Phùng Hoài Ngọc (VNTB)
Đề thi yêu
cầu học sinh phân tích và bình luận văn của tác giả: Đặng Hoàng Giang và Nguyễn
Khoa Điềm.
cầu học sinh phân tích và bình luận văn của tác giả: Đặng Hoàng Giang và Nguyễn
Khoa Điềm.
Đặng Hoàng Giang là ai ?
Tôi biết
cái tên Đặng Hoàng Giang khi coi Chương trình 60 phút mở VTV3“Làm từ thiện
để làm gì” do MC Tạ Bích Loan chủ xị nhằm đấu tố những nhà từ thiện tự
nguyện không cần báo cáo xin phép Mặt trận Tổ quốc. Chương trình bị công luận phê
phán và ném đá dữ dội đến mức sau đó VTV khai tử luôn chương trình này. MC Loan
thất thần và trầm cảm mất một thời gian.
cái tên Đặng Hoàng Giang khi coi Chương trình 60 phút mở VTV3“Làm từ thiện
để làm gì” do MC Tạ Bích Loan chủ xị nhằm đấu tố những nhà từ thiện tự
nguyện không cần báo cáo xin phép Mặt trận Tổ quốc. Chương trình bị công luận phê
phán và ném đá dữ dội đến mức sau đó VTV khai tử luôn chương trình này. MC Loan
thất thần và trầm cảm mất một thời gian.
Trong
chương trình đó, anh tiến sĩ giấy ngoại Đặng Hoàng Giang đã vội vã hoạ theo MC
Tạ Bích Loan trên ti vi. Anh ta cho rằng không nên làm việc từ thiện cho người
dân thiểu số vùng cao, chẳng hạn như đem cái quần cái áo người Kinh lên cho sẽ làm
mất “bản sắc dân tộc” của họ. Anh ta không “thấu cảm” được cái rét buốt của
những em bé nghèo khổ không quần không áo mà lại dám cao đàm khoát luận về
“thấu cảm” trong sách của mình.
chương trình đó, anh tiến sĩ giấy ngoại Đặng Hoàng Giang đã vội vã hoạ theo MC
Tạ Bích Loan trên ti vi. Anh ta cho rằng không nên làm việc từ thiện cho người
dân thiểu số vùng cao, chẳng hạn như đem cái quần cái áo người Kinh lên cho sẽ làm
mất “bản sắc dân tộc” của họ. Anh ta không “thấu cảm” được cái rét buốt của
những em bé nghèo khổ không quần không áo mà lại dám cao đàm khoát luận về
“thấu cảm” trong sách của mình.
Hồi năm ngoái, trả
lời phỏng vấn báo Lao Động, anh tiến sĩ này bèn nịnh chế độ bằng cái quan điểm
trung dung đi hai hàng rằng “Nếu đã sống ở nhiều nơi, bạn sẽ thấy không có nơi nào
hoàn hảo cả. Ở đâu cũng có cái hay và cái dở, nhưng chắc chắn không có nơi nào
lung linh như thiên đường”.
lời phỏng vấn báo Lao Động, anh tiến sĩ này bèn nịnh chế độ bằng cái quan điểm
trung dung đi hai hàng rằng “Nếu đã sống ở nhiều nơi, bạn sẽ thấy không có nơi nào
hoàn hảo cả. Ở đâu cũng có cái hay và cái dở, nhưng chắc chắn không có nơi nào
lung linh như thiên đường”.
Đặng Hoàng
Giang viết hai cuốn sách:“Bức xúc không làm ta vô can” và “Thiện, Ác và Smartphone”. Anh ta phê
phán người dân Việt Nam bây giờ hay “bức xúc”, nhất là trên mạng xã hội. Anh ta
chỉ nhăm nhe bươi móc cái xấu của người dân và thanh niên trong nước. Anh ta
giả câm giả điếc trước những điều đau lòng vì nạn tham nhũng hoành hành và
những thói bóp nghẹt dân chủ nghiêm trọng do nhà cầm quyền gây ra. Học được một mớ kiến thức hổ lốn bội thực ở nước Áo
mang về để dạy đời cho người Việt.
Giang viết hai cuốn sách:“Bức xúc không làm ta vô can” và “Thiện, Ác và Smartphone”. Anh ta phê
phán người dân Việt Nam bây giờ hay “bức xúc”, nhất là trên mạng xã hội. Anh ta
chỉ nhăm nhe bươi móc cái xấu của người dân và thanh niên trong nước. Anh ta
giả câm giả điếc trước những điều đau lòng vì nạn tham nhũng hoành hành và
những thói bóp nghẹt dân chủ nghiêm trọng do nhà cầm quyền gây ra. Học được một mớ kiến thức hổ lốn bội thực ở nước Áo
mang về để dạy đời cho người Việt.
