VNTB – Cần tàn hình độc đảng, đừng tử hình bà Trương Mỹ Lan
TS Phạm Đình Bá
(VNTB) – Trách nhiệm cuối cùng phải là từ chế độ độc đảng độc tài toàn trị hiện nay, với tham nhũng được dung dưỡng để mua chuộc lòng trung thành của giai cấp thống trị
Tuần qua, bạn cùng chỗ làm của tôi người Gia Nã Đại hỏi về “dân ở Việt Nam nghĩ thế nào về vụ một người đàn bà bị án tử hình qua vụ án kinh tế rất lớn trong nước”. Anh ta đặc biệt quan tâm đến kỳ thị giới tính ở Việt Nam. Tôi không biết trả lời sao cho đúng, chỉ gợi ý là vấn đề kỳ thị giới tính chắc không phải là một vấn đề lớn trong cách nghĩ của dân mình trong vụ án Vạn Thịnh Phát.
Tôi ở xa chỉ hiểu một phần vụ việc. Theo tôi hiểu, Nhà nước độc đảng đã khởi tố một mạng lưới tội phạm ngay trong lòng chế độ, với 64 vụ án, 506 bị can về 7 tội danh khác nhau, bao gồm tham ô tài sản, đưa hối lộ, vi phạm quy định về cho vay, lợi dụng chức vụ và các tội danh liên quan đến sai phạm tại các trung tâm đăng kiểm.
Đây là vụ án kinh tế lớn nhất trong lịch sử Nhà nước độc đảng. Những cán bộ bị khởi tố gồm 23 cán bộ cấp cao, bao gồm 6 cán bộ Thanh tra Chính phủ, 12 cán bộ Ngân hàng Nhà nước, 1 Vụ trưởng Văn phòng Chính phủ, 1 cán bộ Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, 1 cán bộ Ủy ban Kiểm tra Trung ương, 1 Chánh thanh tra tỉnh Lâm Đồng và 1 Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh “TP.HCM”.
Đặc biệt, Trưởng đoàn thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đã nhận hối lộ hơn 5,2 triệu USD. Đây là số tiền nhận hối lộ lớn nhất từ trước đến nay. Ngoài ra, tất cả các thành viên của đoàn thanh tra, kiểm tra của Ngân hàng Nhà nước liên quan đến vụ án này, dù ít hay nhiều, đều có nhận tiền, nhận quà.
Mạng lưới cán bộ tội phạm trong độc đảng này được ước tính đã gây ra tổng thiệt hại 27 tỷ USD, tương đương khoảng 6% GDP năm 2023 của Việt Nam. Đây là một tổn thất tài chính rất lớn.
Mạng lưới này làm thiệt hại cho ngành ngân hàng bởi các thành viên của mạng kết nối thao túng quyền kiểm soát Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn, ngân hàng thương mại lớn nhất Việt Nam về tài sản, để biển thủ tiền thông qua hàng nghìn “công ty ma” và hối lộ. Điều này đã làm tổn hại nghiêm trọng niềm tin của dân vào hệ thống ngân hàng Việt Nam và làm tăng tính nghi ngờ về khu vực tài chính dưới thời độc tài độc đảng toàn trị.
Mạng lưới tội phạm này có tác hại mạnh đến lĩnh vực bất động sản, đặc biệt gây thiệt hại cho dân có đầu tư hay mua sắm với công ty bất động sản Vạn Thịnh Phát. Qua hơn 10 năm, công ty này là một trong những nhà phát triển nổi bật nhất ở Việt Nam, với các dự án lớn như khu dân cư cao cấp, văn phòng, khách sạn và trung tâm mua sắm.
Hậu quả từ vụ lừa đảo của mạng lưới tội phạm trong Nhà nước độc đảng đã có tác động lan tỏa đến toàn bộ ngành bất động sản. Ước tính có khoảng 1.300 công ty bất động sản rời khỏi thị trường vào năm 2023 và các nhà phát triển đã phải đưa ra các ưu đãi và giảm giá mạnh để thu hút người mua, nhưng dân vẫn chần chừ trong tham gia lại vào các thương vụ liên quan đến bất động sản.
Tổng cộng cơ quan điều tra đã tạm giữ, kê biên hơn 3.300 bất động sản liên quan đến mạng lưới tội phạm này trong lòng Nhà nước độc đảng, với số lượng lớn nhất là 1.237 bất động sản liên quan trực tiếp đến bà Trương Mỹ Lan. Giá trị của các bất động sản này chưa được công bố cụ thể, nhưng có thể đoán là rất lớn, phản ánh quy mô và tầm vóc của mạng lưới này.
