VNTB – Tập Cận Bình là ai: sự tôn kính và bắt chước Mao

Tập cũng đã đi theo mô hình của Mao trong việc bảo vệ nguyên tắc của mình chống lại đảo chính. Chiến dịch chống tham nhũng của ông đã mang lại rất nhiều kẻ thù, và đã có những tin đồn về âm mưu ám sát. Tuy nhiên, như đã chỉ ra bởi James Mulvenon và Cheng Li, tương ứng, Tập đã thắt chặt và kiểm soát trực tiếp quân đội bằng việc nắm cơ quan Chủ tịch Hệ thống Trách nhiệm dạng như Quân ủy Trung ương, và ông ta điều khiển quân đoàn bảo vệ, đơn vị bảo đảm an toàn cho tất cả các nhà lãnh đạo khác, thông qua người vệ sĩ lâu năm Vương Thiếu Quân (Wang Shaojun). Bằng cách như vậy, Tập kiểm soát môi trường vật lý của các nhà lãnh đạo khác, cũng giống như Mao đã làm thông qua người trung thành với ông Uông Đông Hưng.

Tập truyền tải sự tự tin kiểu Napoleon vào tầm quan trọng của nhiệm vụ của mình và thành công không thể tránh khỏi của nó. Bản thân ông ta được cho là niềm nở và thoải mái. Dập khuôn theo kiểu Mao với việc hiển thị một mặt lãnh đạm và bất động mà dường như để truyền đạt sự cam chịu hoặc không thể nguôi, tùy thuộc vào việc ông đang ngồi nghe hoặc đưa một bài phát biểu nhàm chán. Các cơ quan tuyên truyền hoạt động cật lực để tạo ra một hình ảnh vĩ đại của “Cha Tập” và ông ta xuất hiện phổ biến trong công chúng, mặc dù điều này đã thay đổi khi nền kinh tế chậm lại. Nhưng chiến dịch chống tham nhũng của ông ta mà ảnh hưởng đến nhiều quan chức lớn vẫn tiếp tục, dẫn giới tinh hoa và quan chức nhìn nhận Tập như là một lãnh đạo bí hiểm và đáng sợ.

Trên tất cả, Tập đã theo kiểu Mao trong việc xây dựng ý thức hệ. Ông đã viện dẫn của Mao “Bài nói tại Diễn đàn Diên An về Văn học và Nghệ thuật” trong việc giải thích lý do tại sao văn hóa và nhân viên truyền thông phải hiển thị “nhân vật Đảng” và phục vụ như là “cổ họng và lưỡi” của Đảng và đã sử dụng nghị quyết mà Mao đã viết cho Hội nghị đảng năm 1929 để nhấn mạnh tầm quan trọng của đảng trong việc kiểm soát của quân đội. Ông ta đã cảnh báo các đảng viên trong việc “nói vô trách nhiệm” và các học giả chống lại “giá trị phổ quát.” Như David Shambaugh viết trong cuốn sách gần đây của anh tựa đề Tương lai của Trung Quốc:

Hiện đã có một chiến dịch đàn áp không ngừng trên tất cả các hình thức đối với giới bất đồng chính kiến và các nhà hoạt động xã hội; Internet và các phương tiện truyền thông xã hội đã phải chịu sự kiểm soát chặt chẽ hơn; đạo Kitô giáo và nhà thờ bị phá hủy; người Tây Duy Nhĩ và người Tây Tạng chịu bách hại ngày càng lớn hơn; hàng trăm luật sư nhân quyền đã bị bắt giữ và đưa ra xét xử; tụ họp công cộng bị hạn chế; một loạt các ấn phẩm được kiểm duyệt; sách giáo khoa nước ngoài bị cấm chính thức trong các trường đại học; giám sát chặt chẽ giới trí thức; NGO nước ngoài và trong nước đã chịu áp lực điều khiển chưa từng có của chính phủ và nhiều người đã bị buộc phải rời khỏi Trung Quốc; tấn công vào các “thế lực thù địch nước ngoài” diễn ra đều đặn; và tăng cường bộ máy an ninh …. Trung Quốc ngày nay đàn áp mạnh hơn bất cứ lúc nào kể từ thời kỳ 1989-1992 hậu Thiên An Môn.

