Alexander L. Vuving
May 06, 2016
thediplomat.com
bản dịch của Vũ Quốc Ngữ
(VNTB) – Một cái nhìn sâu hơn về một câu hỏi chưa được hiểu rõ một cách cơ bản.
Các thảo luận về tranh chấp ở Biển Đông căng thẳng với nhiều cảm xúc. Vì thế tranh luận về vấn đề này nên được dựa trên thực tế. Và, như Bill Hayton đã ghi nhận, “bằng chứng không đáng tin cậy che phủ thảo luận quốc tế về tranh chấp ở Biển Đông.” Thật vậy, đôi khi có cảm giác như có một bức màn dày che giấu sự thật về biển Đông.
Hãy suy xét, ví dụ, lập luận rằng Trung Quốc chỉ đơn thuần là phản ứng với hành động khiêu khích đơn phương của các nước khác bao gồm Việt Nam trong khi trong thực tế nước này là kẻ gây hấn ở Biển Đông. Kết luận này dựa trên một số bằng chứng không đáng tin cậy, trong đó có ý kiến cho rằng Việt Nam đã “tăng gấp đôi sự chiếm hữu của mình” ở Biển Đông trong 20 năm qua. Thậm chí nếu một giả định rằng Việt Nam chiếm hữu 24 thực thể trong năm 1996 (số liệu thực tế từ bản đồ thường sử dụng cho luận điểm này thực sự xác định là con số 22), ý kiến cho rằng Việt Nam đã tăng số đảo chiếm hữu lên gấp đôi là sai lầm. Nguồn tin của ý kiến này – giải trình của một quan chức quốc phòng cao cấp Mỹ trước Quốc hội một năm 2015- trong thực tế nêu ra 48 điểm đảo của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa, không phải là đảo. Sử dụng khoảng thời gian 20 năm cũng không kém phần sai lệch bởi vì nó không tính đến việc chiếm hữu đảo Vành Khăn (Mischief Reed) bởi Trung Quốc cách đây 21 năm.
Nhìn một cách sâu rộng hơn ta sẽ thấy không có sự rõ ràng thực sự về sự chiếm hữu của các nước ở quần đảo Trường Sa. Không phải là không phổ biến để tìm các bài viết – và đôi khi có các tài liệu, bản đồ và dữ liệu công khai- có chứa thông tin không chính xác, mâu thuẫn và đôi khi không đáng tin cậy. Bài báo này cố gắng giải quyết vấn đề đó bằng cách nhìn vào những gì các nước thực sự chiếm hữu trong quần đảo Trường Sa. Để trả lời câu hỏi này, tôi đã tham khảo nhiều nguồn tư liệu, nhiều trong số đó là nguồn tin gốc, và phỏng vấn một số người am hiểu về vấn đề. Các thông tin thu được cũng đã được kiểm tra cẩn thận.
Việt Nam
Việt Nam hiện đang chiếm 21 thực thể trong quần đảo Trường Sa, với một số mới nhất lấy một vài ngày sau cuộc đụng độ đẫm máu vào ngày 14/3/1988 với Trung Quốc tại Gạc Ma (Johnson South Reef). Một danh sách đầy đủ các thực thể với tên và tọa độ của chúng đã được công bố ngày 22/4/1988 trên báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của chính phủ Việt Nam. Chúng là:
Song Tử Tây (Southwest Cay)
Đá Nam (South Reef),
Núi Thị (Petley Reef),
Sơn Ca (Sand Cay),
Nam Yết (Namyit),
Đá Lớn (Discovery Great Reef),
Đảo Sinh Tồn (Sin Cowe Island),
Co Lin (Collins Reef),
Len Đao (Lansdowne Reef),
Sinh Tồn Đông (Sin Cowe East Island),
Đá Lát (Ladd Reef),
Trường Sa hay Trường Sa Lớn (Đảo Trường Sa),
Đá Tây (West Reef),
Trường Sa Đông (Central Reef),
Đá Đông (East Reef),
Phan Vinh (Pearson Reef),
Tốc Tan (Allison Reef),
Núi Le (Cornwallis South Reef),
Tiên Nữ (Pigeon hoặc Tennent Reef),
Thuyền Chài (Barque Canada Reef),
An Bang (An Bang).
Trong một bản đồ (sau đây gọi là bản đồ APMSS) gắn liền với Chiến Lược An Ninh Hàng Hải Châu Á-Thái Bình Dương năm 2015 của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ xác định được 34 điểm đảo trên 21 thực thể. Một “điểm đảo” có thể lớn như một hòn đảo và nhỏ như một tháp canh. Đá Đông, ví dụ, được tính ba lần vì các thực thể không phát triển thành một hòn đảo nhân tạo mà được đánh dấu tại ba địa điểm bởi bốn hình bát giác, mỗi hình trong số đó rộng vài trăm mét vuông.