Là một
tiến sĩ kinh tế người Áo gốc Việt, Đặng Hoàng Giang về nước, lại say mê nghiên
cứu tâm lý xã hội và làm phó Giám đốc cái gọi là Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES) ở Hà
Nội.
tiến sĩ kinh tế người Áo gốc Việt, Đặng Hoàng Giang về nước, lại say mê nghiên
cứu tâm lý xã hội và làm phó Giám đốc cái gọi là Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES) ở Hà
Nội.
Năm nay Ban Đề Thi môn Văn tú tài bị ma dẫn
lối quỉ đưa đường thế nào lại đi chọn cuốn sách của TS Đặng Hoàng Giang- một
người không rành tiếng Việt để làm đề thi khuôn vàng thước ngọc. Đề thi bắt 900
nghìn học sinh thanh niên Việt Nam bóp đầu bóp trán cắn bút làm bài thi “đọc
hiểu”. Ai cũng biết rằng Đề thi môn Văn phải là tiêu biểu cho môn quốc văn Việt
Nam ngàn năm văn hiến, sao Bộ Giáo dục lại coi rẻ như vậy được. Nền giáo dục
XHCN thêm một chỉ dấu báo hiệu thời mạt vận rồi !
lối quỉ đưa đường thế nào lại đi chọn cuốn sách của TS Đặng Hoàng Giang- một
người không rành tiếng Việt để làm đề thi khuôn vàng thước ngọc. Đề thi bắt 900
nghìn học sinh thanh niên Việt Nam bóp đầu bóp trán cắn bút làm bài thi “đọc
hiểu”. Ai cũng biết rằng Đề thi môn Văn phải là tiêu biểu cho môn quốc văn Việt
Nam ngàn năm văn hiến, sao Bộ Giáo dục lại coi rẻ như vậy được. Nền giáo dục
XHCN thêm một chỉ dấu báo hiệu thời mạt vận rồi !
Đây, mời các bạn đọc cái quan niệm “sự
thấu hiểu” và “lòng trắc ẩn” của Đặng Hoàng Giang.
thấu hiểu” và “lòng trắc ẩn” của Đặng Hoàng Giang.
I. Đọc hiểu (3.0 điểm)
“Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm.
Thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào
cuộc đời của họ. Giống như cái lạnh thấu tuỷ hay cái đau thấu xương, thấu cảm
là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó, khiến ta hiểu được những suy nghĩ
của họ, cảm được những cảm xúc của họ, và tất cả xảy ra mà không có sự phán
xét. Khả năng đọc được tâm trí và tâm hồn của người khác là một khả năng phát
triển ở những người mẫn cảm. Thấu cảm khiến ta hồi hộp khi quan sát một người
đang đi trên dây ở trên cao, làm chúng ta cùng vui buồn với một nhân vật trong
truyện.
Thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào
cuộc đời của họ. Giống như cái lạnh thấu tuỷ hay cái đau thấu xương, thấu cảm
là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó, khiến ta hiểu được những suy nghĩ
của họ, cảm được những cảm xúc của họ, và tất cả xảy ra mà không có sự phán
xét. Khả năng đọc được tâm trí và tâm hồn của người khác là một khả năng phát
triển ở những người mẫn cảm. Thấu cảm khiến ta hồi hộp khi quan sát một người
đang đi trên dây ở trên cao, làm chúng ta cùng vui buồn với một nhân vật trong
truyện.
Thấu cảm xảy ra trong từng khoảnh khắc
của cuộc sống. Một đứa trẻ ba tuổi chìa con gấu bông của mình cho em bé sơ sinh
đang khóc để dỗ nó. Một cô gái nhăn mặt khi theo dõi bạn mình trên giừơng bệnh
chật vật uống một viên thuốc đắng. Mùa EURO 2016 kết thúc với một hình ảnh đẹp:
một cậu bé Bồ Đào Nha tiến tới an ủi một fan người Pháp cao to gấp rưỡi mình,
đang ôm mặt khóc vì đội Pháp thua trận chung kết. Anh người Pháp cúi xuống ôm
cậu bé mà người vẫn rung lên nức nở. Cậu đợi cho tới khi anh đi khuất hẳn rồi
mới tiếp tục phất cờ mừng chiến thắng.
(Trích Thiện,
Ác và Smartphone – Đặng Hoàng Giang, NXB Hội nhà văn, 2017, tr. 275).
Ác và Smartphone – Đặng Hoàng Giang, NXB Hội nhà văn, 2017, tr. 275).
Lời
bàn
bàn
Tiếng Việt vốn có hai từ “đồng cảm” và “cảm thông”
tuy gốc Hán nhưng đã Việt hoá nhuần nhuyễn từ lâu, rất quen thuộc, ai cũng
hiểu.
tuy gốc Hán nhưng đã Việt hoá nhuần nhuyễn từ lâu, rất quen thuộc, ai cũng
hiểu.