Nhưng Tập khác Mao trong nhiều điểm quan trọng. Ông ta có thông tin chính xác hơn Mao đã có, nhờ các hệ thống rộng lớn, có tổ chức, và chuyên nghiệp và nhờ vào những gì ông đã thu thập được trong chuyến đi của mình trong nước và ở nước ngoài. Ông ta sử dụng các cơ quan đảng để cáo buộc tham nhũng hơn là sử dụng Hồng vệ binh và cáo buộc về chủ nghĩa xét lại để thanh trừng đối thủ, và cảnh sát chính trị chứ không phải là một phong trào quần chúng để đàn áp bất đồng chính kiến. Mao là một nhà tư tưởng và phong cách nhà văn; Tập có những ý tưởng tầm thường hơn nhưng kiên định và phù hợp hơn trong việc ra quyết định. Thói quen cá nhân của ông xuất hiện một cách có trật tự, so với cách hỗn loạn của Mao trong việc giết thời gian. Sau một hôn nhân ngắn và đổ vỡ, Tập gắn bó với Bành Lệ Viên, một ca sỹ nổi tiếng xuất thân từ quân đội. Quan hệ của họ dường như là bình thường một cách nhàm chán và không có tin đồn nào cho rằng ông ta theo chủ nghĩa khoái lạc tình dục kiểu Mao. (Cũng không có những tin đồn cáo buộc Tập tham nhũng cá nhân, mặc dù Bloomberg News cho thấy chị gái của ông ta và chồng bà có rất nhiều tiền.

Và Tập không là nhà cách mạng. Ông ta không hề tìm kiếm để làm Trung Quốc lên-xuống cũng không muốn quay lại nền kinh tế nông thôn và kinh tế kế hoạch. Thay vào đó, ông đã tuyên bố, không được phép để phủ nhận “hai ba mươi năm” của kỷ nguyên Mao và sau đó là thời kỳ cải cách hậu Mao. Trung Quốc phải kết hợp sự vững chắc của Mao với hiện đại hóa cải cách.

Những cải cách mà ông có trong tâm trí, tuy nhiên, khác với những gì nhiều nhà quan sát ở cả Trung Quốc và phương Tây muốn. Sau khi nắm quyền, tuyên ngôn chính sách đầu tiên của chế độ của ông ta nói rằng “thị trường nên đóng vai trò quyết định trong việc phân bổ các nguồn lực,” nhưng mọi việc đã cho thấy rõ ràng rằng các lực lượng thị trường được dự định như là một công cụ để thêm sinh lực chứ không phải để giết các doanh nghiệp nhà nước khổng lồ và các tổ chức tài chính nhà nước tiếp tục được hưởng sự bảo trợ của nhà nước và tạo nên một phần lớn của nền kinh tế. Tậpi hiểu chúng là những trụ cột của quyền lực nhà nước và sẽ không bao giờ trao quyền kiểm soát nền kinh tế cho các doanh nghiệp mà Đảng không kiểm soát.

Tập muốn “pháp quyền, nhưng điều này có nghĩa là sử dụng các tòa án một cách hăng hái hơn để thực hiện đàn áp chính trị và thay đổi phong cách làm việc của bộ máy quan liêu. Ông ta muốn cải tổ các trường đại học, không phải để tạo sự tự do học thuật kiểu phương Tây nhưng để bắt các học giả và sinh viên quỳ gối (bao gồm cả những người nghiên cứu ở nước ngoài). Ông ta đã tổ chức lại một cách toàn diện quân đội, một phần để làm cho nó hiệu quả hơn trong trận chiến, nhưng cũng để tái khẳng định lòng trung thành của quân đội với đảng và cá nhân ông ta. Mục đích tổng thể của cải cách là để giữ cho Đảng Cộng sản Trung Quốc nắm quyền.

