Khánh Hòa
(VNTB) – Xe điện có thành phần quan trọng nhất là pin. Quá trình làm ra pin từ đất hiếm gây hại môi trường. Những pin, ắc-quy này khi hết hạn cũng không thể xử lý triệt để, nguy hiểm nguồn đất, nước.
Về lý thuyết, việc tái chế pin xe điện không hề đơn giản vì có sự đa dạng về hóa học, hình dạng và thiết kế của pin lithium-ion. Để tái chế một cách hiệu quả, số pin này phải được tháo rời và phải phân tách được các dòng chất thải trong các bộ phận cấu thành của chúng. Giống như lithium, pin cũng chứa một số kim loại có giá trị khác như coban, niken và mangan. Những kim loại này có thể được tái sử dụng.
Khá bất ngờ khi trên trang web của VinFast – nhà sản xuất ô tô điện đầu tiên của Việt Nam cũng đưa ra khuyến cáo về vấn đề ô nhiễm môi trường từ pin của xe điện.
Theo bài viết này thì xét trên tất cả các khía cạnh, xe điện chúng không phải là xe không phát thải. Chúng có thể không phát ra CO2 trong khi sử dụng, trong 3 giai đoạn khác: trong quá trình sản xuất, sản xuất năng lượng và vào cuối vòng đời của chúng, xe điện không phát thải khí CO2. Nhưng trong giai đoạn sản xuất pin cho xe điện, các hoạt động khai thác để chiết xuất các kim loại đất hiếm được sử dụng trong pin tiêu thụ nhiều năng lượng và gây ô nhiễm.
Đối với sản xuất năng lượng, sử dụng xe cung cấp năng lượng từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch, giải phóng CO2 trong khí quyển, còn khi sử dụng xe điện chúng ta cần sạc điện thì gián tiếp thải khí CO2 thông qua ống xả từ một số nhà máy điện. Tuy pin có thể được tái chế, nhưng đó là một quá trình tốn kém. Hiện nay, hầu hết pin vẫn chưa được tái chế.
VinFast nhìn nhận trong chu trình thiết kế và sản xuất một chiếc xe điện hoàn chỉnh trải qua từng giai đoạn như từ nguyên liệu thô được chiết xuất, tinh chế, vận chuyển và sản xuất thành các bộ phận riêng rẽ, sau đó sẽ được lắp ráp để đưa ra sản phẩm xe điện. Đây là quá trình chung cho cả xe thông thường và xe điện. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Liên minh các nhà khoa học cho rằng, quá trình cuối sản xuất ô tô điện là quá trình tạo ra nhiều khí thải carbon hơn.
Tại sao lại như vậy? Vẫn theo VinFast, bởi vì xe điện lưu trữ năng lượng trong pin lớn có chi phí xử lý khí thải và bảo vệ môi trường cao, nghĩa là chúng càng lớn, lượng khí thải của quá trình càng lớn.
Bên cạnh đó, pin xe điện được làm bằng các nguyên tố đất hiếm (REE) như lithium, niken, coban hoặc than chì, chúng chỉ tồn tại bên dưới bề mặt trái đất nên việc sản xuất pin phụ thuộc vào các hoạt động khai thác đất hiếm. Quá trình khai thác này gây ra ô nhiễm môi trường lớn.
VinFast dẫn số liệu từ Hiệp hội Đất hiếm Trung Quốc cho biết để sản xuất 1 tấn REE sẽ thải ra 75 tấn chất thải axit và dư lượng phóng xạ cũng được tạo ra. Mặc dù, theo yêu cầu về sản xuất, chúng phải được xử lý trước khi thải ra môi trường nhưng vẫn xảy ra những vấn đề ngoài ý muốn khi không được xử lý đúng cách.
Để sản xuất pin cho xe điện, ngoài sử dụng các nguyên tố đất hiếm REE, cũng cần năng lượng đến từ các nguồn carbon thấp. Chúng cũng tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Tuy nhiên, VinFast cho rằng điện năng ngày nay được tạo ra từ nhiều nguồn nhiên liệu có thể tái tạo, điều này giúp cho việc giảm lượng CO2 thải ra môi trường trong quá trình sản xuất pin xe điện.
Giới chuyên gia môi trường dè dặt đánh giá hiện tại thì xe ô tô điện là một giải pháp tạm thời. Giải pháp này thuận tiện cho các thành phố lớn, như với việc sử dụng rất nhiều những chiếc xe như vậy, không khí thực sự trở nên sạch hơn, vì không có khí thải từ các xe cộ chạy trên đường phố.
Cũng không ít lo ngại về viễn cảnh ở Việt Nam trong thời gian tới, khi vòng đời của các tấm pin điện gió, điện năng lượng mặt trời, pin ắc-quy xe máy thải ra, và nếu không được xử trí phù hợp thì hậu quả có thể là một tình huống còn tồi tệ hơn nhiều so với ô nhiễm nhựa đang bủa vây Việt Nam.