Phương Thảo dịch
(VNTB) – Froman từ chối thảo luận về việc TPP cuối cũng sẽ tác động đến bất kỳ loại thuế suất đặc biệt nào hay chủng loại thuế quan chung mà chúng tôi đã thảo luận, nhưng ông ta hé lộ rằng gần như tất cả các thuế suất đó sẽ được cắt giảm hoặc bãi bỏ.
Khi Froman bực bội
Việt Nam đánh thuế 70% lên các loại xe và máy móc, 35% cho các loại hóa chất, 30% lên các loại bánh, 25% cho các thiết bị ghi âm của Mỹ. Nhật cũng đánh thuế cam Mỹ nhập khẩu 16% từ tháng 6 đến tháng 9 và lên đến 32% từ tháng 12 đến tháng 5, thịt bò Mỹ cũng bị đánh thuế 38,5% quanh năm. Xe hơi sản xuất tại Mỹ cũng phải gánh 30% thuế ở Malaysia, mức thuế này có thể là không cao nếu so với mức thuế 50% áp dụng cho xe gắn máy và 35% dành cho ván ép, ngoại trừ xe hơi sản xuất ở Nhật hay các quốc gia Á châu khác lại không phải chịu mức thuế nào ở Malaysia.
Các loại thuế cao ở nước ngoài này đã được Micheal Froman – đại diện thương mại Mỹ – cung cấp cho POLITICO và là những vấn đề chủ yếu mà Tổng Thống Obama hi vọng sẽ bàn thảo trong thỏa thuận giao thương tự do TPP, thỏa thuận dù chưa được rút kết nhưng gần đây đã nổi lên là một trong các chủ đề đáng quan tâm nhất ở trong nghị trình của Washington.
Các cuộc thảo luận công khai chú trọng đến khía cạnh an toàn lao động và an toàn môi trường của TPP và tiềm năng của TPP sẽ đem lại lợi ích cho các công ty dược phẩm, phần mềm và các công ty tài chính, và cũng như bàn đến sự bí mật của các thỏa thuận này. Nhưng cốt lõi của thỏa thuận là một sự nỗ lực của cả 12 quốc gia tham gia và việc cắt giảm thuế suất và các rào cản xuất khẩu khác của hơn 11.000 mặt hàng các loại, và Froman đã rất bực bội khi những điều này đã không được chú trọng nhiều hơn. Trong một cuộc phỏng vấn với POLITICO, ông cho hay rằng các công việc phụ trợ cho xuất khẩu có lương cao hơn các công việc thông thường khác từ 13 đến 18%, và cho rằng việc tự do hơn trong giao thương theo thỏa thuận TPP sẽ còn tạo ra nhiều việc làm hơn nữa.
Vì vậy tôi hỏi Froman liệu ông có thể dành cho tôi một bản tóm tắt các loại thuế suất mà ông ta đang muốn cắt bỏ thì ông đã đồng ý. Thuế suất toàn cầu không phải là điều bí mật mà được lưu giữ Tổ chức Thuế quan Thế giới, và Froman cũng đã lưu ý đến điều này một vài lần trong các bài phát biểu của ông, nhưng những số liệu này lại hiếm khi xuất hiện rộng rãi ngoài phạm vi các báo cáo kỹ thuật, và ông hi vọng rằng nhờ vào đây công chúng sẽ giúp xây dựng sự ủng hộ cho TPP. Thỏa thuận vẫn chưa đi đến kết thúc, nhưng việc chính của các thỏa thuận là nhằm cắt giảm các hạn chế mà ông đã nêu ra. Còn có rất nhiều vấn đề liên quan đến tự do giao thương và TPP không có liên hệ đến thuế suất, nhưng Froman tin rằng hầu hết người Mỹ ít nhất sẽ ủng hộ nỗ lực của chính quyền trong việc cắt giảm thuế suất.
Thỏa thuận thương mại có lợi cho Mỹ
Nhiều chỉ trích như trên tờ Thời báo New York hay MIT cho rằng TPP thật sự không vượt qua được hàng rào thuế quan Smoot-Hawley, bởi vì các thỏa thuận thương mại trong vòng ba thập kỷ qua đã tạo ra một thế giới thuế quan thấp. Nhưng trong khi điều này là điều có thật ở Mỹ khi mà Mỹ không đánh thuế lên 70% hàng nhập khẩu của chúng ta, 80% trong số đó là hàng hóa từ các quốc gia TPP. Froman đã cung cấp một loạt các số liệu và dẫn chứng mà ông cho rằng không phải lúc nào cũng đúng như vậy ở nước ngoài.