Mục tiêu của Tập là làm cho Trung Quốc đạt được “một xã hội khá giả” nhân dịp kỷ niệm một trăm năm thành lập đảng trong năm 2021, và “một xã hội hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa” (shehuizhuyi xiandaihua shehui) nhân dịp kỷ niệm một trăm năm quốc khánh của Trung Quốc trong năm 2049.

Những mục tiêu nghe có vẻ khiêm tốn, nhưng chúng được tô đậm. Mục tiêu cho năm 2049 được cho là để ngụ ý một mức GDP bình quân 30,000 USD/đầu người và các nhà lập kế hoạch của Trung Quốc ước tính rằng nếu nước này đóng góp hơn 30% của GDP của thế giới, gấp rưỡi Hoa Kỳ. Điều đó sẽ tạo ra một lượng lớn năng lượng toàn cầu. Tuy nhiên, đến năm 2049 vẫn là một chặng đường dài. Bây giờ, Tập sẽ không ngần ngại tấn công trở lại nếu ông tin rằng “lợi ích cốt lõi” của nước này xung quanh ngoại vi của nó đang bị đe dọa, nhưng ưu tiên của ông về cơ bản là ở trong nước.

Tập đã chứng tỏ mình trong một số cách mạnh mẽ hơn Đặng hoặc thậm chí hơn Mao. Đặng quyết định cuối cùng về các vấn đề chính sách khó khăn, nhưng ông ta vẫn cố gắng tránh tham dự vào công việc hàng ngày và khi bị buộc phải đưa ra quyết định lớn đầu tiên ông tìm sự đồng thuận giữa một nhóm nhỏ các nhà lãnh đạo cấp cao. Mao đã có thể thực hiện bất kỳ quyết định nào mà ông muốn không phụ thuộc vào ý chí của các lãnh đạo cấp cao khác, nhưng ông ta chỉ chú ý đến một vài vấn đề tại một thời điểm. Tập dường như quan tâm đến tất cả những chính sách quan trọng, và hàng ngày mà không cần phải tham khảo ý kiến các cán bộ cấp cao hoặc những lãnh đạo về hưu.

Tập có thể đi xa hơn nữa. Có gợi ý rằng ông ta sẽ tìm cách phá vỡ quy định về hai nhiệm kỳ năm năm vì muốn ở lại vị trí nhiều hơn nữa. Ông ta đã tự cho mình là lãnh đạo “cốt lõi” mà người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào đã không làm. Tại thời điểm này trong nhiệm kỳ đầu tiên, chúng ta mong đợi để xem một hoặc hai chính trị gia trẻ tuổi mới nổi như người thừa kế tiềm năng tại Đại hội Đảng 19 năm tới, nhưng không có dấu hiệu như vậy. Một trong những tin đồn lưu hành ở Bắc Kinh là các biên tập viên đang biên soạn một cuốn sách gồm các “tư tưởng Tập” (Sixiang), một việc sẽ đưa Tập ngang hàng với Mao trong việc đóng góp cho lý thuyết Trung-Mác, một kiểu không nhà lãnh đạo nào sau Mao làm thế.

Sự tập trung quyền lực vào Tập đặt ra mối nguy hiểm lớn cho Trung Quốc. Không ai nói về điều này tốt hơn so với Đặng Tiểu Bình, trong một bài phát biểu tiêu đề “Về cải cách hệ thống lãnh đạo của Đảng và Nhà nước” vào ngày 18 Tháng 8 năm 1980:

Quá tập trung quyền lực sẽ sinh ra quyết định tùy ý của cá nhân mà tập thể chịu trách nhiệm, và nó là một nguyên nhân quan trọng của bộ máy quan liêu theo hoàn cảnh hiện tại …. Có một giới hạn về kiến thức, kinh nghiệm và năng lượng với bất cứ người nào. Nếu một người nắm giữ quá nhiều vị trí cùng một lúc, anh ta sẽ cảm thấy khó khăn để hiểu thấu các vấn đề trong công việc của mình và quan trọng hơn, anh ta sẽ chặn đường những người đồng chí thích hợp hơn trong việc nắm giữ các vị trí lãnh đạo.

