Anh Khoa
(VNTB) – Các ngôn ngữ địa phương đang bị loại bỏ dần
30 tháng 1 năm 2021
Đôi khi những chiến thắng dễ dàng lại là thứ bộc lộ nhiều nhất. Rất nhiều chính phủ có khả năng tàn nhẫn khi đối mặt với khủng bố hoặc các mối đe dọa thực sự đối với an ninh quốc gia. Tuy nhiên, khi một chế độ sử dụng toàn bộ sức mạnh của mình để áp đặt ý chí của mình lên một nhóm không phản kháng, thì đó là thời điểm làm người ta thấy rõ chân tướng của nó. Một cuộc đấu không cân sức như vậy hiện đang diễn ra trên những ngọn đồi trong rừng của tỉnh tự trị Yanbian Triều Tiên, gần biên giới Trung Quốc với Triều Tiên.
Yanbian là nơi sinh sống của gần một triệu người gốc Hàn thiểu số được chính thức công nhận, hầu hết họ là hậu duệ của những người di cư chạy trốn khỏi các cuộc chiến tranh và nạn đói trên bán đảo Triều Tiên vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Các học giả Trung Quốc nghiên cứu khu vực này như một mô hình cùng tồn tại với đa số người Hán của quốc gia này. Giáo dục là một phần của câu chuyện đó. Các trường dân tộc Hàn Quốc ở Yanbian đã cung cấp giáo dục song ngữ trong hơn 60 năm. Cho đến gần đây, các lớp học về toán, khoa học và ngoại ngữ được cung cấp bằng tiếng Quan Thoại, trong khi tiếng Hàn được sử dụng để dạy các khái niệm khó nắm bắt trong các môn học như lịch sử, chính trị và khoa học xã hội khác.
Theo truyền thống, sự hiếu học rất mạnh mẽ trong văn hóa Hàn Quốc. Một học giả cho biết: “Các bậc cha mẹ sẽ bán gia súc để con cái họ đi học. Trong thế kỷ này, Yanbian đi tiên phong trong giáo dục ba thứ tiếng, thông qua luật giáo dục địa phương vào năm 2004, ưu tiên tiếng Hàn nhưng đặt trọng lượng mới vào việc dạy học sinh ngôn ngữ thứ ba (đôi khi là tiếng Nhật, nhưng chủ yếu là tiếng Anh). Trong thời đại toàn cầu hóa, các bậc cha mẹ hiểu rằng ngôn ngữ không chỉ là truyền thống: chúng là cầu nối với các nền văn hóa khác, giới học giả nói. Sinh viên tốt nghiệp tại Yanbian với khả năng ngoại ngữ ngữ được các nhà tuyển dụng ở các thành phố phát triển mạnh ở phía nam như Thâm Quyến và Quảng Châu săn đón.
Các trường dân tộc Triều Tiên của Yanbian trong một thời gian dài đã không bị ảnh hưởng bởi chiến dịch quảng bá tiếng phổ và loại bỏ dần các ngôn ngữ dân tộc thiểu số, đã được triển khai cách đây một thập kỷ ở những nơi khó khăn như Tân Cương và Tây Tạng và từ đó đã lan rộng ra toàn quốc. Tháng 11 năm ngoái, một thành viên hàng đầu của Quốc Vụ Viện (NPC) đã gọi việc thúc đẩy tiếng Quan thoại là một chính sách quan trọng để “quản lý các vấn đề dân tộc, tăng cường đoàn kết dân tộc và bảo vệ an ninh quốc gia”.
Bây giờ Yanbian thấy luật giáo dục của mình bị tấn công trực tiếp. Vào ngày 20 tháng 1, một cơ quan đầy quyền lực, Ủy ban Các vấn đề Lập pháp của Ủy ban Thường vụ của NPC, đã thông báo rằng luật giáo dục ở hai nơi không nêu tên vi phạm một điều trong hiến pháp Trung Quốc nói rằng nhà nước khuyến khích việc sử dụng tiếng Quan thoại trên toàn quốc. Theo báo cáo đầu tiên của NPC Observer, một trang blog vô giá do Changhao Wei của Trường Luật Đại học Yale điều hành, các luật giáo dục duy nhất khớp với thông báo trên là ở Nội Mông và Yanbian.
Phán quyết này gây sốc theo nhiều cách. Có điều, việc tuyên bố một đạo luật là vi hiến là cách thể hiện mạnh mẽ nhất trong các công cụ pháp lý. Mặt khác, phán quyết của NPC không đề cập đến một điều khoản khác trong hiến pháp đề nghị bảo vệ các ngôn ngữ dân tộc thiểu số. Trên thực tế, những biện pháp bảo vệ đó là di sản của các chính sách có từ khi thành lập Trung Quốc Cộng sản vào năm 1949. Ngày nay, làn sóng chính trị với các học giả và quan chức nổi tiếng kêu gọi “chính sách dân tộc thế hệ thứ hai”, được xây dựng xung quanh việc đồng hóa các dân tộc thiểu số thành một nền văn minh Trung Quốc duy nhất. Những người theo chủ nghĩa dân tộc như vậy biện minh cho lòng nhiệt thành tập trung hóa của họ bằng những tuyên bố rằng Trung Quốc có nguy cơ bất ổn sắc tộc và tan rã theo kiểu Liên Xô nếu các đặc quyền thiểu số không bị chấm dứt.
