Lynn Huỳnh
(VNTB) – Đầu tuần này, Nga mở cửa lại toàn bộ thị trường xăng dầu.
Nga ban hành lệnh cấm xuất khẩu xăng dầu hôm 21-9. Đến ngày 6/10, Điện Kremlin nới lỏng lệnh cấm, cho phép xuất khẩu dầu diesel bằng đường ống, nhưng vẫn cấm xuất khẩu xăng. Dầu diesel là sản phẩm dầu mỏ xuất khẩu lớn nhất của Nga, đạt khoảng 35 triệu tấn vào năm ngoái. Gần 3/4 trong số đó được vận chuyển qua đường ống. Nga cũng xuất khẩu 4,8 triệu tấn xăng vào năm 2022.
Các thương nhân cho biết thị trường nhiên liệu ở Nga, một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, đã bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm việc bảo trì tại các nhà máy lọc dầu, tắc nghẽn đường sắt và đồng rúp suy yếu, thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nhiên liệu.
Nga đã cố gắng khắc phục tình trạng thiếu hụt dầu diesel và xăng trong những tháng gần đây, nhưng lại chuyển sang hạn chế xuất khẩu để ngăn chặn cuộc khủng hoảng nhiên liệu.
Việc Nga nối lại xuất khẩu dầu diesel được cho rằng có tác động lớn nhất đến Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil, vì đây là hai khách hàng lớn nhất của Nga trong năm nay. Bà Serena Huang, người đứng đầu bộ phận phân tích APAC tại Vortex cho biết: “Khi lệnh cấm được dỡ bỏ, Thổ Nhĩ Kỳ có thể không cần nhập khẩu thêm dầu diesel từ châu Á, nhưng vẫn phải phụ thuộc vào tốc độ khôi phục hoạt động xuất khẩu dầu diesel của Nga”.
Các thương nhân cho rằng việc dỡ bỏ lệnh cấm diesel có thể đồng nghĩa với việc các lô hàng diesel châu Á lẽ ra sẽ thay thế Nga xuất khẩu sang châu Phi và Thổ Nhĩ Kỳ nhưng giờ đây sẽ giữ lại khu vực này, bổ sung vào nguồn cung vốn đã dồi dào.
Mức chênh lệch giá dầu diesel tương lai ở thị trường châu Âu đã giảm mạnh sau tin tức Nga mở cửa lại thị trường này. Khoản chênh lệch giữa giá lúc đó và giá tương lai trong 6 tháng đã giảm gần 30% xuống còn 80,50 USD/tấn.
Sau khi Liên minh châu Âu (EU) cấm nhập các sản phẩm từ dầu của Nga, nước này chuyển hướng xuất khẩu sang Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ, Vùng Vịnh và một số nước ở Bắc và Tây Phi. Hãng tin Reuters đánh giá việc bỏ lệnh cấm xuất khẩu xăng dầu có thể làm phức tạp thêm nỗ lực của Nga trong việc giảm xuất khẩu dầu và sản phẩm dầu mỏ 300.000 thùng mỗi ngày cho đến cuối năm nay.
Ngày 17-11, giá xăng A-95 giao dịch ở mức khoảng 51.700 ruble/tấn và dầu diesel khoảng 56.300 ruble/tấn. Giá bán buôn xăng tại Nga tăng mạnh vào mùa xuân năm 2023 sau khi Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov công bố kế hoạch giảm một nửa số tiền đền bù các công ty dầu mỏ vì đã kiềm chế giá xăng dầu trên thị trường nội địa.
Đầu tháng 9, giá xăng A-95 trên Sàn giao dịch nguyên liệu thô và hàng hóa quốc tế St. Petersburg (SPbMTSE) đã lập kỷ lục trong nhiều ngày và lần đầu tiên đạt mức 75.000 ruble/tấn. Giá dầu diesel giao dịch ngày 19/9 đạt mức kỷ lục 75.036 ruble/tấn.
Xuất khẩu xăng của Nga thường ở mức thận trọng, trung bình khoảng 300.000-500.000 tấn/tháng. Họ đã tăng lên gần 1 triệu tấn/tháng vào đầu năm; tuy nhiên, do nhu cầu trong nước thấp theo mùa, và một phần góp phần vào tình trạng thiếu hụt nguồn cung trong nước sau đó.
Phó giám đốc Viện Năng lượng Quốc gia của đất nước, ông Alexander Frolov, nói với TASS rằng khoảng 10% xăng sản xuất ở Nga thường xuyên được đưa ra thị trường xuất khẩu, tương đương khoảng 4 triệu-5 triệu tấn/năm. Ông nói thêm rằng việc dỡ bỏ lệnh cấm là kịp thời do nhu cầu trong nước đang giảm dần.
Theo dữ liệu của S&P Global Commodity Insights, sản lượng xăng của Nga hiện vượt quá 40 triệu tấn/năm sau khi nâng cấp nhà máy lọc dầu.
Việc Nga mở cửa lại thị trường nhiên liệu đang được giới kinh doanh xăng dầu Việt Nam cho rằng sẽ giúp giá xăng sắp tới đây thêm nhiều cơ hội giảm ở mùa kinh doanh tháng giáp Tết 2024.