Nhìn chung, Mỹ áp dụng thuế suất trung bình 1,4% cho các mặt hàng nước ngoài, và với các quốc gia hiện đang đàm phán thì thuế suất trung bình ít hơn một nửa, với Việt Nam và Malaysia thì chưa đến một phần tư. Và thuế suất sẽ còn giảm nữa cho một số các mặt hàng và nền công nghiệp đặc thù. Các quốc gia TPP có mức thuế suất từ 100% cho mặt hàng vải sợi, 87% với bắp, và 75% cho các mặt hàng gia dụng, chưa kể đến mức thuế của Nhật đánh lên mặt hàng giày dép Mỹ là 189% và 778% lên mặt hàng gạo vượt quá định mức quota hàng năm.
Ngay cả các quốc gia là đối tác thương mại ở phía Bắc cũng đã có một số các chính sách bảo hộ bài xích Mỹ trong luật của họ. Thỏa thuận Thương Mại Tự Do Bắc Mỹ năm 1994 đã gỡ bở một loạt các rào cản thuế quan giữa Mỹ và Canada, nhưng lại không áp dụng cho công nghiệp gia cầm và sữa, và đó là lý do tại sao trứng gà của Mỹ bị đánh thuế đến 163,5% – tức là không ít hơn 79,9 xu cho một tá trứng – trên mảnh đất của môn khúc côn cầu trên băng và yaourt. Sữa và phô mai của Mỹ cùng gà đông lạnh Mỹ đều phải chịu mức thuế giữa 237,5% và 249% ở Canada.
Ở một số các quốc gia TPP, thuế suất không chỉ làm cho hàng hóa xuất khẩu của Mỹ trở nên đắt đỏ hơn, họ còn làm cho các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ đắt hơn cả các mặt hàng tương tự ở các quốc gia khác. Ví dụ các thiết bị xây dựng của Mỹ chỉ phải chịu mức thuế 5% ở New Zealand, nhưng các thiết bị xây dựng của các nước Đông Nam Á lại không bị đánh thuế. Việt Nam đánh thuế mặt hàng chăm sóc da và sắc đẹp của Mỹ 20% nhưng lại nhập hàng miễn thuế tương tự từ các quốc gia láng giềng. Thuế suất các mặt hàng gia cầm của Mỹ mà Việt Nam áp dụng cao gấp đôi thuế suất dành cho Úc, và thuế đối với công tắc đèn, cầu chì lại cao hơn các sản phẩm cùng loại của Trung Quốc bốn lần. Các loại hạt và polyme cũng phải chịu chung số phận bị kỳ thị tương tự ở Malaysia, cũng như là các thanh nhôm và khoai tây đông lạnh ở Nhật. Rượu vang Mỹ là một trong những thất bại lớn nhất do sự bảo hộ ở Nhật khi phải chịu 50% thuế suất trong khi rượu nho Úc và Chile lại không bị đánh thuế đồng nào.
Froman cung cấp một lượng lớn danh sách các chủng loại mà các quốc gia TPP vẫn duy trì thuế suất từ các sản phẩm chăm sóc sức khỏe cho đến công nghệ truyền thông, các thiết bị kỹ thuật cao và đến cá. Chủng loại lớn nhất là nông nghiệp trong khi nông dân Mỹ phải chịu mức thuế cho các mặt hàng như táo, cotton, lúa mỳ, đậu nành, các loại rau tươi và đã qua chế biến, thịt heo, và tất cả các mặt hàng khác. Các nhà xuất khẩu Mỹ đã xuất đi đến các quốc gia TPP tổng trị giá hơn 700 tỷ đô la vào năm ngoái, vì vậy nếu được thâm nhập tốt hơn vào thị trường TPP thì có thể còn mang đến nhiều doanh thu hơn cho nước Mỹ.