Từ” thấu cảm” của Đặng Hoàng Giang không
có trong mọi từ điển tiếng Việt, nhất là từ điển của Hoàng Phê (từ
điển tốt nhất, dùng rộng rãi hiện nay). Đây là một từ tự tiện dùng của tác giả Đặng Hoàng Giang , hầu
như chưa từng ai dùng trong lời thoại và văn bản. Lẽ nào anh ta tuỳ tiện nói
tắt hai từ” thấu hiểu” và “cảm thông” !
có trong mọi từ điển tiếng Việt, nhất là từ điển của Hoàng Phê (từ
điển tốt nhất, dùng rộng rãi hiện nay). Đây là một từ tự tiện dùng của tác giả Đặng Hoàng Giang , hầu
như chưa từng ai dùng trong lời thoại và văn bản. Lẽ nào anh ta tuỳ tiện nói
tắt hai từ” thấu hiểu” và “cảm thông” !
Đặng Hoàng Giang viết lủng củng, chập cheng,
khái niệm mơ hồ, biện luận loanh quanh.
khái niệm mơ hồ, biện luận loanh quanh.
Chúng ta hãy phân tích hai đoạn văn A và B.
Đoạn A tác giả say sưa bàn về khả năng “thấu hiểu”
như là điều kiện tiên quyết dẫn đến tri âm tri kỷ, người này hiểu biết cảm xúc
(vui và buồn) trọn vẹn của người kia. Thực ra đó là khả năng hai người có thể
là bạn thân, trở thành tri âm tri kỷ. Đoạn văn không hề bàn tới lòng thương xót
của người này hướng đến mối khổ tâm của người kia (nội hàm của lòng trắc ẩn).
như là điều kiện tiên quyết dẫn đến tri âm tri kỷ, người này hiểu biết cảm xúc
(vui và buồn) trọn vẹn của người kia. Thực ra đó là khả năng hai người có thể
là bạn thân, trở thành tri âm tri kỷ. Đoạn văn không hề bàn tới lòng thương xót
của người này hướng đến mối khổ tâm của người kia (nội hàm của lòng trắc ẩn).
Đoạn B nêu các dẫn chứng tạp nhạp (cô
bé chơi búp bê, cô bạn người yêu, cậu bé bồ Đào Nha) về nỗi khổ tâm của
người này được người kia an ủi chia xẻ (thực chất đó là biểu hiện lòng trắc ẩn chứ không phải sự thấu cảm).
bé chơi búp bê, cô bạn người yêu, cậu bé bồ Đào Nha) về nỗi khổ tâm của
người này được người kia an ủi chia xẻ (thực chất đó là biểu hiện lòng trắc ẩn chứ không phải sự thấu cảm).
Lí luận A và dẫn chứng B khập khiễng,
lộn xộn như vậy, bởi vì anh tiến sĩ Giang ngẫu hứng tự ý ghép hai chữ “thấu hiểu” và “cảm thông” (thành “thấu cảm” ?) . Mặt khác anh ta chả hiểu
hai chữ Trắc Ẩn là gì.
Nguyên tắc
của văn phong nghị luận khoa học: tác giả phải dùng từ ngữ chính thức (có trong
từ điển). Khi tác giả tạo ra một từ mới, coi như một thuật ngữ khoa học, thì
phải tự mình giới thuyết rõ ràng (Ngoại lệ: chỉ có nhà văn nhà thơ trong sáng
tác văn chương mới có quyền dùng từ ngữ mới do mình tạo ra).
của văn phong nghị luận khoa học: tác giả phải dùng từ ngữ chính thức (có trong
từ điển). Khi tác giả tạo ra một từ mới, coi như một thuật ngữ khoa học, thì
phải tự mình giới thuyết rõ ràng (Ngoại lệ: chỉ có nhà văn nhà thơ trong sáng
tác văn chương mới có quyền dùng từ ngữ mới do mình tạo ra).
“Thấu cảm trong từng khoảnh khắc”thì làm
sao mà “hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn”
người khác được? Muốn được thế thì phải
tìm hiểu, điều tra dài ngày mới mong có kết quả (Thức lâu mới biết đêm dài, ở
lâu mới biết lòng người có nhân). Mà lúc đó thì phải gọi là “thấu hiểu”, chứ
không phải “thấu cảm”! Ban ra đề soạn câu hỏi và đáp án lại đồng nhất thấu hiểu với thấu cảm, coi hai từ như đồng nghĩa (?). Trong khi đó tác giả xem
“thấu cảm” là hoạt động xảy ra trong chốc lát trực giác, thế là tác giả tự mâu
thuẫn. Tôi cho rằng người làm đáp án đã bắt học sinh chấp nhận tuỳ tiện một
khái niệm tù mù, trôi nổi, thiếu khoa học.