Để tránh những vấn đề đó, Đặng Tiểu Bình đã xây dựng một hệ thống các chỉ tiêu ngầm mà các nhà lãnh đạo cao cấp đã được giới hạn hai nhiệm kỳ, các thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị phân chia vai trò lãnh đạo với nhau, và nhà lãnh đạo cao nhất ra quyết định khi tham khảo ý kiến với các nhà lãnh đạo khác và những người lớn tuổi đã về hưu.

Bằng cách đảo lộn hệ thống của Đặng Tiểu Bình, Tập treo sự sống còn của chế độ vào khả năng của mình để chịu một khối lượng công việc rất lớn và không phạm sai lầm lớn. Ông ta dường như đang dọa các phương tiện thông tin đại chúng và các quan chức bên ngoài vòng thân cận trong việc nói ra sự thật. Ông ta đang cố gắng kìm nén sự đa dạng ngày càng tăng của các lực lượng xã hội và trí tuệ, những lực lượng đang phát triển mạnh mẽ. Ông ta có thể phá vỡ, thay vì xây dựng lên, sự đồng thuận về con đường phát triển trong giới tinh hoa kinh tế và trí thức và trong giới lãnh đạo chính trị của Trung Quốc. Bằng cách chỉ đạo khởi tố vụ án tham nhũng của thành viên Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị Chu Vĩnh Khang và thuộc hạ của các quan chức cấp cao đã nghỉ hưu khác, ông ta đã phá vỡ các quy tắc lãnh đạo về hưu được an toàn một khi họ rời khỏi vị trí, đưa ra câu hỏi liệu bao giờ có thể được an toàn cho anh rời khỏi văn phòng. Khi ông ta rời khỏi con đường của Đặng Tiểu Bình, ông ta có nguy cơ phá hoại khả năng thích ứng và khả năng phục hồi của những cải cách mà Đặng Tiểu Bình đã xây lên cho các chế độ hậu Mao.

Vì các thành viên của tầng lớp quý tộc đỏ xung quanh Tập tạo ra một toa xe của họ để bảo vệ chế độ, một số công dân rút lui vào lễ tôn giáo hoặc tiêu dùng cá nhân, những người khác gửi tiền và con cái của họ ở nước ngoài, và một không khí sắp xảy ra cuộc khủng hoảng đang lan tỏa khắp xã hội. Không ai thắc mắc về chế độ của Tập vì như thế họ phải đối mặt với một mối đe dọa hiện hữu. Với sức mạnh và nguồn lực mà ông ta có, nó sẽ là liều lĩnh để dự đoán rằng nỗ lực của ông ta nhằm củng cố chế độ độc tài sẽ thất bại. Nhưng nỗ lực đó có thể tạo nên cuộc khủng hoảng chính trị mà nó tìm cách ngăn chặn.

1. Tiểu sử của Tập Trọng Huân (Xi Zhongxun zhuan -Biography of Xi Zhongxun) do Ban biên tập Tiểu sử của Tập Trọng Huân viết. Bắc Kinh: Zhongyang Wenxian Chubanshe, hai tập, 1.283 trang (2013).

2. Tập Cận Bình: Trung Quốc đỏ, thế hệ tiếp theo (Xi Jinping: Red China, the Next Generation) của Agnès Andresy- Đại học Mỹ, 157 tr., $60,00

3. Con đường của Đế chế đỏ mà không thể đi qua (Zoubutong de “hongse diguo zhilu” – The “Road of Red Empire” That Cannot Be Traversed) của Lí Vệ Đông (Li Weidong). Có ở đây ww.letscorp.net/archives/56290

4. Tương lai của Trung Quốc (China’s Future) của David Shambaugh. Polity, 203 trang, $ 59,95.; $ 19,95 (giấy)

Nguồn: NYBOOKS