Rõ ràng, thuế suất toàn cầu chưa thể loại bỏ, nhưng thật sự thì thuế đã giảm đi rất nhiều so với nhiều thập kỷ qua, và có nơi còn cao hơn cả thuế suất của Mỹ. Mỹ đã sẵn sàng giao thương song phương với nhiều quốc gia TPP. Nhưng Froman cho rằng TPP sẽ phá vỡ loại “hàng rào phi thuế quan” mà các quốc gia này đã sử dụng để bảo vệ các nền công nghiệp của họ mà không vi phạm các thỏa thuận trước đây, giống như việc bất ngờ tuyên bố rằng các sản phẩm gà tây của Mỹ không an toàn cho người tiêu dùng Úc, hoặc là các luật có chọn lựa để hạn chế các dịch vụ chuyển phát nhanh của Mỹ kinh doanh ở Malaysia. TPP cũng được cho là sẽ ngăn cản các luật định yêu cầu các doanh nghiệp nước ngoài phải đặt máy chủ của hệ thống máy tính ở ngay nước sở tại, cũng như là gánh chịu các luật lệ của kinh doanh trên mạng toàn cầu. Các loại rào cản này sẽ gây cản trở phần nào cho việc xử lý tài chính, dữ liệu, kỹ nghệ và các công nghiệp dịch vụ khác mà các công ty Mỹ dường như có thể trở nên nổi bật.
Phải nói rằng việc gỡ bỏ một số rào cản phi thuế quan, ví dụ như là việc ép các quốc gia TPP phải tôn trọng các bằng sáng chế của các công ty dược phẩm lớn, hay là bản quyền cho các phần mềm Mỹ, sẽ không phải là tốt hẳn cho người tiêu dùng trên thế giới. Nhưng việc này sẽ có lợi cho các nền công nghiệp Mỹ không. Cũng nên nhắc đến việc một số nền công nghiệp của Mỹ như là vải sợi, giày dép, đường, và sản phẩm sữa sẽ được bảo hộ dù là sẽ có phần giảm bớt thông qua thỏa thuận TPP. Nhưng Froman cho hay rằng chính quyền đang phải cố gắng để chắc chắn rằng các điều quan tâm của họ sẽ được để ý đến, và công nghiệp dệt may thật ra được đưa ra từ sự ưu đãi của Quyền Thỏa Thuận Thương Mại cấp tốc mà vốn được xem là tiền đề cho hàng lang của TP
Vậy các quốc gia khác được lợi gì?
Froman cho thấy TPP có vẻ thật tốt đẹp cho các công ty Mỹ đến nỗi tôi phải hỏi ông ta: Vậy thì các quốc gia khác họ được lợi lộc gì? Câu trả lời của ông ta là sự kết hợp việc cải thiện tiếp xúc đến thị trường Mỹ, mà phần lớn sẽ là sự tiếp cận được cải thiện đến Nhật, cơ hội để lôi cuốn các doanh nghiệp Mỹ ra khỏi Trung Quốc khắt khe, và là một loại chấp thuận chất lượng hàng hóa Good Housekeeping khi là một thành viên của câu lạc bộ phi mậu dịch. Tôi cũng cho rằng TPP sẽ thật sự làm được nhiều điều hơn là chỉ giảm rào cản thuế quan ở nước ngoài, thật là lạ khi mà các đối tác đàm phán của thỏa thuận này được tranh cãi gay gắt ở Mỹ, đặc biệt là ngay giữa những thành viên của Đảng phái Obama. Ông cho rằng các cuộc tranh luận trong nước thật sự ủng hộ vị thế đàm phán của Mỹ bởi vì những đối tác này đủ hiểu biết để hiểu rõ được rằng một thỏa thuận không được sự ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng kinh doanh và nông nghiệp Mỹ và sự bảo hộ mạnh mẽ cho lực lượng lao động và môi trường sẽ không có cơ hội được thông qua.
“Họ theo sát chính trường của chúng ta. Họ đọc POLITICO Pro. Họ biết chúng ta không lừa phỉnh và điều đó giúp chúng ta đẩy mạnh được thỏa thuận.”
Froman từ chối thảo luận về việc TPP cuối cũng sẽ tác động đến bất kỳ loại thuế suất đặc biệt nào hay chủng loại thuế quan chung mà chúng tôi đã thảo luận, nhưng ông ta hé lộ rằng gần như tất cả các thuế suất đó sẽ được cắt giảm hoặc bãi bỏ. Trong bất kỳ trường hợp nào thì khi thỏa thuận đã đạt được, thì văn bản sẽ được công bố ở ustr.gov và POLITICO sẽ lại có bài tiếp theo so sánh thuế suất trước và sau lên các sản phẩm của Mỹ.
“Tôi rất nóng lòng.” Froman nói, “Việc này sẽ giải tỏa được rất nhiều quan niệm sai lầm. ”