Anh Khoa dịch
(VNTB) – Các nhóm và cá nhân tội phạm đã đề xuất các hợp đồng hàng triệu đô la cho quan chức; nhà sản xuất vắc xin cho biết họ không sử dụng trung gian và sẽ chỉ bán trực tiếp cho các chính phủ
Tác giả: Jared S. Hopkins, Kim Mackrael và Giovanni Legorano
Các tổ chức và cá nhân tội phạm tuyên bố tiếp cận vắc-xin Covid-19 đã liên hệ với nhà chức trách ở hàng chục quốc gia với hy vọng sẽ ký hợp đồng bất hợp pháp trị giá hàng triệu đô la.
Người biết chuyện cho biết các quốc gia mà chính phủ quốc gia, khu vực hoặc bộ lạc được tiếp cận là Hà Lan, Latvia, Pháp, Israel, Cộng hòa Séc, Áo, Argentina, Colombia, Brazil, Canada và Tây Ban Nha.
Họ đề nghị cung cấp cho một số chính phủ vắc xin của Pfizer Inc.PFE 2,01% và đối tác BioNTech BNTX 4,13% SE, Johnson & Johnson JNJ 0,81% cũng như AstraZeneca AZNO 2,30% PLC, theo người dân và các bản sao của các hợp đồng bất hợp pháp và thư mà tờ WSJ đã được xem. Một số hợp đồng chi tiết đã được thương lượng, trước khi kết thúc đàm phán và nhận ra rằng đây là lừa đảo.
Người phát ngôn của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết Pháp không đàm phán trực tiếp với các nhà phân phối vắc xin mà thông qua Ủy ban châu Âu. Văn phòng của Tổng thống Jair Bolsonaro cho biết Brazil đã không mua vắc-xin từ bên môi giới thứ ba, mặc dù họ xác nhận rằng đã có các cuộc đàm phán. Đại diện Brazil cho biết, vắc xin của Latvia được mua theo hợp đồng giữa Ủy ban châu Âu và các nhà sản xuất vắc xin.
Một phát ngôn viên của chính phủ Áo cho biết những lời đề nghị từ người dân và công ty đối với các cơ quan công quyền của Áo hoặc thủ tướng có vẻ là nghiêm túc nhưng hoá ra lại đáng ngờ và đã được chuyển đến cơ quan chức năng. Theo ông Germán Escobar, Chánh văn phòng Bộ Y tế, Colombia đã nhận được các nhà cung cấp tiếp cận nhưng cũng đã bỏ dở sau đó vì chính phủ buộc các nhà cung cấp này phải chứng minh được họ đang làm việc với các hãng dược phẩm. Ông cho biết Colombia cuối cùng đã đàm phán hợp đồng trực tiếp với các nhà sản xuất. Trong khi đó, Argentina cũng chỉ ký hợp đồng trực tiếp với các nhà sản xuất vắc xin, một phát ngôn viên của chính phủ cho biết.
Điều tra viên tại Bộ Nội An Hoa Kỳ cho biết đã xác định được từ 50 đến 75 kẻ lừa đảo, các doanh nghiệp và môi giới đang tìm kiếm các chính phủ tiềm năng sẵn lòng mua vắc xin.
Không thể xác định được liệu có đề nghị nào đã trót lọt hay không và hoạt động này được cho là đang diễn ra ở các quốc gia đang phát triển, nơi nguồn cung cấp vắc xin Covid-19 vẫn còn hạn chế. Theo Pfizer và quan chức chính phủ quen thuộc với các cuộc điều tra, một số quốc gia đã điều tra xong trong khi một số quốc gia khác vẫn tiếp tục.
Nhiều chính phủ đang rất cần vắc-xin vì nguồn cung hạn chế. Cảnh sát quốc tế và một chuyên gia an ninh cho biết họ lo ngại rằng nguồn cung vắc xin hạn chế ở một số quốc gia có thể khiến quan chức chính phủ vô tình ký hợp đồng không có thật.
Một phát ngôn viên của Cơ quan Di trú và Hải quan Hoa Kỳ cho biết Trung tâm Điều phối Quyền Sở hữu Trí tuệ Quốc gia Điều tra Nội địa và quan hệ đối tác với các công ty dược phẩm đã thực hiện hơn một chục cuộc điều tra liên quan đến hợp đồng vắc-xin và đang điều tra gian lận hợp đồng vắc-xin ở Mỹ và nước ngoài.