sao mà “hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn”
người khác được? Muốn được thế thì phải
tìm hiểu, điều tra dài ngày mới mong có kết quả (Thức lâu mới biết đêm dài, ở
lâu mới biết lòng người có nhân). Mà lúc đó thì phải gọi là “thấu hiểu”, chứ
không phải “thấu cảm”! Ban ra đề soạn câu hỏi và đáp án lại đồng nhất thấu hiểu với thấu cảm, coi hai từ như đồng nghĩa (?). Trong khi đó tác giả xem
“thấu cảm” là hoạt động xảy ra trong chốc lát trực giác, thế là tác giả tự mâu
thuẫn. Tôi cho rằng người làm đáp án đã bắt học sinh chấp nhận tuỳ tiện một
khái niệm tù mù, trôi nổi, thiếu khoa học.
Lại nữa,
tại sao lại “không có phán xét”? Đã
có bao kẻ giả vờ, giả nghèo giả khổ, nhỏ ra những giọt nước mắt cá sấu che mắt
thế gian, anh nhìn bề ngoài chốc lát rồi “thấu cảm” liền mà không phán xét thì anh
lầm chết.
tại sao lại “không có phán xét”? Đã
có bao kẻ giả vờ, giả nghèo giả khổ, nhỏ ra những giọt nước mắt cá sấu che mắt
thế gian, anh nhìn bề ngoài chốc lát rồi “thấu cảm” liền mà không phán xét thì anh
lầm chết.
Theo tác
giả, “nhìn thế giới trong mắt người khác”,
thế nghĩa là “cái tôi” biến mất hay sao ? “Cảm thông” nghĩa là nối cái Tâm của
mình với cái Tâm của người khác, từ đó sinh ra lòng trắc ẩn với người đó.
giả, “nhìn thế giới trong mắt người khác”,
thế nghĩa là “cái tôi” biến mất hay sao ? “Cảm thông” nghĩa là nối cái Tâm của
mình với cái Tâm của người khác, từ đó sinh ra lòng trắc ẩn với người đó.
Về việc
soạn từ điển cập nhật: Người làm từ điển thu thập các từ ngữ có trong sách báo
một thời, đặc biệt là trong tác phẩm của những tác giả có uy tín, đưa vào từ
điển, rồi giải thích theo ngữ cảnh được sử dụng. Như thế số từ trong từ điển
bao giờ cũng ít hơn từ ngữ có trong thực tế giao tiếp. Do đó cách một thời
gian, các từ điển phải tiến hành bổ sung các từ mới được dùng, nhằm phản ánh
được thực tế từ ngữ trong tiếng mẹ đẻ. Do thế, một từ chưa có trong từ điển
cũng có thể chấp nhận được trong thực tế. Nhưng từ mới ấy phải được giai thích
và dùng hạn chế (ý kiến GS Trần Đình Sử).
soạn từ điển cập nhật: Người làm từ điển thu thập các từ ngữ có trong sách báo
một thời, đặc biệt là trong tác phẩm của những tác giả có uy tín, đưa vào từ
điển, rồi giải thích theo ngữ cảnh được sử dụng. Như thế số từ trong từ điển
bao giờ cũng ít hơn từ ngữ có trong thực tế giao tiếp. Do đó cách một thời
gian, các từ điển phải tiến hành bổ sung các từ mới được dùng, nhằm phản ánh
được thực tế từ ngữ trong tiếng mẹ đẻ. Do thế, một từ chưa có trong từ điển
cũng có thể chấp nhận được trong thực tế. Nhưng từ mới ấy phải được giai thích
và dùng hạn chế (ý kiến GS Trần Đình Sử).
Một đề thi
Ngữ Văn như thế là thiếu tính khoa học, kém tính sư phạm và không chuẩn mực.
Ngữ Văn như thế là thiếu tính khoa học, kém tính sư phạm và không chuẩn mực.
Tuy nhiên
đề thi được cứu vãn phần nào là nhờ câu 2 đọc hiểu và bình luận trích đoạn thơ Đất
nước của Nguyễn Khoa Điềm. Tôi khen Ban đề thi dũng cảm chọn thơ của
một “chính khách cao cấp” đã sám hối tỉnh ngộ với bài thơ nặng ngàn cân “Đất
Nước những tháng năm thật buồn”.
đề thi được cứu vãn phần nào là nhờ câu 2 đọc hiểu và bình luận trích đoạn thơ Đất
nước của Nguyễn Khoa Điềm. Tôi khen Ban đề thi dũng cảm chọn thơ của
một “chính khách cao cấp” đã sám hối tỉnh ngộ với bài thơ nặng ngàn cân “Đất
Nước những tháng năm thật buồn”.
