 |
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Barack Obama trong một bữa tiệc nhà nước, thứ sáu – ngày 25 Tháng Chín, 2015, tại Nhà Trắng – Washington. Ảnh: AP Photo /Andrew Harnik |
Ai thắng một trận đánh? Những người có nhiều bạn bè tại quán bar.
Ai thắng một cuộc chiến tranh? Các quốc gia có nhiều đồng minh.
Trực giác đơn giản này cho thấy các nền dân chủ giành chiến thắng gần như tất cả các cuộc chiến tranh từ khi bắt đầu với khoảng 2/3 cuộc chiến tranh. Chính điều này đã khiến Mỹ xây dựng một liên minh lớn để sẵn sàng cho điểm nóng ở Đông Âu, Trung Đông hay Biển Đông.
Obama nói với Trung Quốc bớt hung hãn ở Biển Đông.
Trong chuyến thăm Philippines vào tháng Mười một, Tổng thống Obama kêu gọi Trung Quốc ngăn chặn các cuộc xung đột và quân sự hóa ở Biển Đông, nơi Trung Quốc đối đầu với Mỹ và các đồng minh xoay quanh các đảo, quyền tự do đi lại, và sự tiếp cận nguồn tài nguyên thiên nhiên. Obama công bố 250 triệu USD viện trợ quân sự cho các đồng minh của trong khu vực.
Mỹ cũng đang làm việc tích cực để xây dựng liên minh lớn hơn nhằm hỗ trợ các mục tiêu của mình ở Biển Đông và các nơi khác. Ngược lại, Trung Quốc và Nga lại đứng một mình trong các tranh chấp này.
Điều này là khá khác thường. Đối với nhiều nước nằm trong liên minh Mỹ ở châu Á, trong đó có Philippines, Việt Nam, Indonesia, và Malaysia, Trung Quốc là nước láng giềng gần hơn và một đối tác thương mại. Trung Quốc có khả năng kinh tế quan trọng hơn cho tương lai của các quốc gia này so với Mỹ. Tương tự như vậy, Ukraina và vùng Baltic chung đường biên giới với Nga, chứ không phải Hoa Kỳ. Vậy tại sao các quốc gia này (tìm cách) đồng minh với Mỹ?
Một câu trả lời là Hoa Kỳ đang theo đuổi toàn vẹn lãnh thổ (lợi ích cộng đồng) – trong khi Trung Quốc và Nga đang tìm kiếm lãnh thổ. Nó dễ dàng hơn để xây dựng một liên minh xung quanh dựa trên một cái gì đó có lợi cho mọi người, chứ không phải là một tài sản đó phải được phân chia, thường không đồng đều.
Các nền dân chủ đấu tranh và mang lại cho những đồng minh.
Trong nghiên cứu mới, chúng tôi cho rằng nền dân chủ có xu hướng theo đuổi lợi ích cộng đồng như các tuyến đường biển mở và tôn trọng biên giới lãnh thổ hiện tại, trong khi chế độ chuyên quyền có xu hướng theo đuổi tư lợi như lãnh thổ. Các nền dân chủ chiến đấu nhiều hơn bên cạnh các đồng minh. Những liên minh lớn hơn giành chiến thắng trong các cuộc xung đột thường xuyên hơn.
Tuy nhiên, nếu tất cả mọi người được hưởng lợi từ các liên minh lớn, tại sao các nền dân chủ cuối cùng chiến đấu bên cạnh những đồng minh hơn chế độ chuyên quyền? Chính là bởi người chiến thắng sẽ phải chia sẻ chiến lợi phẩm – dầu, lãnh thổ, hoặc các nguồn tài nguyên chiến lược và kinh tế trong một khu vực như Biển Đông với nhau. Còn riêng Trung Quốc, thêm đồng minh có nghĩa là pha loãng những lợi ích mà nước này đạt được.
Trong Biển Đông, Hoa Kỳ đang cố gắng để duy trì các tuyến đường biển mở cho thương mại, một giá trị chung cho các nước. Càng nhiều càng tốt!
Logic này mở rộng vượt ra ngoài Biển Đông. Do số lượng lớn người tham gia vào chính trị trong nước, lợi ích cốt lõi nền dân chủ ‘thường đáp ứng tốt nhất thông qua các lợi ích cộng đồng (sự ổn định, quản trị tốt, và các phúc lợi). Tuyến đường biển mở cho thương mại. Biên giới quốc tế ổn định. Hạn chế chủ nghĩa khủng bố, diệt chủng,…
Khi các nền dân chủ đi đến chiến tranh vì những mục tiêu này, họ xây dựng các liên minh áp đảo và giành chiến thắng.
Chế độ chuyên quyền càng hung hang thì càng bị cô lập.
Benjamin A.T. Graham là một trợ lý giáo sư tại Trường Quan hệ Quốc tế tại Đại học Southern California và đồng sáng lập của tổ chức An ninh và Kinh tế chính trị (SPEC).
Erik Gartzke là giáo sư khoa học chính trị tại Đại học California, San Diego, học giả nghiên cứu cao cấp tại Đại học Columbia (New York) và là một nhà nghiên cứu về một dự án nghiên cứu quốc phòng Minerva.