Hoài Nguyễn
(VNTB) – “Tội phạm về tham nhũng, chức vụ tăng 40,97%, nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng” …
Bộ trưởng Công an: làm án vượt chỉ tiêu Quốc hội giao (!?)
Bộ trưởng Công an, tướng Tô Lâm cho biết tại nghị trường phiên họp Quốc hội, thì trong năm 2022 số vụ phạm tội về trật tự quản lý kinh tế phát hiện giảm 36,68% nhưng số vụ phạm tội về tham nhũng và chức vụ phát hiện tăng 40,97%.
Trong năm 2022 đã phát hiện 5.117 vụ phạm tội về trật tự quản lý kinh tế, giảm 36,68%, cụ thể đã khởi tố 2.390 vụ án với 4.135 bị can. Trong khi đó, phát hiện 523 vụ phạm tội về tham nhũng và chức vụ, tăng 40,97%, trong đó khởi tố 501 vụ với 1.211 bị can. Đã điều tra, khám phá đạt tỉ lệ 86,94%, trong đó án rất nghiêm trọng đạt 95,12%, án đặc biệt nghiêm trọng đạt 96,27%, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.
Tuy nhiên trong toàn cảnh của bức tranh tội phạm này, theo nhận xét của người đứng đầu Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, thì hiện nay trong thực tế cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng, mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ, nhưng không có yếu tố vụ lợi, do đó theo Viện trưởng Lê Minh Trí, nên cần phân định, có chính sách xử lý phân hóa.
Theo ông Lê Minh Trí – một quan chức xuất thân từ công an, trong năm 2022, ngành kiểm sát đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đấu tranh, phát hiện, khởi tố mới 81.756 vụ án hình sự, giảm 4,9% so với năm 2021. Trong đó đã phát hiện, xử lý hình sự các hành vi vi phạm quy định trong lĩnh vực chứng khoán với tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại cho các nhà đầu tư.
Ông Lê Minh Trí
Tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, sở hữu và môi trường giảm 7,6%; tội phạm về trật tự xã hội giảm 2,9%; tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, tổ chức đánh bạc và tội phạm ma túy xảy ra nhiều với quy mô rất lớn.
Tội phạm về tham nhũng, chức vụ tăng nhiều nhất 37,6%; đáng lưu ý, một số đối tượng lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19 để phạm tội gây hậu quả đặc biệt lớn, gây bất bình trong dư luận xã hội.
Suy đoán vô tội, trọng chứng hơn cung
Cũng trong năm, toàn ngành đã kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết 148.478 nguồn tin về tội phạm, tăng 2,8%; ban hành 117.673 văn bản yêu cầu cơ quan điều tra kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm, tăng 7,2%. Trực tiếp kiểm sát việc giải quyết nguồn tin về tội phạm 1.617 cuộc tại cơ quan điều tra (tăng 23,2%) …
Yêu cầu khởi tố 560 vụ án; ra quyết định hủy 94 quyết định không khởi tố vụ án, quyết định khởi tố vụ án không đúng pháp luật. Trực tiếp ra 18 quyết định khởi tố vụ án và yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành điều tra.
Tăng cường phối hợp với Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố và đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo; đã thu hồi gần 9.600 tỉ đồng.
Về công tác chỉ đạo của viện trưởng trong năm 2022, ông Lê Minh Trí cho hay đã xác định chống oan, sai, bỏ lọt tội phạm và chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của ngành. Cạnh đó thực hiện nghiêm nguyên tắc suy đoán vô tội, “trọng chứng hơn trọng cung”, “án tại hồ sơ”, không được suy diễn, chứng cứ đến đâu xử lý đến đấy. Cẩn trọng không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, tạo điều kiện cho người vi phạm khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật…
Lằn ranh nghiệt ngã
Ông Lê Minh Trí nói hiện nay trong thực tế cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi. Cụ thể Điều 219 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí, và Điều 360 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Do đó theo ông Trí, trong chính sách hình sự “chúng ta cần phân định, có chính sách xử lý phân hóa như trên sẽ hiệu quả, thuyết phục”.
Đồng tình với quan điểm này, người đứng đầu chính phủ cũng tái khẳng định rằng “không hình sự hoá các quan hệ dân sự kinh tế”.
Như vậy xem ra vấn đề lượng hình trong tố tụng đang có độ chênh giữa quan điểm của một bên là người đứng đầu Bộ Công an, với bên kia là lãnh đạo cao nhất của chính phủ và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.
Ông Lê Minh Trí được công luận đặc biệt chú ý ở vụ việc ngày 22/11/2019, sau khi có ý kiến từ Văn phòng Chủ tịch nước thông báo ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư – Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, ông Lê Minh Trí đã ký quyết định ban hành kháng nghị giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải vốn kéo dài dai dẳng từ năm 2008.
Tuy nhiên, trong phiên tòa giám đốc thẩm tháng 5 năm 2020, dưới sự chủ trì của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đã bị bác bỏ.