Những ngày gần đây, trên nhiều diễn đàn và cả các trang báo vấn đề tiêm chủng vaccine Quinvaxem, và dịch vụ tiêm chủng theo yêu cầu đang là vấn đề nóng bỏng, là một người mẹ có con nhỏ tôi nghĩ mình có vài điều cần chia sẻ:
– Thứ nhất, Quinvaxem là loại vaccine phối hợp “5 trong 1” do hãng Berna Biotech (Hàn Quốc) sản xuất, phòng các bệnh: bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B và viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn Hib gây ra.
Quinvaxem được đưa vào sử dụng tại Việt Nam từ năm 6/2010 đến nay đã có 63 trường hợp trẻ tử vong sau khi tiêm.
Mặc dù được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo sử dụng và hiện đang sử dụng phòng bệnh cho trẻ ở 90 quốc gia, tuy nhiên, Hàn Quốc là nước sản xuất Quinvaxem đã không sử dụng vaccine này vì các chuyên gia cho rằng nó có chứa thành phần ho gà vaccine toàn tế bào (dùng xác vi khuẩn ho gà) dễ gây phản ứng cho cơ địa trẻ.
Bản thân nhà sản xuất cũng cảnh báo phải cân nhắc hết sức cẩn thận bởi có rất nhiều tác dụng phụ sau tiêm như: sốt 40 độ C, đột quỵ hoặc sốc, khóc thét kéo dài hơn 3 giờ, co giật…
– Vào tháng 5/2013, đã có quyết định tạm ngưng sử dụng vaccine Quinvaxem do hàng loạt biến chứng xảy ra cho trẻ và có 5 ca tử vong liên tiếp trong những tháng đầu năm.
Tuy nhiên sau đó năm tháng, với kết quả đánh giá độc lập và khuyến cáo an toàn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy trong số này 27 ca tử vong không liên quan đến tiêm chủng, chín trường hợp có thể coi là có liên quan đến tiêm vaccine nhưng đều hồi phục, các trường hợp còn lại là không liên quan đến tiêm chủng và chất lượng vaccine.
Bộ Y tế tiếp tục sử dụng Quinvaxem trong chương trình tiêm chủng mở rộng.
Trong lúc loay hoay quyết định giữa tiêm hay không tiêm Quinvaxem cho con, nhiều phụ huynh có một lựa chọn khác là đưa con đi tiêm dịch vụ mũi Infarix Hexa (6 trong 1).
– Vào tháng 5/2014, khi dịch sởi bùng phát, đặc biệt tại miền Bắc, bắt đầu nhiều người đổ lỗi rằng do không tiêm vaccine nên trẻ con bị sởi.
Nhiều người lý luận rằng do tâm lý bị ảnh hưởng từ truyền thông là vaccine Quinvaxem không an toàn nên người dân chủ quan và tẩy chay tất cả các loại vaccine khác.
Tôi cho rằng, cần có khảo sát khoa học, và được giám sát bởi một cơ quan độc lập có uy tín trước khi kết luận như trên.
Và cần tránh luận điệu cho rằng không tiêm Quinvaxem nên dịch bệnh bùng phát.
– Năm 2015, vaccine Pentaxim (5 trong 1) do hãng Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất giúp phòng 5 loại bệnh khác nhau: bạch hầu, uốn ván, ho gà, bại liệt và phòng nhiễm khuẩn thành sản phẩm đắt hàng với những người chọn con đường tiêm dịch vụ.
Từ năm 2012 đến 2015, con số trẻ em biến chứng và tử vong sau khi tiêm vaccine không khiến chúng ta thức tỉnh hơn và có hành động thực tế hơn ngoài việc chen lấn, giẫm đạp nhau để giành liều thuốc tốt nhất cho con mình hay sao?
Tôi đọc nhiều ý kiến, trong đó có cả ý kiến chê trách rằng báo lá cải thổi phồng mọi chuyện khiến dân hỗn loạn, và dân thì ngu nên tẩy chay vaccine khiến con em mình lao đao?
Ở đâu ra cái lối lý luận đó?
Người dân có quyền mất niềm tin trước các kết luận của Bộ Y tế hay WHO không?
Với tôi, người dân hoàn toàn có quyền không tin vào những kết luận của các quan chức Bộ Y tế kiểu như: bệnh tả là do mắm tôm gây ra.
Người ta có quyền yêu cầu Bộ Y tế và những người có liên quan phải có trách nhiệm lên tiếng và chấm dứt hành vi trục lợi của các nhóm lợi ích chi phối ngành dược phẩm Việt Nam không?
Không – Những người lên tiếng vấn đề vaccine và phản ứng với Bộ Y tế đều bị coi là “phản động”, có người còn bị an ninh mời lên đồn vì ký tên vào thư yêu cầu Bộ trưởng Bộ Y tế từ chức.
Một quan chức Bộ Y Tế giải thích vì sao tiếp tục sử dụng Quinvaxem sau khi có hàng loạt biến chứng như sau: “Chưa từng có tiền lệ về chuyện này nhưng nếu có xảy ra cũng rất khó để quy trách nhiệm. Việc ngừng tiêm vắc-xin này cũng rất khó khăn vì có thể làm “vỡ” hệ thống tiêm chủng mở rộng đã ổn định.
Còn việc từ chối nhận viện trợ bằng vắc-xin thì trong tương lai có thể sẽ khó khăn trong việc tiếp tục nhận nguồn viện trợ từ tổ chức này. Dự kiến, thời gian tới có thể GAVI (*) sẽ viện trợ Việt Nam vắc-xin ngừa bệnh Rubella và tiêu chảy do Rotavirus”.
(GAVI là tên viết tắt của Liên minh Toàn cầu về vaccine và tiêm chủng, tổ chức tài trợ cho Việt Nam đến hết năm 2015, trị giá 38,5 triệu USD)
Vaccine Quinvaxem gây tai biến tử vong ở trẻ dẫn tới việc đội giá, làm màu khan hiếm vaccine dịch vụ là chuyện có thật?
Vấn đề nghiêm túc cần đặt ra là ở đây là:
Trẻ con Việt Nam, hoàn toàn có quyền được hưởng dịch vụ tiêm chủng an toàn xứng đáng với sinh mạng một con người.
Bạn hãy thử đưa con đi tiêm chủng ở phường, xã một lần cho biết quy trình, để thấy sinh mạng của con em mình có được xem trọng hay không.
Vì Việt Nam là một nước nghèo nên trẻ con phải chịu kiểu “trời kêu ai nấy dạ” sao?
Vaccine Quinvaxem “5 trong 1” và các hệ luỵ của nó vẫn đang được bưng bít, giấu diếm bằng nhiều thủ thuật đã phản ánh rất rõ một điều: người dân mất niềm tin vào sự minh bạch của hệ thống y tế.
Việc thiếu hụt vaccine Pentaxim cũng bộc lộ rõ vấn đề độc quyền chi phối dược phẩm của các tay trùm lợi ích, và cả sự hỗn loạn, khủng hoảng niềm tin của đám đông.
Bài viết thể hiện quan điểm và cách hành văn của tác giả Nguyễn Ngọc Như Quỳnh từ Nha Trang.