Tác giả: Francesco Guarascio
HÀ NỘI, ngày 3 tháng 9 (Reuters) – Hoa Kỳ dự kiến sẽ nâng quan hệ ngoại giao với cựu thù Việt Nam lên cấp cao nhất khi Tổng thống Joe Biden tới Hà Nội trong một tuần nữa, một động thái có thể khiến Trung Quốc khó chịu và có những tác động kinh doanh không rõ ràng.
Lo sợ phản ứng tiềm ẩn từ nước láng giềng lớn hơn nhiều, Việt Nam ban đầu tỏ ra thận trọng về việc nâng cấp. Điều đó khiến chính quyền Biden phải tăng cường nỗ lực thuyết phục quốc gia Đông Nam Á này, cả việc thông qua nhiều chuyến thăm của các thành viên cấp cao của chính phủ Hoa Kỳ trong những tháng gần đây.
Cú hích chưa từng có đã khiến Washington kỳ vọng sẽ từ vị trí thấp hơn 2 bậc trước đây được nâng lên vị trí hàng đầu trong bảng xếp hạng ngoại giao của Việt Nam.
Biden công khai cho biết điều này hồi tháng 7 và quan chức hai nước kể từ đó đã bày tỏ sự lạc quan một cách không chính thức về việc nâng cấp hai bước, mặc dù không có tuyên bố chính thức nào được đưa ra từ cả hai chính phủ.
Có lẽ vì tìm cách xoa dịu Bắc Kinh, Việt Nam đang bàn thảo các chuyến thăm cấp cao nhất tới Hà Nội sau hoặc thậm chí ngay trước khi Biden đến vào ngày 10 tháng 9, với các quan chức cho biết Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Cường có thể gặp các nhà lãnh đạo Việt Nam trong những ngày hoặc vài tuần tới.
Ông Lê Hồng Hiệp, Viện Iseas-Yusof Ishak của Singapore, cho biết, nguy cơ nâng cấp kép với Washington có thể không diễn ra tốt đẹp ở Bắc Kinh vẫn còn cao, nhưng các nhà lãnh đạo cộng sản Việt Nam có thể đã tính toán thời điểm tốt nhất cho động thái này là ngay bây giờ vì quan hệ với Trung Quốc “có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai”.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ Việt Nam hiện vẫn đang mâu thuẫn với Trung Quốc về ranh giới ở Biển Đông, sẽ đạt được lợi ích gì trong ngắn hạn từ việc nâng cấp.
Ông Hiệp cho biết, việc tăng cường cung cấp quân sự của Mỹ cho Hà Nội đã được thảo luận từ lâu nhưng dự kiến sẽ không có thỏa thuận ngay lập tức vì các cuộc đàm phán này cần có thời gian.
Trong khi đó, Việt Nam đang đàm phán với một số quốc gia khác để nâng cấp và mở rộng kho vũ khí chủ yếu do Nga sản xuất và gần đây đã tham gia nhiều cuộc họp quốc phòng cấp cao với các quan chức hàng đầu của Nga.
Hỗ trợ tham vọng trở thành trung tâm của ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam cũng là một phần trong nỗ lực khuyến khích của Washington, nhưng nguồn vốn công có sẵn theo Đạo luật CHIPS cho đến nay vẫn còn rất hạn chế.
Ông Vũ Tú Thành, người đứng đầu văn phòng Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN cho biết, Mỹ có thể đề nghị nhiều hơn.
Năng lượng là một lĩnh vực khác mà sự hợp tác có thể tăng cường khi Việt Nam chuẩn bị trở thành nước tham gia về Khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và gió ngoài khơi, mặc dù sự chậm trễ về hành chính và tài trợ đang làm giảm tâm trạng.
Việc nâng cấp quan hệ dự kiến sẽ thúc đẩy kế hoạch của các công ty Mỹ tại Việt Nam. Những người quen thuộc với kế hoạch cho biết, hãng sản xuất máy bay Boeing (BA.N) và công ty năng lượng AES (AES.N) có thể đưa ra thông báo trong chuyến thăm của ông Biden. Các công ty nêu trên không có bình luận ngay lập tức về việc này.
Theo ông Thành từ Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN, Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và thủ tục hải quan của Hoa Kỳ có thể được nới lỏng để thúc đẩy thương mại.