Hoài Nguyễn
(VNTB) – Trước tiên cần xem xét các hoạt động của quỹ này có minh bạch tài chính theo quy định của pháp luật hiện hành ra sao?
Từ năm 2015, vợ chồng ông Dũng và bà Hằng đã đồng sáng lập Quỹ thiện nguyện Hằng Hữu, và tuyên bố sử dụng 100% lợi nhuận của Công ty cổ phần Đại Nam trong khoảng thời gian từ 2014 đến 2030 để phục vụ cho công tác từ thiện xã hội.
Tuy nhiên, vào ngày 23/6/2021, Quỹ thiện nguyện Hằng Hữu bất ngờ thông báo tạm ngừng tài trợ các chương trình thiện nguyện từ tháng 10/2021 trước những diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 khiến Công ty cổ phần Đại Nam phải tạm dừng tất cả các hoạt động kinh doanh dịch vụ của mình.
Tin tức liên quan còn cho hay ngoài Quỹ thiện nguyện Hằng Hữu, kể từ năm 2017, bà Hằng và chồng đã tham gia đóng góp, ủng hộ hàng tỷ đồng cho “Quỹ doanh nhân với An ninh trật tự tỉnh Đồng Nai” nhằm giúp đỡ những người đã chấp hành xong án tù và những người đã được giáo dưỡng, trở lại hoà nhập với cộng đồng. Ngày 04/3/2019, vợ chồng bà Hằng ông Dũng cũng đã dành tặng 200 tỷ đồng để ủng hộ cho người dân nghèo tại quê nhà Bình Định của ông Dũng…
Có ý kiến là từ chuyện làm nhiều việc thiện sẽ giúp bà Phương Hằng được giảm án.
Thử tìm hiểu vấn đề trên từ quy định của Bộ luật hình sự hiện hành.
Ở điều 50. Căn cứ quyết định hình phạt, ghi:
“1. Khi quyết định hình phạt, Tòa án căn cứ vào quy định của Bộ luật này, cân nhắc tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự.
2. Khi quyết định áp dụng hình phạt tiền, ngoài căn cứ quy định tại khoản 1 Điều này, Tòa án căn cứ vào tình hình tài sản, khả năng thi hành của người phạm tội”.
Trong cụ thể trường hợp của bà Nguyễn Phương Hằng, có thể xem xét nội dung điều chỉnh tại điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, được quy định cụ thể như sau:
“1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
a) Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm; b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả; c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; d) Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết; đ) Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội; e) Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
g) Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra; h) Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn; i) Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng; k) Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức; l) Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
m) Phạm tội do lạc hậu; n) Người phạm tội là phụ nữ có thai; o) Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên; p) Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng; q) Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
r) Người phạm tội tự thú; s) Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; t) Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án; u) Người phạm tội đã lập công chuộc tội; v) Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác; x) Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.
2. Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
3. Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt”.
Như vậy, trường hợp nếu bà Nguyễn Phương Hằng bị kết tội và nhiều bằng chứng cho thấy bà Hằng có nhiều thành tích trong việc làm từ thiện, cống hiến cho đất nước và được Ủy ban nhân dân hoặc các cơ quan tương đương tặng bằng khen, giấy khen, thì cũng không có điều khoản nào liên quan cho việc xem xét là tình tiết giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự.
Cái sảy nảy cái ung, ở đây còn có vấn đề là nếu dùng tình tiết hỗ trợ từ thiện qua Quỹ thiện nguyện Hằng Hữu để làm căn cứ cho tình tiết giảm nhẹ lúc hầu tòa của bà Nguyễn Phương Hằng, thì trước tiên cần kiểm toán rõ về quỹ này hoạt động có tuân thủ theo quy định như của Nghị định 93/2019/NĐ-CP, Nghị định 30/2012/NĐ-CP, Thông tư 4/2020/TT-BNV, Thông tư 02/2013/TT-BNV…
Lưu ý, dù thành lập dưới dạng tư nhân hay do Nhà nước thành lập thì các quỹ xã hội, từ thiện đều phải tuân thủ các quy định về chính sách pháp luật, bao gồm cả các nghĩa vụ về thuế và thực hiện chế độ kế toán hóa đơn chứng từ. Thu nhập của các quỹ này (nếu có) từ các hoạt động sản xuất kinh doanh có thể được hưởng các ưu đãi thuế như: Miễn thuế hoặc thuế suất thấp để hỗ trợ và khuyến khích việc thành lập cũng như hoạt động của các quỹ này.