Tác giả: Ondřej Málek
(VNTB) – Blinken tái khẳng định di sản của chính sách đối ngoại của Joe Biden ở Trung Quốc và Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương sẽ không thay đổi ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Chuyện gì đang xảy ra?
Tuần trước, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Anthony Blinken đã bắt đầu chuyến công du ngoại giao kéo dài mười ngày tới châu Á, thăm Lào, Việt Nam, Nhật Bản, Philippines, Singapore và Mông Cổ. Chuyến đi của ông diễn ra trong bối cảnh chiến dịch tranh cử đang diễn ra căng thẳng tại Hoa Kỳ nhưng lại phù hợp sâu sắc với di sản chính sách đối ngoại của Joe Biden và chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Cả hai đều nhằm mục đích kiềm chế sự bành trướng quyền lực của Trung Quốc (TQ) trong các lĩnh vực và vấn đề có thể gây ra mối đe dọa đáng kể đối với an ninh quốc gia của Hoa Kỳ hoặc gây nguy hiểm cho trật tự quốc tế dựa trên luật lệ hiện tại.
Bức tranh toàn cảnh là gì?
Trong chuyến công du thứ mười tám của Ngoại trưởng tới khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, điểm dừng chân đầu tiên của Antony Blinken là Lào để tham dự cuộc họp cấp bộ trưởng Diễn đàn khu vực ASEAN lần thứ ba mươi mốt tại Viêng Chăn. Ngoài các cuộc thảo luận khác, Blinken đã có cuộc họp hậu trường với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị. Trong bài phát biểu khai mạc, Blinken cảnh báo Vương Nghị rằng sự ủng hộ của Trung Quốc đối với chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine sẽ không thể diễn ra mà không có phản ứng của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, ông cũng ca ngợi thỏa thuận mới đạt được giữa Trung Quốc và Philippines về việc tiếp tế cho Sierra Madre tại Bãi Cỏ Mây. Thỏa thuận này làm giảm đáng kể căng thẳng có khả năng leo thang thành xung đột vũ trang giữa hai siêu cường.
Điểm dừng chân tiếp theo của Blinken là Việt Nam để dự quốc tang của Tổng Bí thư ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng, người đã có những đóng góp đáng kể vào việc cải thiện quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ thông qua khái niệm “ngoại giao cây tre”. Năm 2015, Nguyễn Phú Trọng trở thành tổng bí thư đầu tiên của Việt Nam thăm cấp nhà nước tới Washington, và đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Barack Obama. Sau đó, ông đã chủ trì một hội nghị thượng đỉnh giữa Triều Tiên và Hoa Kỳ. Vào tháng 9 năm 2023, Trọng và Biden đã nâng cấp quan hệ giữa hai nước lên Đối tác chiến lược toàn diện, cấp độ quan hệ song phương cao nhất có thể. Do đó, sự tham dự của Blinken tại tang lễ của ông có ý nghĩa biểu tượng đáng kể và thể hiện sự tiến triển gần đây trong quan hệ song phương trong bối cảnh lo ngại về sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông, nơi các tranh chấp lãnh thổ với Việt Nam vẫn chưa được giải quyết.
Tại Nhật Bản, Blinken đã tham gia cùng Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin. Cùng với các đối tác Nhật Bản, họ đã thảo luận về tiến độ gần đây trong các cải cách quan trọng trong các cơ chế kiểm soát chỉ huy trong các lực lượng Hoa Kỳ và Nhật Bản trong khu vực (được mô tả chi tiết trong phiên bản thứ 21 của bản tóm tắt này). Những cải cách này được coi là quan trọng nhất trong nhiều thập niên. Một sự tăng tốc hơn nữa trong việc hợp nhất các lực lượng vũ trang của hai quốc gia cũng đã được công bố, tập trung vào các lĩnh vực hoạt động chung, thiết bị quân sự và răn đe hạt nhân. Các nhà lãnh đạo cũng xác nhận việc mở rộng sản xuất và chia sẻ tên lửa không đối không AMRAAM và tên lửa đất đối không PAC-3 tiên tiến. Trong thời gian ở Tokyo, Blinken sau đó đã gặp gỡ các đối tác Ấn Độ, Úc và Nhật Bản trong bộ Tứ- The Quad – để thảo luận về sự ổn định khu vực, an ninh mạng và an ninh hàng hải trong khu vực.
Tại Philippines, hai bộ trưởng Hoa Kỳ đã gặp những người đồng cấp và Tổng thống Marcos Jr., Hoa Kỳ đã cam kết hỗ trợ tài chính chưa từng có cho Philippines nửa tỷ đô la. Số tiền này sẽ được sử dụng để tăng cường quân đội và lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines. Một phần trong số đó cũng sẽ được chi cho việc cải thiện các cảng biển nơi tàu của Hải quân Hoa Kỳ sẽ neo đậu trong tương lai. Các nhà lãnh đạo cũng nhất trí tăng cường hiệp ước chia sẻ thông tin tình báo quân sự sắp tới, đây là một trong những điều kiện tiên quyết quan trọng để hội nhập quân sự, chia sẻ thông tin tình báo và hợp tác an ninh hơn nữa giữa hai đồng minh Thái Bình Dương.
Tại Singapore, Blinken và Thủ tướng Lawrence Wong đã tái khẳng định sự hợp tác an ninh và kinh tế sâu rộng giữa hai đồng minh và ký “Thỏa thuận 123”, trong đó đề cập đến khả năng sử dụng công nghệ hạt nhân trong các lĩnh vực biến đổi khí hậu và năng lượng. Loại thỏa thuận này thường được ký kết bất cứ khi nào Hoa Kỳ muốn xuất khẩu công nghệ hạt nhân của mình. Với việc ký kết, quốc gia đối tác cam kết ngăn chặn sự phổ biến vũ khí hạt nhân và đặt ra các tiêu chuẩn cần thiết cho các cơ chế kiểm soát trong việc sử dụng công nghệ hạt nhân.
Sau đó, Blinken bay đến Mông Cổ, nơi ông gặp gỡ các nhà lãnh đạo của một quốc gia nằm sâu giữa nước Nga độc tài và Trung Quốc, và nơi Hoa Kỳ tìm cách mở rộng ảnh hưởng của mình. Với suy nghĩ này, hai nước đã khởi động cơ chế Đối thoại Chiến lược Toàn diện để tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, bao gồm thương mại và quốc phòng.
Tại sao điều này lại quan trọng?
Thông qua chuyến đi này, Blinken tái khẳng định di sản của chính sách đối ngoại của Joe Biden đối với Trung Quốc và Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, chủ yếu dựa trên chủ nghĩa đa phương và xây dựng các quan hệ đối tác và liên minh có sự kết nối, tùy ý. Chiến lược này vừa nhân lên ảnh hưởng, sự hiện diện, và sự răn đe mở rộng ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, nhưng cũng củng cố tính hợp pháp của trật tự quốc tế hiện tại dựa trên luật lệ, mà CHND Trung Hoa đã liên tục cố gắng thách thức và Hoa Kỳ có lợi ích sống còn trong việc duy trì và bảo vệ. Thứ hai, chuyến công du ngoại giao cũng trấn an các đồng minh của Hoa Kỳ trong khu vực rằng, sau khi Biden rút khỏi cuộc đua tổng thống, tính liên tục của chính sách này, bất chấp chiến dịch bầu cử đang diễn ra và kết quả có thể xảy ra như thế nào, cũng sẽ không thay đổi ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
_________________________
Nguồn: Eagle Circling above Asia – Anthony Blinken is Forging Joe Biden’s Legacy