Tái bút
Thực ra
bài viết của Đặng Hoàng Giang nói về “lòng trắc ẩn”. Và thí sinh phải cố hiểu
như vậy thì làm bài mới đạt yêu cầu. Phần B nêu dẫn chứng đã nói lên điều đó.
Tuy nhiên vì không hiểu rõ từ Việt gốc Hán nên anh ta lờ đi và nói loanh quanh
vòng vo, nhảy đại vào “thấu cảm”.
bài viết của Đặng Hoàng Giang nói về “lòng trắc ẩn”. Và thí sinh phải cố hiểu
như vậy thì làm bài mới đạt yêu cầu. Phần B nêu dẫn chứng đã nói lên điều đó.
Tuy nhiên vì không hiểu rõ từ Việt gốc Hán nên anh ta lờ đi và nói loanh quanh
vòng vo, nhảy đại vào “thấu cảm”.
Nhân tiện
đây tôi xin chiết tự hai từ “trắc ẩn”
giúp anh Ts.Giang hiểu rõ tiếng Việt:
đây tôi xin chiết tự hai từ “trắc ẩn”
giúp anh Ts.Giang hiểu rõ tiếng Việt:
Trắc ẩn (恻隱) tuy là từ gốc
Hán nhưng người Việt xưa nay dùng đã quen, như “động lòng trắc ẩn, giàu lòng
trắc ẩn”. Nôm na hơn nữa : ai đó giàu lòng thương người.
Hán nhưng người Việt xưa nay dùng đã quen, như “động lòng trắc ẩn, giàu lòng
trắc ẩn”. Nôm na hơn nữa : ai đó giàu lòng thương người.
恻 trắc: Thương xót, xót xa, bùi ngùi. Chữ này có bộ Tâm.
隱
ẩn: Nghĩa
rộng, nghĩa bóng: “cảm xúc, tâm trạng lo lắng, đau buồn không thể bộc bạch cho
ai nấy đều biết, cũng gọi là “ẩn tình”, cách khác là mối “khổ tâm”. Chữ này
cũng có bộ Tâm.
ẩn: Nghĩa
rộng, nghĩa bóng: “cảm xúc, tâm trạng lo lắng, đau buồn không thể bộc bạch cho
ai nấy đều biết, cũng gọi là “ẩn tình”, cách khác là mối “khổ tâm”. Chữ này
cũng có bộ Tâm.
Tổng hợp lại, trắc ẩn là lương tri
của một người có cái tâm cảm thông
được nỗi khổ tâm của người khác.
Lòng trắc ẩn thuộc về phạm trù tình cảm, đạo đức chứ không phải phạm trù nhận
thức (như tiến sĩ Giang mải miết thuyết minh).
Từ cái lòng trắc ẩn ấy, dẫn tới hành vi an ủi giúp đỡ tuỳ khả năng và
hoàn cảnh cụ thể, cốt sao giảm nhẹ nỗi khổ tâm của người khác.
hoàn cảnh cụ thể, cốt sao giảm nhẹ nỗi khổ tâm của người khác.
Lòng
trắc ẩn trái ngược đối lập với thói
vô cảm của người đời chẳng quan tâm tới nỗi khổ tâm của ai hết.
trắc ẩn trái ngược đối lập với thói
vô cảm của người đời chẳng quan tâm tới nỗi khổ tâm của ai hết.
Dân gian thường gọi người có lòng trắc ẩn là “người
có Tâm”.
có Tâm”.
Cớ chi Đặng
Hoàng Giang đi sang tận nước Áo lấy cái bằng tiến sĩ về nước chém gió dạy đời.
Lại bốc phét nói “lòng trắc ẩn” sinh ra từ “sự thấu cảm”. Lòng trắc ẩn là căn
bản lương tri của con người. Anh ta viết vòng vo mãi mà chẳng bật ra được nội
hàm hai chữ trắc ẩn. Một tiến sĩ
khoa học nhân văn hành nghề trên đất Việt Nam mà không rèn luyện được cái căn
bản Hán ngữ thì dễ rơi vào cảnh chém gió tào lao lắm.
Hoàng Giang đi sang tận nước Áo lấy cái bằng tiến sĩ về nước chém gió dạy đời.
Lại bốc phét nói “lòng trắc ẩn” sinh ra từ “sự thấu cảm”. Lòng trắc ẩn là căn
bản lương tri của con người. Anh ta viết vòng vo mãi mà chẳng bật ra được nội
hàm hai chữ trắc ẩn. Một tiến sĩ
khoa học nhân văn hành nghề trên đất Việt Nam mà không rèn luyện được cái căn
bản Hán ngữ thì dễ rơi vào cảnh chém gió tào lao lắm.