Interpol, tổ chức cảnh sát quốc tế, đang có kế hoạch đưa ra cảnh báo trong những ngày tới cho các chính phủ cảnh báo họ về gian lận tiềm ẩn, với hy vọng thu thập được thông tin để hỗ trợ các cuộc điều tra đang diễn ra, một nữ phát ngôn viên cho biết.
Các nhà sản xuất vắc xin cho biết họ vẫn chỉ bán vắc xin trực tiếp cho các chính phủ, vì vậy không có trung gian nào mà quan chức nhà nước nên liên hệ làm việc. Chính phủ thành viên Liên minh Châu Âu và chính quyền địa phương hoặc khu vực không thể mua vắc xin trực tiếp từ bất kỳ nhà cung cấp nào.
Lev Kubiak, người đứng đầu bộ phận an ninh của Pfizer, cho biết Pfizer, công ty đã phát triển vắc-xin với BioNTech, đã biết có 86 lời đề nghị lừa đảo với chính phủ ở 45 quốc gia liên quan đến vắc xin này. Công ty chia sẻ thông tin gian lận mà họ thu thập được với cơ quan thực thi pháp luật và chính phủ, cũng như các nhà sản xuất vắc xin đối thủ, ông nói.
“Chúng tôi lo lắng rằng cuối cùng, vào lúc này hay lúc khác, một số chính phủ có thể bị lừa,” ông nói. “Một số quốc gia tuyệt vọng nhất có nguy cơ [bị lừa] cao nhất.”
Một phát ngôn viên của hãng Johnson & Johnson đề cập đến một tuyên bố vào tháng 4 trên trang web của hãng rằng họ đã biết về các chiến dịch gian lận để bán vắc-xin và cho biết không có công ty tư nhân nào được phép bán hoặc phân phối thuốc này thay mặt cho nhà sản xuất thuốc.
Người phát ngôn của AstraZeneca nói rằng không có khu vực tư nhân nào cung cấp, bán hoặc phân phối vắc xin của công ty, và nếu ai đó cung cấp vắc xin tư nhân, đó có thể là hàng giả, vì vậy cần từ chối mua và báo cáo cho cơ quan y tế địa phương.
Sau khi vắc-xin Covid-19 bắt đầu được phân phối , các nhóm và cá nhân lừa đảo tuyên bố họ sở hữu hoặc có thể tiếp cận với vắc xin bắt đầu liên hệ với chính phủ đưa ra những đề nghị với lượng thuốc không có thật.
Vào cuối tháng 4, Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ đã gửi một lời khuyên tới các nhà cung cấp và công ty dịch vụ chăm sóc sức khỏe đồng thời cảnh báo về những tổ chức tội phạm giả danh nhà sản xuất vắc xin hợp pháp và bên trung gian bên thứ ba cung cấp vắc xin. Cảnh báo rằng thủ phạm khai báo họ bán hàng triệu liều vắc xin và yêu cầu chuyển khoản trước một nửa số tiền mua hàng đến các tài khoản ngân hàng ở nước ngoài.
Ông Ronny Berkovitz, Giám đốc bộ phận thực thi và điều tra tại Bộ Y tế Israel, cho biết cảnh sát Israel đã điều tra một số vụ việc mà Bộ Y tế nước này có liên quan mà không cho biết thêm chi tiết.
Tại Hà Lan, Bộ Y tế, Phúc lợi và Thể thao xác nhận rằng họ đã nhận được những lời đề nghị lừa đảo nhưng không chấp nhận và đã hoàn tất hợp đồng thông qua Ủy ban châu Âu, một phát ngôn viên của chính phủ cho biết. Ngày 21 tháng Hai. 21 họ nhận được thư với đề nghị cung cấp năm triệu lọ vắc-xin Pfizer-BioNTech.
Cảnh sát quốc gia Canada đã đưa ra một bản tin vào tháng 2 cảnh báo rằng quan chức các cấp chính quyền khác nhau trên khắp đất nước đã nhận được những lời đề nghị bán vắc-xin Covid-19. Cảnh sát cho biết những lời đề nghị gửi qua email có thể là âm mưu lừa đảo, đề nghị bán vắc-xin bị đánh cắp hoặc là để thử hoặc là xâm nhập an ninh.