Tại Tân Cương, các chính sách giáo dục được kết hợp với một làn sóng đàn áp lớn hơn, được áp đặt dưới danh nghĩa chống khủng bố và chống chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo. Hầu hết sự chú ý của nước ngoài đều đổ dồn vào các trại cải tạo của Tân Cương, qua đó có lẽ một triệu người Hồi giáo từ thiểu số Duy Ngô Nhĩ đã bị giam, sau khi bị coi là những kẻ cực đoan tiềm tàng vì những hành vi như cầu nguyện quá thường xuyên hoặc gọi điện thoại cho người thân ở nước ngoài. Nhưng ở các trường dân tộc thiểu số ở Tân Cương, cuộc sống cũng đã thay đổi. Trước đây, nhiều môn học được dạy bằng tiếng Uyghur và Kazakhstan. Giờ đây, những ngôn ngữ địa phương đó đã bị hạ cấp từ phương tiện giảng dạy thành các môn học đơn thuần, chỉ vài giờ mỗi tuần. T
ại Tây Tạng và các khu vực Tây Tạng thuộc Thanh Hải, một tỉnh lân cận, những thay đổi tương tự đối với chính sách giáo dục đã dẫn đến các cuộc biểu tình trên đường phố vào năm 2010. Vào cuối mùa hè năm 2020, hàng nghìn phụ huynh ở Nội Mông đã tẩy chay trường học sau khi có thông báo rằng các môn học nhạy cảm như văn học, chính trị và lịch sử phải được dạy bằng tiếng Quan thoại vào năm 2022. Trên khắp Nội Mông, cảnh sát chống bạo động đã đàn áp các cuộc biểu tình và các bậc cha mẹ được lệnh cho con đi học nếu không sẽ bị tuyên bố là không đủ điều kiện nhận trợ cấp của chính phủ hoặc các khoản vay ngân hàng.
Không có cuộc bạo động nào chào đón sự thay đổi tương tự đối với các quy định ngôn ngữ ở Yanbian, được công bố khi năm học bắt đầu vào tháng 9 năm ngoái. Ngày nay giới học thuật kêu gọi sự kiên nhẫn, khuyến khích các gia đình chờ xem chính phủ cân bằng thế nào giữa nhu cầu tăng cường giáo dục chung với nhiệm vụ bảo tồn ngôn ngữ dân tộc.
Một biến chuyển tồi tệ cho người gốc Hàn
Những người dân địa phương mà tôi gặp ở Yanji, thủ phủ của khu vực này, vào một tuần gần đây, bao gồm cả các bậc cha mẹ đưa trẻ em đi trượt băng hoặc đi xe trượt tuyết trên sông Buerhatong đóng băng, đưa ra nhiều ý kiến trái chiều về sự thay đổi này. Một người đàn ông Trung Quốc gốc Hàn có con trai học mẫu giáo ủng hộ việc sử dụng tiếng Quan Thoại nhiều hơn trong trường học. Ông ấy đã phải vật lộn ở trường đại học và phải học tiếng Trung Quốc trong thời gian rảnh rỗi. Ông cáo buộc một số nhóm, chẳng hạn như người Tây Tạng, có tham vọng ly khai. “Người Hàn chúng tôi không cảm thấy như vậy, chúng tôi ủng hộ chính phủ nhiều hơn.”
Những người khác cảm thấy khó quyết định. Bà mẹ hai con lo lắng rằng văn hóa Hàn có thể bị suy yếu do các quy định mới. Nhưng chắc nhà nước có lý của họ, bà ấy nói thêm, khi người dân địa phương lướt qua trên những chiếc ghế được gắn giày trượt băng, đẩy mình bằng những chiếc cọc nhọn. Chính phủ nhìn thấy một bức tranh lớn hơn những gì mà những người dân thường có thể thấy. Sự tôn trọng chính quyền như vậy không được tin tưởng nhiều. Cảnh sát mặc thường phục đã theo dõi tôi khi tôi Yanji và cố gắng nghe trộm các cuộc phỏng vấn.
Số phận của Yanbian – một khu vực bị cáo buộc vì các hành vi vi hiến – chỉ ra một thực tế ảm đạm cho các dân tộc thiểu số. Lòng trung thành là không đủ. Nhiệm vụ của họ là trở thành người Trung Quốc hơn.
Nguồn: The Economist