Tái bút
Sau khi
thí sinh nộp bài Văn, một phóng biên báo Tuổi Trẻ đến nhà phỏng vấn tôi về đề
thi. Tôi nhận xét ưu khuyết điểm đề thi. Khi báo đăng chiều ngày 22/6, ban biên
tập đã cắt 99% gồm tất cả các khuyết
điểm, chỉ còn chừa mmột câu nói về ưu điểm. Xem bài báo ở đây:
thí sinh nộp bài Văn, một phóng biên báo Tuổi Trẻ đến nhà phỏng vấn tôi về đề
thi. Tôi nhận xét ưu khuyết điểm đề thi. Khi báo đăng chiều ngày 22/6, ban biên
tập đã cắt 99% gồm tất cả các khuyết
điểm, chỉ còn chừa mmột câu nói về ưu điểm. Xem bài báo ở đây:
http://tuyensinh.tuoitre.vn/tin/20170622/de-ngu-van-thpt-quoc-gia-2017-de-tho/1335855.html
* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả, không thể hiện quan điểm của Việt Nam Thời Báo.
6 comments
Tôi đồng ý với nhà giáo Phùng. Phóng viên báo TT chỉ viết mỗi câu "Ông Phùng Hoài Ngọc – nguyên chủ nhiệm bộ môn Ngữ văn trường ĐH học An Giang, nhận xét đề thi năm nay bám sát thời sự và “có đất” cho học sinh làm bài". Liệu có nên hiểu "THỜI SỰ" ở đây là thêm bước lùi của những bề trên ở bộ giáo dục? Điều 19.3 Bộ Luật Hình sự sửa đổi 2015 đã được bấm nút thông qua ở nghị trường. Công dân Việt Nam Phạm Minh Hoàng bị tước quốc tịch Việt Nam, bất chấp Hiến pháp và Luật Quốc tịch Việt Nam khẳng định đây là một quyền bất khả xâm phạm của ông Phạm Minh Hoàng. Tôi nghĩ rằng ở Việt Nam, những giá trị pháp luật và cả những giá trị nhân văn đang bị chà đạp thô bạo. Gieo gì – gặt nấy. Cảm ơn anh Phùng Hoài Ngọc. Mong được anh chia sẻ quan điểm về mấy câu thơ của cựu bộ trưởng Điềm đã được dùng làm đề thi quốc gia năm nay.
Chúng chỉ cần chơi khó học sinh thôi, không cần "Đề thi môn Văn phải là tiêu biểu cho môn quốc văn Việt Nam ngàn năm văn hiến".
Thưa anh CAO MINH TÂM
Cảm ơn anh đã quan tâm đề tài và cùng trao đổi ý kiến.
Tôi xin bộc bạch thêm về ý kiến anh nêu ra.
Nhà báo TT viết “Ông Phùng Hoài Ngọc …nhận xét đề thi năm nay bám sát thời sự và “có đất” cho học sinh làm bài"”. Anh ta (thực ra là BBT) đã cắt xén 99 % phần trả lời và xén gọn cả câu nói (đã dẫn ra) của tôi, nguyên văn tôi nói là “Đề thi năm nay có tính thời sự- cái thời sự của “lòng người”, thời sự nhân văn…”. Ý tôi nói “thời sự” không theo nghĩa thông thường như mọi người hiểu, mà là “thời sự lòng người”, tức cái thời sự chìm ẩn trong lòng người, cái nỗi bức xúc về thói vô cảm tràn lan xã hội.
Buổi sáng 22/6 thí sinh đang thi môn Văn mở đầu kỳ thi, đến khoảng 10h00, báo TUỔI TRẺ online đăng ngay bản chụp đề thi (do thí sinh được phép mang đề ra khỏi phòng thi khi thời gian thi đã hết 2/3), tôi đang ngồi đọc đề trên máy vi tính thì anh phóng viên TT không quen biết “đột nhập tư gia”, tự giới thiệu và đặt câu hỏi luôn. Tôi nói nhiều và kỹ về khuyết điểm, anh ấy mở laptop ngồi gõ, ước chừng 1 trang A4. Tôi nói cái độc đáo là dám dùng thơ ông Điềm đã nổi tiếng với bài “Đất Nước những tháng năm thật buồn” gần đây, coi như phủ định hoặc nối tiếp “phần II” bài Đất Nước hồi xưa (1972). Mặt khác ông Điềm từ khi nghỉ hưu không ngó ngàng tới chính trường, xa lánh lễ hội chính trị, hẳn bị coi là có vấn đề “tư tưởng suy thoái”…Nhà báo cũng tỏ lời đồng cảm với tôi. Bài viết gửi liền về BBT. Đó là bài phóng sự cấp tốc do nhiều PV các vùng trong nước gửi về, BBT chọn, cắt dán…Tôi hiểu rằng, không thể đăng nguyên bài phỏng vấn được, bởi mục tiêu của bài báo là phóng sự phản ánh cấp tốc tình trạng thi trên cả nước. Chỉ bực bội là họ không nói chút gì về khuyết điểm đề Văn câu I.