Mạng lưới tội phạm trong Nhà nước độc đảng này còn tạo dựng bất ổn kinh tế rộng hơn. Tác hại của mạng lưới này đã làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư vào nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài. Điều này đã dẫn tới việc thị trường chứng khoán Việt Nam bị xóa sổ 40 tỷ USD vào năm 2022 (gần 10% GDP), làm suy giảm thêm triển vọng kinh tế.
Mạng lưới tội phạm này thâm nhập Nhà nước độc đảng đến mức đỉnh điểm trong đảng phải giải quyết. Ngày 23/9/2022, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng đến “làm việc” tại “TP.HCM”. Một khoảng thời gian ngắn sau đó, bà Trương Mỹ Lan bị bắt vào ngày 6/10/2022 khi ở ngoài đường tại “TP.HCM” (trong hồ sơ bà bị bắt vào ngày 8/10/2022).
Độc đảng đổ hết mọi tội lên bà Trương Mỹ Lan. Nhất là báo chí lề đảng hầu như không đăng tin nhiều về những lời nói của bà. Tại tòa, bà Lan khai rằng chính một số lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đã “động viên”, nhờ đích danh bà đứng ra giúp đỡ vì bà là người có tiếng nói và uy tín, dù bà đã từ chối nhiều lần vì cho rằng mình không có nghiệp vụ về ngân hàng.
“Vì tôi không biết gì về luật ngân hàng cả, thì lúc đó có ban hợp nhất và tái cơ cấu nên Ngân hàng Nhà nước nhờ tôi bằng mọi giá phải tìm bạn bè, giúp cho kêu gọi những cổ đông của ba ngân hàng đấy đừng quậy phá nữa. Bằng mọi giá phải kêu họ tiếp tục, đồng ý hợp nhất và đi mời bạn bè mua tiếp cho đủ trên 65% thì mới cứu vãn được ba ngân hàng, để dân đừng rút tiền, đừng ảnh hưởng đến các ngân hàng khác và không ảnh hưởng đến tiền tệ quốc gia, cả hệ thống Nhà nước.”
“Lúc đầu tôi từ chối rất nhiều lần. Tôi bảo rằng tôi không thích ngành ngân hàng, tôi cũng không có nghiệp vụ, không biết gì hết”.
“Kính thưa Hội đồng xét xử, lúc đó Ngân hàng Nhà nước là ông Trần Minh Tuấn và có cả ông Phạm Quý Ngọ, lúc đó là bên Tổng cục Cảnh sát, nói với tôi rằng: Chị yên tâm, chúng tôi biết chị là người không làm ngân hàng và sẽ không tham gia ngân hàng. Chúng tôi biết, chính vì thế, chúng tôi mới cần chị.”
“Bây giờ, bao nhiêu doanh nghiệp chúng tôi mời mấy tháng nay mà không ai vào cả, chị giúp ngân hàng đi vì chị là một người có ảnh hưởng lớn các cổ đông, các bạn bè từ trong nước tới nước ngoài,” bà Lan khai trước tòa.
Theo BBC, báo chí lề đảng khi tường thuật về sự việc này chỉ nhắc đến ông Trần Minh Tuấn – nguyên Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Còn Thượng tướng Phạm Quý Ngọ, cựu Thứ trưởng Bộ Công an, thì không được nêu tên trên mặt báo.
Tòa án của Nhà nước độc đảng và các báo lề đảng quy kết mọi việc chủ chốt vào bà Trương Mỹ Lan, nhưng bà Lan có “ô dù chống lưng cực mạnh” ở cấp cao trong Đảng và Nhà nước, giúp bà tự do hoạt động kinh doanh bất chính trong 10 năm.
Ông Carl Thayer, giáo sư về chính trị tại Đại học New South Wales ở Úc, nói với BBC về vai trò “chống lưng” của ông Lê Thanh Hải cựu Bí thư Thành ủy “TP HCM” cho bà Lan.
“Lê Thanh Hải và mạng lưới của ông ta rất có thể đã tạo điều kiện cho bà Lan thăng tiến. Tại sao ông Hải và đồng phạm không bị kỷ luật thêm vì tham gia vào các hoạt động gian lận và tham ô của Lan vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Có lẽ đó là trường hợp ‘im lặng là vàng’.”
Với vụ án này, trách nhiệm cuối cùng phải là từ chế độ độc đảng độc tài toàn trị hiện nay, với tham nhũng được dung dưỡng để mua chuộc lòng trung thành vào độc đảng của giai cấp thống trị, và tham nhũng được sử dụng như một công cụ cần thiết để phát triển kinh tế. Bởi vậy cần tàn hình độc đảng và không nên tử hình bà Trương Mỹ Lan.