BBC
APTrung Quốc vừa bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” sau khi Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump cho hay ông không chắc sẽ tiếp tục chính sách “Một Trung Quốc” khi lên nắm quyền.
Theo chính sách này, Hoa Kỳ chỉ có quan hệ chính thức với Trung Quốc chứ không phải với Đài Loan mà nước này xem là một tỉnh của mình.
Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình hôm Chủ nhật, ông Trump nói ông không hiểu có lý do gì để tiếp tục điều này mà không có các trao đổi nhượng bộ lớn giữa hai bên.
Trung Quốc kêu gọi ông Trump hiểu sự tế nhị của chủ đề Đài Loan.
Phản ứng của Bắc Kinh được đưa ra trong thông cáo của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng. Ông Cảnh nói với các nhà báo rằng chính sách “Một Trung Quốc” là điều cơ bản trong quan hệ với Washington.
Chính sách này đã nằm ở trọng tâm quan hệ hai bên từ nhiều thập niên nay.
Hoa Kỳ cắt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan năm 1979 và chuyển sang chỉ công nhận Trung Quốc, mở ra thời kỳ mới làm sâu sắc thêm quan hệ hai bên.
Tuy không có quan hệ ngoại giao, Hoa Kỳ giữ quan hệ không chính thức với Đài Loan.
Sự kiện mới này xảy ra đúng một tuần sau khi ông Trump điện đàm với Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, gây phản ứng dữ dội từ Trung Quốc.
REUTERS‘Thiếu tôn trọng‘
Trong cuộc phỏng vấn dành cho kênh Fox News hôm Chủ nhật, ông Trump nói: “Tôi không biết tại sao chúng ta lại phải tuân theo chính sách Một Trung Quốc nếu như chúng ta không đạt được thỏa thuận với Trung Quốc về các chủ đề khác, kể cả thương mại”.
Ông Trump cũng cho rằng Trung Quốc không hợp tác với Hoa Kỳ trong các lĩnh vực như hối đoái, Bắc Hàn hay căng thẳng ở Biển Đông.
Trong nhiều năm nay, không có tổng thống hay tổng thống đắc cử nào của Mỹ nói chuyện trực tiếp với Đài Loan. Trong phỏng vấn với Fox News, ông Trump tuyên bố Bắc Kinh không có quyền quyết định liệu ông có được điện đàm với lãnh đạo Đài Loan hay không.
Ông nói: “Tôi không muốn Trung Quốc ra lệnh cho tôi và đây là người ta gọi điện cho tôi”.
“Một cuộc nói chuyện rất thú vị. Ngắn gọn. Tại sao một nước lại có quyền nói tôi không được nhận điện thoại?
“Nói thật với quý vị, tôi cho rằng nếu tôi không nhận điện thoại thì là thiếu tôn trọng người khác đấy.”
Trong cùng cuộc phỏng vấn, Trump nói ông không tin nhận định của CIA rằng tin tặc Nga đã tìm cách thay đổi kết quả bầu cử Mỹ có lợi cho ông.
‘Kiên quyết đấu tranh‘
Khác với Bộ Ngoại giao Trung Quốc, tờ báo theo xu hướng dân tộc chủ nghĩa Hoàn Cầu Thời báo tỏ ra rất dứt khoát khi đề cập phát biểu của Trump.
Báo này tuyên bố; “Không thể thương lượng chính sách Một Đài Loan”.
“Trung Quốc phải kiên quyết đấu tranh với Trump, chỉ sau khi có phản đối mạnh mẽ vài lần thì ông ta sẽ mới hiểu rằng không thể bắt nạt được Trung Quốc cũng như các cường quốc khác.”
Hoàn cầu Thời báo nói ông Trump có thể là doanh nhân, “nhưng trong lĩnh vực ngoại giao ông ta ngô nghê như một đứa trẻ con”.
AFP/GETTY IMAGESCho tới nay Trung Quốc vẫn tỏ ra kiềm chế trong các phản ứng chính thức đối với ông Trump mà thay vào đó chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ Trung-Mỹ.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc từ chối bình luận về các phát biểu của ông trên mạng Twitter mà chỉ nói cuộc điện đàm giữa ông Trump và bà Thái là “thủ thuật nhỏ mọn” của Đài Loan.
Phân tích của John Sudworth, BBC News, Bắc Kinh
Donald Trump từng cảnh báo ông ta sẽ cứng rắn với Trung Quốc.
Thế nhưng nay chúng ta thấy chính sách của ông bắt đầu định hình: sử dụng Đài Loan làm lá bài trao đổi.
Có người nói toan tính này thật mạnh dạn, thậm chí là bất cẩn, vì Trung Quốc không bao giờ muốn thỏa thuận bất cứ điều gì về vị thế của Đài Loan.
Cho tới nay, sau mỗi động thái của Trump, Trung Quốc đều tỏ ra kiềm chế trong phản ứng, dường như vẫn cho rằng các phát biểu đều hoặc là lỡ miệng hoặc tính toán sai lầm.
Tuy nhiên điều này có thể bắt đầu thay đổi, và Hoàn cầu Thời báo là tờ báo đầu tiên lên tiếng phản pháp mạnh mẽ với lời đe dọa chiếm lại Đài Loan bằng vũ lực hay cấp vũ khí cho các kẻ thù của Hoa Kỳ.