Về bài thơ ông Điềm, nhìn chung đó là bài thơ rất tài hoa, xuất chúng trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam (so với đội ngũ thơ thời ấy). Chỉ có đoạn cuối (có tính kết luận) là lời kêu gọi thanh niên học sinh “xuống đường” (biểu tình, chống đối) – bài thơ nhằm vào đối tượng bạn đọc là HSSV miền Nam trong chế độ VNCH. Tuy phần kết lời thơ vẫn tinh tế, không hô khẩu hiệu nhưng xét về cấu trúc tổng thể bài thơ thì có hơi…khập khiễng, tiền hậu bất nhất. Thông cảm rằng khi làm thơ anh Điềm đang hoạt động bí mật vùng Huế với nhiệm vụ Dân vận nên anh làm thơ “dân vận”. Bản thân tôi trước đây từng ở Ban ra đề thi tuyển sinh đại học cao đẳng (trước khi BỘ GD giành quyền ra đề chung) đã hơn một lần chọn bài này. Bài này cũng được nhiều trường chọn và BỘ cũng đã từng chọn. Khác nhau là các câu hỏi yêu cầu HS làm bài, tuỳ theo người ra đề. Không có ai chọn phần Kết của anh Điềm làm đề thi.
Có rất nhiều cách và mức độ chiếm lĩnh bài thơ. Ví dụ phân tích “nhân vật tác giả”, tôi từng nói anh Điềm đóng vai, giả bộ là một SV miền Nam học môn “Văn học dân gian” (chương trình đại học Văn) rồi bừng nghĩ về ĐẤT NƯỚC, trong hoàn cảnh “mất nước”, nên ra lời kêu gọi bạn hữu “xuống đường” giành lại “đất nước”. Lại nói chơi rằng bài thơ chính là cái tiểu luận của SV Nguyễn Khoa Điềm sau khi học xong môn VH Dân Gian ở khoa Văn ĐHSP.Hà Nội năm xưa.
Đoạn trích nằm ở phần đầu chương V (chương cuối), mang tên ĐẤT NƯỚC (Trường ca “Mặt đường khát vọng” có 5 chương).
Tôi tạm phân đoạn bằng các chữ ABCD.
(còn tiếp)
gửi anh Tâm (tiếp theo):
Đoạn A là một cách định nghĩa hóm hỉnh có duyên về đất-nước, ý nói đất nước gần gũi lắm với tuổi trẻ và tình yêu. Thủ pháp hoán dụ, lấy mảnh nhỏ (bộ phận) định nghĩa cái toàn thể.
Đoạn B và suốt về sau đến gần cuối bài, bắt đầu dùng văn chương dân gian như ca dao, cổ tích để tái hiện đất nước.
Đoạn C tả truyền thuyết LLQuân và Âu cơ nhắc nhở dân Việt cùng một tổ
và đoạn D nhắc ngày giỗ Tổ, gợi tình đoàn kết dân tộc.
Nhìn chung bài thơ đã chọn được tứ thơ độc đáo, đặc sắc xây dựng lại được hình ảnh Đất Nước với cảm xúc sâu lắng tạo ra mạch thơ cuồn cuộn từ đầu đến cuối.
Đề thi này lấy nội dung từ môn Văn lớp 10 và ngữ liệu Văn 12.
A
“Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
B
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn* trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi"
C
Thời gian đằng đẵng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
D
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”.
Thưa anh CAO MINH TÂM
Cảm ơn anh đã quan tâm đề tài và cùng trao đổi ý kiến.
Tôi xin bộc bạch thêm về ý kiến anh nêu ra.
Nhà báo TTrẻ viết “Ông Phùng Hoài Ngọc …nhận xét đề thi năm nay bám sát thời sự và “có đất” cho học sinh làm bài"”. Anh ta (thực ra là BBT) đã cắt xén 99 % phần trả lời và xén gọn cả câu nói của tôi, nguyên văn tôi nói là “Đề thi năm nay có tính thời sự- cái thời sự của “lòng người”, thời sự nhân văn…”. Ý tôi nói “thời sự” không theo nghĩa thông thường như mọi người hiểu, mà là “thời sự lòng người”, tức cái thời sự chìm ẩn trong lòng người, cái nỗi bức xúc về thói vô cảm tràn lan xã hội.
