Thảo Vy
(VNTB) – Viện dẫn vào điểm C khoản 1 Điều 192 như lời ông Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh là vi phạm tố tụng.
Ngư dân miền Trung tụ tập trước trụ sở Tòa án Nhân dân Thị xã Kỳ
“Chiều 5-10, TAND thị xã Kỳ Anh đã tiến hành trả 506 đơn khởi kiện Công ty Formosa Hà Tĩnh, đúng theo quy định của pháp luật. Hiện tại, TAND thị xã Kỳ Anh đã sao chụp toàn bộ 506 đơn khởi kiện và các tài liệu liên quan lưu tại tòa án để làm căn cứ giải quyết khiếu nại, kiến nghị khi có yêu cầu”. Ông Nguyễn Văn Thắng, Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh, cho biết như vậy tại Hội nghị giao ban báo chí tháng 9-2016 tỉnh Hà Tĩnh, diễn ra vào sáng ngày 8-10-2016 tại Hà Tĩnh.
Ông Thắng nói rằng: “Việc trả lại đơn căn cứ vào các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự. Cụ thể tại khoản 5 Điều 189 kèm theo đơn khởi kiện phải có các tài liệu, chứng cứ chứng minh lợi ích quyền lợi hợp pháp bị xâm phạm. Điểm C khoản 1 Điều 192, sự việc đã được giải quyết bằng quyết định đã có hiệu lực của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trong việc này, Chính phủ đã có Quyết định 1880 của Thủ tướng Chính phủ”.
Quyết định 1880 của Thủ tướng Chính phủ có giá trị hồi tố?
Vẫn theo ông Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh, hai ngày 26 và 27-9, tổ tiếp nhận đơn của TAND thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh đã tiếp nhận 506 đơn và các tài liệu kèm theo của người dân huyện Quỳnh Lưu khởi kiện Công ty Formosa Hà Tĩnh, yêu cầu bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường. Việc tiếp nhận đơn đảm bảo đúng quy trình, thủ tục của pháp luật quy định.
Sau khi tiếp nhận và phân loại đơn, có 296 đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại trong đánh bắt hải sản; 137 đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại trong sản xuất muối; 68 đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại trong nghề sản xuất nước; ba đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại về nghề nuôi trồng thủy hải sản; hai đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại nghề kinh doanh thủy sản ven biển. Tổng số tiền các hộ dân yêu cầu bồi thường thiệt hại là 56 tỉ đồng.
Như vậy, thời gian xác định việc nhận đơn khởi kiện là ngày 26 và 27-9-2016. Trong khi đó thì đến ngày 29-9-2016, phó Thủ tướng Trương Hòa Bình mới ký ban hành Quyết định số 1880/QĐ-TTg, nội dung: “Ban hành định mức bồi thường thiệt hại cho các đối tượng tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế bị thiệt hại do sự cố môi trường biển”.
Bộ Luật Tố tụng dân sự, Điều 192. “Trả lại đơn khởi kiện, hậu quả của việc trả lại đơn khởi kiện”, ở điểm C khoản 1, ghi: “ Thẩm phán trả lại đơn khởi kiện trong các trường hợp sau đây: (…) c) Sự việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc quyết định đã có hiệu lực của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trừ trường hợp vụ án mà Tòa án bác đơn yêu cầu ly hôn, yêu cầu thay đổi nuôi con, thay đổi mức cấp dưỡng, mức bồi thường thiệt hại, yêu cầu thay đổi người quản lý tài sản, thay đổi người quản lý di sản, thay đổi người giám hộ hoặc vụ án đòi tài sản, đòi tài sản cho thuê, cho mượn, đòi nhà, đòi quyền sử dụng đất cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ mà Tòa án chưa chấp nhận yêu cầu và theo quy định của pháp luật được quyền khởi kiện lại”.
Như vậy, người dân huyện Quỳnh Lưu khởi kiện Công ty Formosa Hà Tĩnh, yêu cầu bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường, có thời gian nhận đơn theo đúng quy định về tố tụng ở TAND thị xã Kỳ Anh trong hai ngày 26 và 27-9-2016. Do đó viện dẫn vào điểm C khoản 1 Điều 192 như lời ông Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh là vi phạm tố tụng.
Quyết định số 1880/QĐ-TTg có liên quan gì đến Formosa?
506 đơn và các tài liệu kèm theo của người dân huyện Quỳnh Lưu khởi kiện Công ty Formosa Hà Tĩnh, yêu cầu bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường.
Còn Quyết định số 1880/QĐ-TTg thì không có bất kỳ điều khoản nào nói rằng quyết định này nhằm giải quyết sự cố môi trường do Công ty Formosa Hà Tĩnh gây ra. Đó là chưa kể phần căn cứ pháp lý để ban hành quyết định này cũng không hề liên quan gì đến hành vi ‘sự cố môi trường’ do Công ty Formosa Hà Tĩnh gây ra. Quyết định 1880/QĐ-TTg viện dẫn: “Căn cứ Luật Tổ chức Chính phủ ngày 19 tháng 6 năm 2015; Căn cứ Luật Bảo vệ môi trường năm 2014; Theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính”.
Nói thêm, việc “Căn cứ Luật Bảo vệ môi trường năm 2014” của Quyết định 1880/QĐ-TTg, là không phù hợp vì cho đến nay toàn bộ các vi phạm và căn cứ đưa đến thỏa thuận đền bù 500 triệu USD của Formosa vẫn chưa công bố, nên không thể hiểu là Quyết định 1880/QĐ-TTg nằm trong phạm vi điều chỉnh của điểm C khoản 1 Điều 192 như lời ông Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh.
Quyết định 1880/QĐ-TTg có 5 điều: Điều 1. Đối tượng thiệt hại được xác định bồi thường do sự cố môi trường biển tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Điều 2. Định mức và thời gian tính bồi thường thiệt hại. Điều 3. Nguồn kinh phí thực hiện. Điều 4. Tổ chức thực hiện. Điều 5. Điều khoản thi hành.
Quyết định 1880/QĐ-TTg chỉ nêu đối tượng thiệt hại do sự cố môi trường, nhưng không có bất kỳ điều nào cho biết đối tượng gây thiệt hại này. Nguyên văn ở điều 3 như sau: “Điều 3. Nguồn kinh phí thực hiện. Nguồn kinh phí bồi thường thiệt hại về kinh tế cho các đối tượng quy định tại Điều 1 Quyết định này được sử dụng từ nguồn kinh phí do Công ty trách nhiệm hữu hạn Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh bồi thường”.
Như vậy, ngay cả nội dung điều 3 cũng chỉ mới dẫn nguồn kinh phí để bồi thường, chứ không phải là giải quyết vấn đề như yêu cầu khiếu kiện của 506 đơn của người dân huyện Quỳnh Lưu.
Tuy nhiên vụ việc vẫn chưa khép lại khi ông Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh đã nói rằng: “Hiện tại, TAND thị xã Kỳ Anh đã sao chụp toàn bộ 506 đơn khởi kiện và các tài liệu liên quan lưu tại tòa án để làm căn cứ giải quyết khiếu nại, kiến nghị khi có yêu cầu”.