Việt Nam cũng có một hệ thống đếm tương tự, nhưng quốc gia này xác định chỉ có 33 điểm đảo (điểm đóng quân). Tại sao có sự khác biệt trên? Bộ Quốc phòng Mỹ tính thêm ngọn hải đăng trên đảo Tiên Nữ. Việt Nam không xem nó như là một điểm đảo vì không có quân đội đóng quân ở đó – nó được điều hành bởi một công ty dân sự thuộc Bộ Giao thông Vận tải. Hiện chưa rõ ngọn hải đăng này được xây dựng khi nào, nhưng tất cả 33 tiền đồn Việt khác đã được xây dựng trước năm 1989.
Bản đồ APMSS cũng chỉ ra rằng Việt Nam có thêm 14 điểm đảo nữa ở quần đảo Trường Sa. So sánh bản đồ với những gì tồn tại trên mặt biển chúng ta có thể thấy rằng chúng là 14 cấu trúc dạng nhà giàn mà Việt Nam đang kiểm soát trên sáu bãi nằm dưới mặt nước biển nằm ở phía tây nam của quần đảo Trường Sa. Việt Nam bắt đầu thiết lập các cấu trúc vĩnh viễn trên Bãi Tư Chính (Vanguard Bank), Bãi Vũng Mây (Rifleman Bank), và Bãi Phúc Tân (Prince of Wales Bank) vào năm 1989, Bãi Phúc Nguyên (Prince Consort Bank) năm 1990, và trên Bãi Quế Dương (Grainger Bank) và Bãi Huyền Trân (Alexandra Bank) vào năm 1991. Mỗi nhà giàn này rộng 100-250 mét vuông, và đứng trên những bãi có độ cao giữa 7 và 25 mét dưới mặt nước biển.
Liệu các bãi cát ngầm có tạo thành một phần của quần đảo Trường Sa hay không là một vấn đề gây tranh cãi. Các bản đồ của Trung Quốc nhóm chúng lại với nhau với quần đảo Trường Sa và coi chúng như thể chúng là thực thể trên mặt nước. Theo cách tính đó, Trung Quốc nói Việt Nam đang chiếm đóng giữa 27 và 30 đảo. Việt Nam lập luận rằng vì các bãi cát ngầm nằm sâu dưới nước và trong phạm vi 200 hải lý từ đường cơ sở của Việt Nam, chúng thuộc về thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của nước này theo quy định tại Điều 76 của Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS). Theo UNCLOS, các thực thể nằm dưới mặt nước biển không thể bị chiếm hữu.
Mười một trong số các thực thể mà Việt Nam đang quản lý có độ cao tự nhiên hơn 100 mét tính từ mặt nước biển khi thủy triều lên. Chúng là Song Tử Tây, Đá Nam, Sơn Ca, Nam Yết, Sinh Tồn, Đảo Sinh Tồn Đông, Len Đao, Đảo Trường Sa, Trường Sa Đông, Phan Vinh, và An Bang. Bảy thực thể khác – Núi Thị, Đá Lớn, Đảo Cô Lin, Đá Tây, Đá Đông, Tiên Nữ, và Thuyền Chài được cho là cao hơn mặt nước biển lúc thủy triều lên và được coi là đảo hay đá và có thể tạo ra các vùng lãnh hải phù hợp với UNCLOS. Ba thực thể Đá Lát, Tốc Tan, và Núi Lê – chỉ có thể ở trên mặt nước khi thủy triều thấp. Trong ngôn ngữ của UNCLOS, chúng không được hưởng một vùng lãnh hải, đặc quyền kinh tế, hoặc thềm lục địa.
Philippines
Phương tiện truyền thông Philippines thường cho rằng nước này kiểm soát 9 hoặc 10 thực thể ở quần đảo Trường Sa. Thực thể thứ 10 tên Đá Cá Nhám (Irving Reef hoặc Balagtas), nằm giữa dải Loại Ta và Bến Lạc. Không có cấu trúc trên rạn san hô này, nhưng các nguồn tin chưa được xác minh cho biết tàu hải quân Philippines thay phiên nhau để bảo vệ thực thể này. Nếu điều này là đúng, tình trạng của Đá Cá Nhám tương tự như một số thực thể khác được theo dõi bởi tàu Trung Quốc và Việt Nam, nhưng vẫn còn bỏ trống.
Vì điều này, 9 thực thể mà Philippines kiểm soát ở quần đảo Trường Sa là:
Song Tử Đông (Northeast Cay, tiếng Philippines- Parola),
Đảo Thị Tứ (Thitu Island -Pag-asa),
Bãi An Nhơn (Loaita Cay -Panata),
Đảo Loại Ta (Loaita Island -Kota),
Đảo Bến Lạc (West York Island (Likas -Likas),
Đảo Bình Nguyên (Flat Island -Patag),
Đảo Vĩnh Viễn (Nanshan- Lawak),
Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal -Ayungin),
Đá Công Đo (Commodore Reef – Rizal).
