(VNTB) – Kinh tế Việt Nam chưa chuyển đổi đến mức được coi là nền kinh tế thị trường
Tác giả: David Brunnstrom và Phuong Nguyen
Hôm thứ Sáu, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố rằng họ sẽ tiếp tục phân loại Việt Nam là một quốc gia có nền kinh tế phi thị trường, một quyết định gây thất vọng cho Hà Nội.
Việt Nam từ lâu đã tìm cách nâng cấp nền kinh tế phi thị trường thành kinh tế thị trường. Nếu được sẽ giúp cho Việt Nam được giảm thuế chống bán phá giá mang tính trừng phạt đối với các nền kinh tế phi thị trường. 12 quốc gia khác khác bị Washington dán nhãn là phi thị trường trong đó có Trung Quốc, Nga, Triều Tiên và Azerbaijan.
Việc thay đổi tình trạng nền kinh tế Việt Nam đã bị các nhà sản xuất thép, ngư dân đánh bắt tôm và nông dân nuôi ong ở vịnh Mexico và các thành viên của Quốc hội Hoa Kỳ đại diện cho họ phản đối, nhưng các nhà bán lẻ và một số nhóm doanh nghiệp khác lại ủng hộ việc này.
“Hôm nay, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố quyết định rằng Việt Nam sẽ tiếp tục được phân loại là quốc gia có nền kinh tế phi thị trường bị áp thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam”, bộ này cho biết trong một tuyên bố sau một năm xem xét.
“Điều này có nghĩa là phương pháp tính thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam vẫn giữ nguyên”, Bộ Thương mại Hoa Kỳ cho biết.
Bộ Công thương Việt Nam cho biết việc nâng hạng Việt Nam sẽ là một động thái khách quan và công bằng trong một tuyên bố: “Việt Nam lấy làm tiếc rằng mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã có một số cải thiện tích cực gần đây, Bộ Thương mại Hoa Kỳ vẫn chưa công nhận Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế thị trường.”
Việt Nam từ lâu đã cho rằng Hoa Kỳ nên gỡ bỏ nhãn hiệu phi thị trường cho Việt Nam vì những cải cách kinh tế gần đây đồng thời Hà Nội cho biết việc không công nhận này là không tốt cho mối quan hệ hai chiều ngày càng chặt chẽ mà Washington coi là đối trọng với Trung Quốc.
Những người phản đối việc nâng hạng cho rằng các cam kết chính sách của Hà Nội không đi đôi với các hành động cụ thể và Hà Nội vẫn là một nền kinh tế có kế hoạch do Đảng Cộng sản cầm quyền quản lý. Họ nói rằng Việt Nam ngày càng được các công ty Trung Quốc sử dụng làm trung tâm sản xuất để lách lệnh hạn chế nhập khẩu từ Trung Quốc của Hoa Kỳ.
Một bản ghi nhớ dài 284 trang của Bộ Thương mại giải thích về quyết định này cho biết quyết định được đưa ra bất chấp “những cải cách ấn tượng và tăng trưởng kinh tế” của Việt Nam.
Tổn hại mối quan hệ song phương
Washington đã nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn với Việt Nam trước sự cạnh tranh chiến lược ngày càng gia tăng với Trung Quốc và vấn đề nâng cấp Việt Nam có trở nên khó xử khi cuộc bầu cử Hoa Kỳ tháng 11 đang đến gần và tuyên bố của mỗi bên rằng họ ủng hộ quyền của người lao động.
Một số nhà phân tích cho biết trước thông báo rằng việc không nâng cấp Việt Nam có thể gây bất lợi cho quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam.
“Lãnh đạo Việt Nam coi quyết định này là một chuẩn mực quan trọng trong việc cải thiện mối quan hệ với Hoa Kỳ và đạt được bình thường hóa giữa hai nước”, Edmund Malesky, giáo sư kinh tế chính trị và giám đốc Trung tâm Phát triển Quốc tế Duke cho biết.
Murray Hiebert, cộng sự cấp cao của Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Washington, gọi quyết định này là “nực cười”.
“Thị trường Việt Nam tự do như nhiều thị trường khác không nằm trong danh sách phi thị trường”, ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng quyết định này có vẻ “không phù hợp” với chuyến thăm Hà Nội của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden vào năm ngoái, khi hai bên nâng cấp quan hệ lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen cũng đã quảng bá Việt Nam là điểm đến “thân thiện” để chuyển chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ khỏi Trung Quốc.
Hosuk Lee-Makiyama, giám đốc Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế Châu Âu tại Brussels, cho biết ngay cả khi chính quyền Biden thực hiện bước đi mạo hiểm về mặt chính trị là nâng cấp Việt Nam, thì đó cũng sẽ là một chiến thắng thảm bại vì bất kỳ chính quyền Trump nào trong tương lai chắc chắn sẽ đảo ngược quyết định này.
Nazak Nikakhtar, cựu quan chức Bộ Thương mại trong chính quyền Trump hiện làm việc tại công ty luật Wiley Rein, cho biết quyết định này phản ánh “bằng chứng” “đầy đủ” từ các nhóm ngành “rằng nền kinh tế Việt Nam chưa chuyển đổi đến mức đảm bảo được coi là nền kinh tế thị trường”.
Bà cho biết: “Việc bỏ qua những biến dạng trong nền kinh tế của các đối tác thương mại là không công bằng và gây tổn hại đến lợi ích của Mỹ”.
_____________
Nguồn: Reuters