Bộ phận dịch vụ bản địa của chính phủ Canada cho biết họ đã nhận được yêu cầu vào tháng 2 từ một cộng đồng nhỏ có tên là James Smith Cree Nation, nằm ở tỉnh thảo nguyên Saskatchewan, về việc mua vắc xin AstraZeneca thông qua một nguồn bên ngoài chính phủ liên bang. Một phát ngôn viên của bộ cho biết quan chức ở nơi này đã liên hệ với nhà sản xuất vắc xin, “nhà sản xuất đã xác nhận rằng những lời đề nghị này là bất hợp pháp.” Người phát ngôn cho biết họ đã liên hệ với cảnh sát vì lo ngại tính hợp pháp của những lời đề nghị.
Wally Burns, người đứng đầu James Smith Cree Nation, không thể đưa ra bình luận. Cảnh sát trưởng Burns nói với tờ báo Saskatoon StarPhoenix vào tháng 3 rằng ông tin rằng lời đề nghị này là hợp pháp và nó có thể giúp ích cho mọi người ở Canada.
Bộ phận dịch vụ bản địa Canada vào đầu năm nay đưa ra tờ thông tin cho biết họ đã được biết về những lời đề nghị bán khoảng 300 triệu liều vắc xin AstraZeneca và các vắc xin Covid-19 khác cho cộng đồng bản địa, chính quyền thành phố và tỉnh cũng như các cơ quan chính quyền liên bang.
Cảnh sát Hoàng gia Canada từ chối bình luận về việc liệu họ có đang điều tra việc cung cấp vắc xin gian lận hay không.
Tại Ý, chính quyền địa phương đã thực hiện chiến dịch tiêm chủng. Vào tháng 2, nhà chức trách khu vực phía bắc Emilia-Romagna cho biết họ đã nhận được một số lời đề nghị từ các cá nhân và công ty nói rằng họ có thể nhập khẩu hàng triệu liều AstraZeneca. Cùng tháng, khu vực đông bắc Veneto, nơi có Venice, cho biết họ đã nhận được đề nghị cung cấp vắc xin Pfizer-BioNTech, một hợp đồng 15 triệu liều và một hợp đồng khác với 12 triệu liều.
Khắp nước Ý, nhiều công tố viên đã mở các cuộc điều tra sau khi nhà chức trách địa phương tiết lộ rằng họ đã nhận được đề nghị bán vắc xin. Một số cuộc điều tra vẫn đang tiếp tục, trong khi số khác đã kết thúc, người này cho biết.
Một số bức thư chào hàng được gửi đến các cơ quan chính phủ ở Argentina, Áo và các nơi khác với đề nghị đã dao động từ một triệu liều đến ít nhất 20 triệu liều. Thư cũng hướng dẫn từng bước về việc các quốc gia này nên chuyển tiền vào tài khoản ký quỹ và rằng họ sẽ có thể xác minh trực tiếp với các nhà sản xuất vắc xin.
Trong một lá thư WSJ được xem và gửi đến một cơ quan chính phủ nào đó vào tháng 3, đại lý này cho biết có thể cung cấp 20 triệu liều Pfizer-BioNTech với giá 751 triệu đô la, với bức thư nêu rõ các bước cho người mua rõ ràng và đề cập liên hệ bằng điện thoại với người nhận thư. Thư có đoạn viết: “Chúng ta đều biết không thể mua trực tiếp ngày từ các nhà sản xuất thông qua chính quyền trung ương,”
Ông Kubiak của Pfizer cho biết lừa đảo vắc xin COVID ngày càng tinh vi hơn so với trước đại dịch, khi đó dễ phát hiện ra các lỗi trong các hợp đồng không hợp pháp hơn.
Ông Kubiak nói bọn lừa đảo giờ sử dụng tên, điện thoại của các Giám đốc điều hành và đôi khi cho biết chúng hoạt động hợp pháp trong lĩnh vực vân tải và xuất nhập khấu.
Ông cho biết các công ty hợp pháp đã tiếp cận Pfizer yêu cầu trợ giúp với hợp đồng vắc xin được cho là của một quốc gia và được nhà sản xuất thuốc cho biết về các đề nghị gian lận. Ông cũng cho hay Pfizer đã biết đến một đề nghị chào hàng giả mạo qua điện thoại ngay sau khi một đại sứ quán liên lạc theo yêu cầu từ bộ y tế của họ nhưng ông từ chối nêu tên.
Nguồn: WSJ