nhập khẩu từ các nguồn khác nhau, áp dụng để tính toán giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu theo hướng dẫn của Bộ Tài chính trước mắt là hợp lý, đưa giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu sát với thực tế giá xăng dầu do các doanh nghiệp nhập khẩu về từ các nguồn khác nhau”, Bộ Công Thương đánh giá.

Tuy nhiên, cũng theo Bộ này, về lâu dài, Bộ Tài chính sẽ cùng các Bộ ngành, trong đó có Bộ Công Thương nghiên cứu để kiến nghị giải pháp tổng thể xử lý hài hòa việc giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo lộ trình của các Hiệp định thương mại tự do FTA trên cơ sở bảo đảm lợi ích của nhà nước; các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất xăng dầu trong nước và các đối tượng tiêu dùng; đảm bảo an ninh năng lượng.

Phương Dung