Danh sách này không giống với danh sách phổ biến hơn về những thực thể mà Philippines chiếm về tên gọi của Bãi An Nhơn. Hầu hết các nguồn Philippine gọi tên tiếng Anh của đảo này là Lankiam Cay, một cồn cát nhỏ nằm 8 hải lý về phía đông-đông bắc của đảo Loại Ta. Hầu hết các tài liệu quốc tế cũng liệt kê Đá An Nhơn và đảo Loại Ta là hai thực thể mà Philippines chiếm đóng trong dải Loại Ta. Nhưng bản đồ APMSS cho thấy không có đồn trại tại Bãi An Nhơn. Thay vào đó, nó đánh dấu đồn trại thứ 2 của Philippine trong dải Loại Ta trên một rạn san hô không xác định phía tây bắc của đảo Loại Ta. Một số nguồn tin Trung Quốc và Việt Nam xác định thực thể mà Philippines chiếm như Loaita Nan. Tuy nhiên, các tọa độ của Loaita Nan (100 42.5 ‘ Bắc, 1140 19,5’ Đông) là của các rạn san hô ở rìa phía tây của Dải Loại Ta, nơi không có cấu trúc có thể nhìn thấy từ các hình ảnh vệ tinh có sẵn trong Google Maps. Đồng thời, các cấu trúc nhỏ có thể nhìn thấy trên Bãi An Nhơn (100 44 ‘Bắc, 1140 21’ Đông), mà có thể được coi như là một phần của Loaita Nan nhưng thực sự nằm phía đông qua một kênh sâu bảy mét. Bãi An Nhơn cách Đảo Loại Ta 6,5 hải lý về phía tây bắc.
Vào những năm 1970-1978, Philippine di chuyển để chiếm bảy thực thể trên quần đảo Trường Sa, với quân đội đóng quân trên năm hòn đảo. Đảo Bình Nguyên, nằm khoảng 6 hải lý về phía bắc của Đảo Vĩnh Viến, được kiểm soát bởi một đơn vị đồn trú tại căn cứ Đảo Vĩnh Viễn đến năm 2011, khi một số cấu trúc được xây dựng trên Đảo Bình Nguyên cho sự hiện diện lâu dài hơn. Một tài liệu được sản xuất bởi một mạng lưới truyền hình địa phương trong năm 2004 nói rằng chỉ có bốn binh sĩ bảo vệ cả hai thực thể từ nơi tạm trú của họ trên Đảo Vĩnh Viễn. Một phương pháp tương tự được áp dụng cho các thực thể trong Dải Loại Ta, với Đảo Loại Ta được coi là cơ sở cho việc đồn trú cho đến khi một số cơ sở khác được dựng lên ở Bãi An Nhơn. Một số nguồn tin cho biết Bãi An Nhơn có một bãi biển hơn 5 héc ta trong quá khứ, nhưng một cơn bão thổi bay cát của hòn đảo, để lại đằng sau nền đá calcarenite có thể được nhìn thấy khi thủy triều xuống.
Ngày Philippines bắt đầu chiếm đóng Đá Công Đo còn chưa chắc chắn. Quân đội Philippines tiến đến rạng san hô trong tháng 8 năm 1980 và nhổ đi một chỉ dấu mà Malaysia đã đánh dấu ở đó một vài tháng trước, nhưng không rõ họ ở lại hay rời sau hoạt động đó. Một báo cáo cho rằng Philippines bỏ rơi nó từ năm 1986, nhưng hiện giờ đảo này đang bị chiếm đóng bởi một đội quân.
Năm 1999, Philippines chiếm đóng Bãi Cỏ Mây bằng cách chạy tàu xe tăng đổ bộ BRP Sierra Madre và sử dụng nó như một nơi trú ẩn cho một đơn vị đồn trú nhỏ. Đáng chú ý, Lầu Năm Góc không tính trạm Philippines ở Bãi Cỏ Mây là một tiền đồn, mặc dù các quan điểm trái ngược được phổ biến ở Philippines. Bãi này cũng chỉ là một thực thể dưới mặt nước biển duy nhất mà Philippines chiếm đóng. Tất cả tám thực thể khác có thể nhìn thấy trên mặt nước khi thủy triều lên.
Alexander L. Vuving là giáo sư tại Trung Tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á- Thái Bình Dương Daniel K. Inouye. Quan điểm thể hiện trong bài viết này là của riêng tác giả và không phản ánh quan điểm của Chính phủ Hoa Kỳ, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, và Trung tâm Châu Á-Thái Bình Dương.
(Còn nữa)
Nguồn: http://thediplomat.com/2016/05/south-china-sea-who-claims-what-in-the-spratlys/ngày 06/05/2016