Buổi sáng 22/6 thí sinh đang thi môn Văn mở đầu kỳ thi, đến khoảng 10h00, báo TUỔI TRẺ online đăng ngay bản chụp đề thi (do thí sinh được phép mang đề ra khỏi phòng thi khi thời gian thi đã hết 2/3), tôi đang ngồi đọc đề trên máy vi tính thì anh phóng viên TT không quen biết “đột nhập tư gia”, tự giới thiệu và đặt câu hỏi luôn. Tôi nói nhiều và kỹ về khuyết điểm, anh ấy mở laptop ngồi gõ, ước chừng 1 trang A4. Tôi nói cái độc đáo là dám dùng thơ ông Điềm đã nổi tiếng với bài “Đất Nước những tháng năm thật buồn” gần đây, coi như phủ định hoặc nối tiếp “phần II” bài Đất Nước hồi xưa (1972). Mặt khác ông Điềm từ khi nghỉ hưu không ngó ngàng tới chính trường, xa lánh lễ hội chính trị, hẳn bị coi là có vấn đề “tư tưởng suy thoái”…Nhà báo cũng tỏ lời đồng cảm với tôi. Bài viết gửi liền về BBT. Đó là bài phóng sự cấp tốc do nhiều PV các vùng trong nước gửi về, BBT chọn, cắt dán…Tôi hiểu rằng, không thể đăng nguyên bài phỏng vấn được, bởi mục tiêu của bài báo là phóng sự phản ánh cấp tốc tình trạng thi trên cả nước. Chỉ bực bội là họ không nói chút gì về khuyết điểm đề Văn câu I.
Về bài thơ ông Điềm, nhìn chung đó là bài thơ rất tài hoa, xuất chúng trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam (so với đội ngũ thơ thời ấy). Chỉ có đoạn cuối (có tính kết luận) là lời kêu gọi thanh niên học sinh “xuống đường” (biểu tình, chống đối) – bài thơ nhằm vào đối tượng bạn đọc là HSSV miền Nam trong chế độ VNCH. Tuy phần kết lời thơ vẫn tinh tế, không hô khẩu hiệu nhưng xét về cấu trúc tổng thể bài thơ thì có hơi…khập khiễng, tiền hậu bất nhất. Thông cảm rằng khi làm thơ anh Điềm đang hoạt động bí mật vùng Huế với nhiệm vụ Dân vận nên anh làm thơ “dân vận”. Bản thân tôi trước đây từng ở Ban ra đề thi tuyển sinh đại học cao đẳng (trước khi BỘ GD giành quyền ra đề chung) đã hơn một lần chọn bài này. Bài này cũng được nhiều trường chọn và BỘ cũng đã từng chọn. Khác nhau là các câu hỏi yêu cầu HS làm bài, tuỳ theo người ra đề. Không có ai chọn phần Kết của anh Điềm làm đề thi.
Có rất nhiều cách và mức độ chiếm lĩnh bài thơ. Ví dụ phân tích “nhân vật tác giả”, tôi từng nói anh Điềm đóng vai, giả bộ là một SV miền Nam học môn “Văn học dân gian” (chương trình đại học Văn) rồi bừng nghĩ về ĐẤT NƯỚC, trong hoàn cảnh “mất nước”, nên ra lời kêu gọi bạn hữu “xuống đường” giành lại “đất nước”. Lại nói rằng bài thơ chính là cái tiểu luận bằng thơ của SV Nguyễn Khoa Điềm thu hoạch môn VH Dân Gian ở khoa Văn ĐHSP.Hà Nội năm xưa.
Đoạn trích nằm ở phần đầu chương V (chương cuối), mang tên ĐẤT NƯỚC (Trường ca “Mặt đường khát vọng” có 5 chương). (còn tiếp)
(tiếp theo
Tôi tạm phân đoạn bằng các chữ ABCD cho dễ trình bày.
Đoạn A là một cách định nghĩa hóm hỉnh có duyên về đất-nước, ý nói đất nước gần gũi lắm với tuổi trẻ và tình yêu. Thủ pháp hoán dụ, lấy mảnh nhỏ (bộ phận) định nghĩa cái toàn thể.
Đoạn B và suốt về sau đến gần cuối bài, bắt đầu dùng văn chương dân gian như ca dao, cổ tích để tái hiện đất nước.
Đoạn C tả truyền thuyết LLQuân và Âu cơ nhắc nhở dân Việt cùng một tổ
và đoạn D nhắc ngày giỗ Tổ, gợi tình đoàn kết dân tộc.
Nhìn chung bài thơ đã chọn được tứ thơ độc đáo, đặc sắc xây dựng lại được hình ảnh Đất Nước với cảm xúc sâu lắng tạo ra mạch thơ cuồn cuộn từ đầu đến cuối.
Đề thi này lấy nội dung từ môn Văn lớp 10 và ngữ liệu Văn 12 phối hợp lại.
A
“Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
B
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn* trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi"
C
Thời gian đằng đẵng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
D
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”.